Οκτώ ( 8 ) Ερωτήσεις για την Πρόωρη και Βίαιη Απολιγνιτοποίηση της Ελλάδας

Του Χρήστου Γ. Παπαγεωργίου

Με την επικείμενη επίσκεψη του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη στην Κοζάνη οι κάτοικοι της Δ. Μακεδονίας, κι όχι μόνο, δικαιούνται να γνωρίζουν και αναμένουν ρητές κα ξεκάθαρες απαντήσεις σε πολλές ερωτήσεις  για την πρόωρη απολιγνιτοποίηση της χώρας όπως, π.χ:

Ερώτηση 1^η: Γιατί εξαγγέλθηκε στις 23 ΣΕΠ 2019 η πρόωρη απολιγνιτοποίηση της Ελλάδας έως το αργότερο το 2028, αφού αποδεδειγμένα ναρκοθετεί  την οικονομικότητα και την ασφάλεια στην ηλεκτρική τροφοδοσία της χώρας, τι και ποιον εξυπηρετεί,  όταν η χώρα  εκπληρώνει από το 2018 τους κλιμακωτούς στόχους της στα πλαίσια της Ε.Ε.-27 αναφορικά με τις εκπομπές  CO2 καθώς και τη συμμετοχή των ΑΠΕ στον τομέα του ηλεκτρισμού;

Ερώτηση 2^η:  Γιατί μειώθηκε στις 6,6 TWh το 2020 (- 61% ως προς το 2018)  η μικτή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Η.Ε.) από λιγνίτη και δεν συμπλέει η Ελλάδα με τις χώρες της Ε.Ε.-27 που αξιοποιούν δικούς τους γαιάνθρακες στην παραγωγή Η.Ε. όπως, π.χ. κατά το 2020, σε TWh, Γερμανία 133,6, Πολωνία 107,4, Τσεχία 31,0, Βουλγαρία 13,5, Ρουμανία 9,4  και οι οποίες παραπέμπουν τη δική τους απολιγνιτοποίηση για την περίοδο 2038-2049;

Ερώτηση 3^η: Γιατί η εξάρτηση της Ελλάδας από εισαγόμενα καύσιμα στο ενεργειακό της ισοζύγιο (Import Dependency – All Fuels- eu energy in figures -MJAB22001ENN, p. 73), εκτοξεύτηκε το 2020 στο 87,9% από τα επίπεδα των ετών 2010 – 75,1%,  2015 -76,3% και 2019 – 82,0%, πάνω από όλες τις χερσαίες, πλην Λουξεμβούργου, χώρες της Ε.Ε.;

Ερώτηση 4^η: Γιατί δεν προτάσσονται σε λειτουργία οι διαθέσιμες  και περιβαλλοντικά συμβατές λιγνιτικές μονάδες  της ΔΕΗ ΑΕ, αφού από τον ΑΥΓ 2021 μέχρι σήμερα είναι φθηνότερες  ως προς τις μονάδες φυσικού αερίου (φ.α.), ενώ η χώρα μας έχει την ακριβότερη κατά κανόνα H.E. στην αγορά χονδρικής μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.-27;                 Γιατί συνεχίστηκε η ίδια πρακτική και μετά τις 4 ΜΑΡ 2022, όταν οκτώ (8), μόλις, μέρες μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο επικεφαλής της ΕΕ-27 για την Πράσινη Συμφωνία Φρανς Τίμερμανς δήλωσε, ότι «οι χώρες που σχεδιάζουν να καίνε άνθρακα [λιγνίτη] ως εναλλακτική λύση στο ρωσικό αέριο θα μπορούσαν να το κάνουν σύμφωνα με τους κλιματικούς στόχους της ΕΕ»;  «Δεν υπάρχουν ταμπού σε αυτή την κατάσταση» είπε.

Ερώτηση 5^η: Γιατί, εδώ και ένα χρόνο, εξελίσσεται το «κατόρθωμα» να εξάγεται λιγνίτης από τα «Λιγνιτωρυχεία Αχλάδας ΑΕ» της περιοχής Φλώρινας σε ΑΗΣ της  Β. Μακεδονίας, να εισάγεται ακριβή Η.Ε. από τη γειτονική χώρα παραγόμενη και από ελληνικό λιγνίτη, ενώ η εταιρεία αυτή αδυνατεί να ανταποκριθεί στην τροφοδοσία με λιγνίτη του ΑΗΣ Μελίτης;

Ερώτηση 6^η: Υπάρχει λόγος (τεχνολογικός ή οποιοσδήποτε άλλος) για τη συνεργασία και μάλιστα μειοψηφική της ΔΕΗΑΝ ΑΕ (49%) με τη γερμανική RWE Renewables (51 %), η οποία απαξιώνει οριστικά εύφορα γεωργικά εδάφη ~20.000 στρ. στο Ορ. Πεδίου Αμυνταίου της ΔΕΗ ΑΕ (συν. διάγραμμα Νο1) για την εγκατάσταση των μεγαΦ/Β πάρκων;

Ερώτηση 7^η: Γιατί, μετά το νέο Ν.4872/10-12-2021 για την απολιγνιτοποίηση και την κύρωση της σύμβασης μεταξύ των εταιριών ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ και ΔΕΗ ΑΕ (Ιούλιος 2022), παρακρατούνται στην περιοχή Ορυχείων Πτολ/δας (ΟΚΠ, ΟΠΚ και ΟΝΠ) από τη ΔΕΗ ΑΕ πλέον των 30.000 στρ. (συν. διάγραμμα Νο2) για εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων, ενώ με την Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011,  Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929), που ίσχυε μέχρι τις 9-11-2021 (10ετία) και ειδικά, στη σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τα ορυχεία Πτολ/δας (συν. διάγραμμα 3), προβλέπονταν εκτάσεις 4.000 στρ. για ζώνη καινοτομίας (Φ/Β κλπ.); Επιπλέον, γιατί δεσμεύονται από τη ΔΕΗ ΑΕ εύφορες απαλλοτριωμένες και αδιατάρακτες εκτάσεις για εγκατάσταση μεγαΦ/Β πάρκων στην ίδια περιοχή, που «εμποδίζουν» τη συνέχιση της λειτουργίας ορυχείων (ΟΠΚ, ΟΝΠ) για την παράταση της απολιγνιτοποίησης;

Ερώτηση 8^η: Πώς θα αξιοποιηθεί οικονομικά ο λιγνίτης της Δ. Μακεδονίας σε διάφορες εξωηλεκτρικές  χρήσεις όπως, π.χ. για την παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών κλπ., εάν εκλείψουν οι τεράστιες οικονομίες κλίμακας από τη διακοπή λειτουργίας των ορυχείων εξαιτίας της πρόωρης και βίαιης απολιγνιτοποίησης;

Για τη βαθύτερη και ουσιαστική κατανόηση από τον αναγνώστη των οκτώ (8) πιο πάνω ερωτήσεων προτείνονται οι διαδικτυακές αναρτήσεις του γράφοντος:

α) Προτάσεις Μόνιμης  Διαφυγής από το Αδιέξοδο του Ηλεκτρικού Ισοζυγίου (Η.Ι.)  της Ελλάδας και                                                                                                                                               

 β) Αδιέξοδο στην Ομαλή Μετάβαση της Δ. Μακεδονίας στη μετά Λιγνίτη Εποχή,

(energypress.gr, oryktosploutos.net, vetonews.gr, kozanimedia.gr, kozanitv.gr κ.α. στις 28 ΔΕΚ 2022 και 20 ΙΑΝ 2023, αντίστοιχα), όπου αναλύονται διεξοδικά τα ηλεκτρενεργειακά δεδομένα της χώρας και προτείνονται, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα συνοπτικά μέτρα:

1) Παράταση της λειτουργίας της νέας μονάδας Πτολ/δα 5 (2049),  της Μελίτης (2043),           του ΑΗΣΑΔ 5 (2038), της Μεγαλόπολης 4 (2032), του ΑΗΣΑΔ 3 και 4 (2030) διατηρώντας τις μονάδες 1 και 2 του ΑΗΣΑΔ σε εφεδρεία έως το 2030. Έτσι, και με την θεσμική παρέμβαση στη χρηματιστηριακή αγορά Η.Ε.(αυστηροί έλεγχοι, διμερή συμβόλαια κ.α.), διασφαλίζεται η μόνιμη συμμετοχή του λιγνίτη σε ποσοστό >20% στο Η.Ι. της χώρας (παραγωγή και εισαγωγές Η.Ε.) και, συνολικά, των εγχώριων πόρων (Α.Π.Ε., υδροηλεκτρικά και λιγνίτης) πάνω από 70% κατά την επόμενη 8ετία, από το επίπεδο του 45% που βρίσκεται το 2021-22.

2) Ανάπτυξη των ΑΠΕ με έμφαση στα Φ/Β, στη γεωθερμία, στη βιομάζα και παράλληλες δράσεις για την εξοικονόμηση και αποθήκευση Η.Ε. με οικονομικούς όρους καθώς και την ηλεκτροκίνηση (μέσα σταθερής τροχιάς, οχήματα Ι.Χ., αστικά λεωφορεία, κλπ.) για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Στην αξιοποίηση των ΑΠΕ επιβάλλεται να εμπλακούν πρωτίστως οι συλλογικοί φορείς των τοπικών κοινωνιών (ενεργειακές κοινότητες, συνεταιρισμοί, ΟΤΑ κλπ.). Ειδικότερα, για τη Δ. Μακεδονία η ύπαρξη δικτύου υψηλής τάσης μεγάλης ισχύος ευνοεί τη λύση της εγκατάστασης Φ/Β με παράλληλη αυστηρή θεσμική διασφάλιση της διατήρησης και  αξιοποίησης των εδαφικών πόρων της περιοχής.

3) Να δοθεί προτεραιότητα στην ολοκλήρωση και έγκριση της μελέτης αποκατάστασης των εκτάσεων του ΛΚΔΜ, πριν από οποιαδήποτε πρόωρη «κατανομή» των κονδυλίων του Ταμείου Δίκαιης Ανάπτυξης (ΤΔΑ) από τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΕ. Ακόμη, να θεσμοθετηθεί η ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στις διαδικασίες αποκατάστασης των εκτάσεων και των  τελικών χρήσεων γης με αξιοποίηση των κατοίκων της που διαθέτουν μοναδικές δεξιότητες στη χώρα χάρις στην ενασχόλησή τους στην εξηντάχρονη λιγνιτοενεργειακή δραστηριότητα.

4) Να διατεθούν οι αποδεδειγμένα εν δυνάμει πολύ εύφορες – σύμφωνα με μελέτη του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικών Ερευνών, (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.), Θεσ/νίκη, 2010 – γεωργικές εκτάσεις των ~50.000 στρ. που παρακρατούνται από τη ΔΕΗ ΑΕ για την εγκατάσταση Φ/Β πάρκων,            (συν. διαγράμματα Νο1 και 2), για να αξιοποιηθούν στο ζωτικότατο για τη χώρα  πρωτογενή αγροτοκτηνοτροφικό και διατροφικό τομέα. Τούτο προβλέπονταν στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ/ΥΠΕΚΑ, 9-11-2011,  Αρ. Πρ. οικ. 133314/2929), που ίσχυε μέχρι τις 9-11-2021 (10ετία) και ειδικότερα στη σχετική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για τα ορυχεία Πτολ/δας ΟΚΠ, ΟΠΚ και ΟΝΠ (συν. διάγραμμα 3).  Αντίστοιχα, σε αντάλλαγμα, να παραχωρηθούν από την πολιτεία στη ΔΕΗ ΑΕ άγονες εκτάσεις του δημοσίου ή και θαλάσσιες περιοχές για την εγκατάσταση των Φ/Β πάρκων.     Σε κάθε περίπτωση η συνειδητή  απαξίωση εύφορων γεωργικών εκτάσεων  ~ 50.000 στρ., στερεί την απασχόληση σε χιλιάδες ανέργους της περιοχής στο διηνεκές και ναρκοθετεί το μέλλον των κατοίκων της Δ. Μακεδονίας και του πρωτογενή τομέα της χώρας μας.                                                                                                                

5) Να αξιοποιηθούν πρακτικά ανεξάντλητες ποσότητες κατάλληλων στρωμάτων λιγνίτη, συμπεριλαμβανομένων και αγόνων υλικών, σε ποικίλες εξωηλεκτρικές χρήσεις όπως,  π.χ. για την παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων και εδαφοβελτιωτικών, παράλληλα με τη συνεξόρυξη λιγνίτη για παραγωγή Η.Ε, με πολλαπλά οφέλη τόσο για τη ΔΕΗ ΑΕ όσο και για την εθνική οικονομία γενικότερα. Σχετικές προτάσεις διατυπώθηκαν από την Ακαδημία Αθηνών, πανεπιστήμια, ερευνητικούς φορείς κλπ., παρέχοντας μοναδική ευκαιρία  για πεδίο δραστηριοποίησης στο πανεπιστήμιο Δ. Μακεδονίας για 10ετίες.

6) Τέλος, με την παράταση της απολιγνιτοποίησης να υλοποιηθούν έγκαιρα τα απαραίτητα αναπτυξιακά και παραγωγικά έργα στην ευρύτερη περιοχή της Δ. Μακεδονίας, όπως:-έργα βασικών υποδομών (επεκτάσεις του σιδηροδρομικού δικτύου, οδικοί άξονες, κ.α.).   -νέα αρδευτικά έργα του πρωτογενούς αγροτοκτηνοτροφικού και διατροφικού τομέα.  -έργα ορθολογικής εκμετάλλευσης με σύγχρονες μεθόδους  του υπερπολύτιμου για τη χώρα ορυκτού πλούτου της Δ. Μακεδονίας (λιγνίτες, μεταλλεύματα χρωμίου και νικελίου, μάρμαρα, άργιλοι, δουνίτες, σερπεντινίτες, υδρομαγνησίτες, κλπ.)  καθώς και  -ενεργειακά έργα, όπως «πράσινο υδρογόνο», ηλεκτρολύτες, αποθήκευση Η.Ε. κ.α, τα οποία, όμως, δεν πρέπει να συναρτώνται με τη βίαιη και πρόωρη απολιγνιτοποίηση.

 Αντί Επιλόγου

Ο εξορθολογισμός της συνολικής διαδικασίας μετάβασης στη μετά λιγνίτη εποχή επιβάλλει τη σταδιακή και συντονισμένη αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών παραγωγής Η.Ε. με βάση τα επιστημονικά δεδομένα  και τη διεθνή εμπειρία.  Η υποχρέωση τήρησης από τη χώρα μας της Συμφωνίας του Παρισιού για την Κλιματική Αλλαγή, δεν πρέπει να αφορά μόνο την καύση του λιγνίτη για παραγωγή Η.Ε. με τις ελάχιστες εκπομπές CO2, όταν οι συνολικές εγχώριες εκπομπές CO2 είναι < 0,20% των παγκοσμίων (2020), αλλά να επεκτείνεται σε όλους τους τομείς  όπως, μεταφορές,  τεχνολογίες καύσης, διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων, ανακύκλωση πρώτων υλών – κυκλική οικονομία κλπ.   Ιδού, λοιπόν, η Ρόδος, ιδού και το πήδημα, για τους ιθύνοντες της χώρας μας που οφείλουν άμεσα να αποτρέψουν την επερχόμενη λαίλαπα της οικονομικής καταστροφής και της κοινωνικής αποδιάρθρωσης της Δ. Μακεδονίας, η οποία είχε, ήδη, τη μεγαλύτερη στη χώρα μείωση του πληθυσμού της (-10,5%) στη 10ετία 2011-2021.

ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ, τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ

                                      Κοζάνη 11-02-2023

                                                                                                                           Συνημμένα : Τρία (3) διαγράμματα για τις γαίες του ΟΠΑ και των ορυχείων Πτολεμαΐδας.