Ομιλία του Γ. Βλατή στην Ολομέλεια στο Ν/Σ του Υπ. Δικαιοσύνης με θέμα τη Διαμεσολάβηση σε Αστικές και Εμπορικές Υποθέσεις

Η καλύτερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη είναι ένας από τους βασικούς στόχους της πολιτικής κάθε ευνομούμενης πολιτείας. Η δημιουργία ενός χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, στην οποία τα άτομα αλλά και οι επιχειρήσεις δεν αποθαρρύνονται από την άσκηση των δικαιωμάτων τους, αποτελεί ή πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι η απονομή δικαιοσύνης στη χώρα μας και όχι μόνο -παρόμοια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης- υποφέρει στις μέρες μας από φοβερές δυσλειτουργίες και αντιμετωπίζει προβλήματα αποτελεσματικότητας. Η συσσώρευση υποθέσεων στα αστικά κυρίως δικαστήρια έχει ως αποτέλεσμα να παρατείνονται οι διαδικασίες και να αυξάνονται κατά συνέπεια τα έξοδα των διαδίκων. Η υπερφόρτωση των δικαστηρίων οδηγεί σε ασφυξία το κρατικό σύστημα απονομής δικαιοσύνης και η μακρά διάρκεια της δίκης, στην οποία συμπεριλαμβάνεται ο απαιτούμενος χρόνος προσδιορισμού μιας υπόθεσης και της ενδεχόμενης αναβολής σε μεταγενέστερη δικάσιμο, οδηγεί πολλές φορές εν τοις πράγμασι σε αρνησιδικία.

Υπό αυτές τις συνθήκες η αναζήτηση και η λήψη αποτελεσματικών μέτρων αναδιοργάνωσης της δικαιοσύνης και απλοποίηση των διαδικασιών προβάλει όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία…Οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών επιτρέπουν στους αντιδίκους να αποκαθιστούν το μεταξύ τους διάλογο, προκειμένου να βρουν ουσιαστική λύση στη διαφορά τους μέσω διαπραγματεύσεων, αντί να περιχαρακώνονται σε μία λογική σύγκρουσης και αντιπαράθεσης, από την οποία στο τέλος προκύπτει ένας νικητής και ένας ηττημένος.

Τι είναι η διαμεσολάβηση; Με απλά λόγια είναι η αναζήτηση από τα αντιμαχόμενα μέρη σε μία διαφορά μίας συμβιβαστικής λύσης μέσω κοινά αποδεκτής διαδικασίας και σε ουδέτερο τόπο, παρουσία και με τη βοήθεια ενός τρίτου προσώπου, του μεσολαβητή.

Τι επιτυγχάνεται με τη διαμεσολάβηση; Η διασφάλιση της επίλυσης της διαφοράς ταχύτερα και οικονομικότερα σε σύγκριση με τις παραδοσιακές ενώπιον των δικαστηρίων διαδικασίες καθώς και η διαφύλαξη των εμπορικών ή άλλων σχέσεων μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Σε αντίθεση με τη δικαστική επίλυση των διαφορών, με τη διαμεσολάβηση δεν υπάρχει ένας νικητής και ένας ηττημένος, αλλά υπάρχουν δύο ωφελημένα μέρη, το win-win situations.

Ποια τα πλεονεκτήματα; Η επιλογή της διαμεσολάβησης λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών της προσφέρει στα μέρη μία σειρά πλεονεκτημάτων: Η εύκολη πρόσβαση, η ευέλικτη και εμπιστευτική διαδικασία -εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο ιδίως στις εμπορικές διαφορές- της εξοικονόμησης χρόνου και χρήματος, το ότι δεν υπάρχει νικητής και ηττημένος, είναι δύο κερδισμένοι, η αποφυγή της δικαστικής αντιδικίας, είναι μη δεσμευτική διαδικασία η οποία αφενός βοηθά τα μέρη να επικοινωνήσουν και να βρουν τη λύση στη διαφορά τους και αφετέρου δεν αποκλείει, αν δεν τα βρουν, την προσφυγή τους στη δικαιοσύνη.

Η διαμεσολάβηση ναι μεν δεν είναι υποχρεωτική, στηρίζεται ωστόσο στην εκούσια θέληση των μερών και την πραγματική βούλησή τους να επιλύσουν τη μεταξύ τους διαφορά, χωρίς αντιδικία, αλλά οικονομικότερα, ταχύτερα και εμπιστευτικά. Ούτως ή άλλως είναι αλήθεια ότι με τις υπάρχουσες συνθήκες δεν πρόκειται να δούμε προκοπή.

Στα πολιτικά δικαστήρια του Πρωτοδικείου της Αθήνας από τις 130.775 υποθέσεις που εισήχθησαν προς συζήτηση το δικαστικό έτος 2009-2010, συζητήθηκαν μόλις οι 53.155. Με βάση στοιχεία για το δικαστικό έτος της προηγούμενης χρονιάς, αν κάποιος είχε καταθέσει δικόγραφο τον Ιούνιο στην τακτική διαδικασία μονομελούς με αντικείμενο ενοχικό, ο προσδιορισμός της συζήτησης θα οριζόταν για το Μάρτιο του 2011. Στην τακτική διαδικασία μονομελούς με αντικείμενο εμπράγματο ο προσδιορισμός της συζήτησης οριζόταν για μετά από είκοσι έξι μήνες. Απ’ αυτές ένα ποσοστό που αγγίζει το 45% αναβάλλεται για μεταγενέστερη δικάσιμο. Τα πέντε χρονάκια, λοιπόν, τα έχουν στο τσεπάκι οι διάδικοι. Τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό;

Η ορθή εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νομοσχεδίου σε συνδυασμό με την ξεκάθαρη ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα πλεονεκτήματά της είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων και κυρίως σε ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών. Διαφορετικά οι Έλληνες θα συνεχίσουν να νιώθουν ευτυχείς, που έζησαν για να δουν την τελεσίδικη απόφαση του δικαστηρίου.