Άμεση ανάγκη Εθνικού διαλόγου για τον πολιτισμό.

Άρθρο του Θέμη Μουμουλίδη

Οκτώ χρόνια κρίσης , είκοσι και πλέον χρόνια διαχρονικής απαξίωσης των δυνατοτήτων ανάπτυξης του ελληνικού πολιτισμού, δεν ήταν αρκετά για να κατανοήσουμε την μοναδικότητα ενός τομέα που μπορεί να συμβάλλει , ως παράλληλος πυλώνας, στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.

Κανείς μέχρι σήμερα δεν επένδυσε ουσιαστικά στον πολιτισμό!

Κι όμως, σε περίοδο βαθειάς ύφεσης παρατηρούμε το παράδοξο στη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα , όλες σχεδόν οι μορφές  έκφρασης να παράγουν ,να αντιστέκονται , να προτείνουν, διαμορφώνοντας ωστόσο ένα άναρχο και εν πολλοίς ανεξέλεγκτο τοπίο, που εμπεριέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει στην απαξίωση.

Η Ευρώπη των τεχνών και των γραμμάτων που πιστέψαμε και ονειρευτήκαμε φαίνεται να απομακρύνεται αμετάκλητα, αν δεν υπάρξει ένα οργανωμένο σχέδιο θεαματικών αλλαγών στην πολιτιστική πολιτική. Ο πολιτισμός –ως οικονομικό μέγεθος - θα μπορούσε σήμερα να αποτελεί αναπτυξιακή πρόταση, αν τα ευρωπαϊκά προγράμματα στήριξης που δόθηκαν σε προηγούμενες δεκαετίες, δεν εξυπηρετούσαν στην πραγματικότητα, μια έμμεση χρηματοδότηση εταιρειών παραγωγής. Γιατί τα προγράμματα αφορούσαν κυρίως αγορά τεχνολογικού εξοπλισμού και όχι ενθάρρυνση-ενίσχυση του έργου των δημιουργών.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμη χρόνος αντίδρασης. Αρκεί να ξαναδούμε εκ βάθρων την υπόθεση του ελληνικού πολιτιστικού αγαθού. Όσο καθυστερεί, η κατάθεση ενός τολμηρού ολοκληρωμένου σχεδίου για την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, τόσο πιο κοντά οδηγούμαστε σε αδιέξοδα που θα δημιουργηθούν, από την λανθασμένη ανάπτυξη των επιμέρους θεσμών, καθώς αυτοί [οι θεσμοί] ουδέποτε εντάχθηκαν σε ένα συνολικό πολιτικό πλαίσιο λειτουργίας και ανάπτυξης. Η σύνδεση του πολιτισμού με την παιδεία και τον τουρισμό, πράξη αυτονόητη, μπορεί να συμβάλλει όχι μόνο στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά και στην αναγεννητική πορεία της χώρας. Η εφαρμογή τολμηρών καινοτόμων πολιτικών μπορεί να  συμβάλλει στη δημιουργία ενός δυναμικού ρεύματος πολιτιστικής αναγέννησης. Όσο επιμένουμε σε επί μέρους πολιτικές –κυρίως επικοινωνιακής φύσης- δεδομένης της οικονομικής κρίσης, τόσο το αδιέξοδο θα πλησιάζει, καθώς δεν θα υπάρχουν χρήματα για την ενίσχυση [κάλυψη παραδοσιακών ελλειμάτων] μεμονωμένων θεσμών.

 Σήμερα, η δομή και λειτουργία των περισσοτέρων θεσμών πολιτισμού, με όρους σύγχρονης λειτουργίας, θεωρείται ξεπερασμένη.

Ας νομοθετήσουμε για πρώτη φορά, νομοσχέδιο για τα πνευματικά δικαιώματα με τρόπο που να ενώνει όχι μόνο τους δημιουργούς αλλά ταυτόχρονα δημιουργούς και χρήστες. Ας νομοθετήσουμε υπέρ των δημιουργών, αλλά ταυτόχρονα και υπέρ της απαλλαγής από  οικονομικές υποχρεώσεις των μικρών χρηστών.

Ας προχωρήσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά στην αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για την αναμόρφωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων  ώστε να έχει τη δυνατότητα να σχεδιάσει μια νέα πολιτική παραγωγής πολιτιστικών προϊόντων και συγχρόνως θα προάγει μια νέα επιχειρηματικότητα  (αντίγραφα, ευπώλητα προϊόντα design, εκδόσεις κλπ)  που θα αξιοποιούν με σύγχρονο τρόπο την πολιτιστική μας κληρονομιά και θα φέρουν άμεσα  έσοδα στα ταμεία του κράτους. Όχι πια άδεια πωλητήρια στα Μουσεία της χώρας  κατά την τουριστική περίοδο!

Ας δημιουργήσουμε επιτέλους μετά από 20 χρόνια ατέρμονων συζητήσεων,  ένα γραφείο υποδοχής και διευκόλυνσης των ξένων κινηματογραφικών παραγωγών στην Ελλάδα (Film Commission) . Είμαστε η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν διαθέτει ένα αντίστοιχο γραφείο και χάνονται κάθε χρόνο έσοδα εκατομμυρίων ευρώ.

Μπορεί η σκέψη –πόσο μάλλον η συζήτηση για εθνικό διάλογο- να μοιάζει πολυτέλεια στην Ελλάδα του ενός και πλέον εκατομμυρίου ανέργων, ωστόσο δεν μπορούμε πλέον να ελπίζουμε σε τίποτε αν δεν τολμήσουμε τα αυτονόητα. Σήμερα στους τομείς πολιτιστικής – καλλιτεχνικής έκφρασης δραστηριοποιούνται περισσότεροι από 200.000 πολίτες, αριθμός ικανός να δημιουργήσει –υπό προυποθέσεις- μια νέα πραγματικότητα, δίνοντας μια νέα δυναμική στην οικονομία της χώρας.

Ωστόσο, καμμιά συζήτηση , κανένας σχεδιασμός, δεν μπορεί να γίνει ερήμην των ελλήνων δημιουργών, οι οποίοι διαχρονικά απουσιάζουν εκκωφαντικά από τον σχεδιασμό και τις επιλογές πολιτικών ανάπτυξης. Η νέα εποχή , χρειάζεται τους δημιουργούς συμμέτοχους και συνδιαμορφωτές ενός κοινού οράματος, που θα προκύψει από τον αναγκαίο εθνικό διάλογο για τον πολιτισμό.  Ο διάλογος οφείλει να περιλαμβάνει την ριζική αναδιάρθρωση όλων των δομών πολιτισμού, τη δημιουργία ενιαίου πλαισίου λειτουργίας, ορίζοντας ένα σαφές πλαίσιο συνεργειών. Κυρίως όμως δημιουργώντας χώρο δράσης και ανάδειξης νέων δημιουργών, οι έλληνες δημιουργοί , οφείλουν να πρωταγωνιστήσουν στη διαμόρφωση του νέου πολιτιστικού τοπίου.  

Χρειαζόμαστε άμεσα, τη δημιουργία ενός εθνικού σχεδίου με κυρίαρχα στοιχεία, την ειρηνική συνύπαρξη και τον διάλογο δημιουργών και πολιτείας, την ανάδειξη της ανάγκης για ουσιαστική καλλιτεχνική παιδεία και εκπαίδευση, για άμιλλα , διάλογο, την υιοθέτηση κουλτούρας συνεργασιών και αμοιβαίου σεβασμού. Σ’ αυτή την αναζήτηση της χαμένης άνοιξης  και της ανάπτυξης σε κάθε γωνιά της χώρας , να αποδείξουμε πως ο πολιτισμός δεν είναι σύνθημα.

 Ο πολιτισμός είναι χρόνος, είναι μνήμη και χώρος, είναι συνείδηση και ανάγκη  μιας ταλαιπωρημένης κοινωνίας. Πάνω απ’ όλα ο πολιτισμός , είναι το μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, η βαρειά βιομηχανία, στη σύγχρονη διεθνή συγκυρία.

Παράλληλα απαιτείται μια πολιτεία διαρκώς παρούσα, όχι μόνο οικονομικά αλλά, κυρίως αναλαμβάνοντας ρόλο συντονιστή του εθνικού διαλόγου, που θα καταγράφει, θα ενθαρρύνει, θα αναδεικνύει, θα δημιουργεί ευκαιρίες, σαρώνοντας το αναχρονιστικό και ξεπερασμένο διαχειριστικό μοντέλο όλων των θεσμών, αναδεικνύοντας το όραμα, το πλαίσιο, τις δυνατότητες. Απαιτείται μια πολιτεία εγγυητής ενός διαλόγου  χωρίς σύνδρομα, χωρίς αποκλεισμούς, ενεργοποιώντας τις ήδη υπάρχουσες προτάσεις για την αναβάθμιση , ανάπτυξη και αντικατάσταση με σύγχρονα μοντέλα λειτουργίας όλων των θεσμών.

Οφείλουμε να υπερασπιστούμε την διαχρονικά αδικημένη ελληνική περιφέρεια. Να συνομιλήσουμε και να δημιουργήσουμε κίνητρα για την ουσιαστική ενασχόληση της τοπικής αυτοδιοίκησης, με το πολιτιστικό αγαθό. Να γίνουμε μάρτυρες νέων κινημάτων, νέας ποιότητας ζωής στην ελληνική περιφέρεια. Να υπερασπιστούμε την άυλη, αλλά και την βιομηχανική μας κληρονομιά. Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε μια νέα αντίληψη , που θα εμπνέει και θα ενθαρρύνει κυρίως τους νέους ανθρώπους και θα κάνει το πολιτιστικό αγαθό υπόθεση του συνόλου της κοινωνίας. Η Ελλάδα θα έπρεπε από καιρό να αποτελεί μοναδικό παγκόσμιο πολιτιστικό προορισμό. Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες ανάδειξης της χώρας, με τη δημιουργία επώνυμων τουριστικών και ιστορικών διαδρομών, την αναβάθμιση και ανάδειξη των αρχαιολογικών μας χώρων, την ανάπτυξη του ενάλλιου τουρισμού, σε περιοχές που μετρούν δεκάδες διάσπαρτα ναυάγια και θα μπορούσαν να προσελκύσουν όχι μόνο επισκέπτες αλλά και επενδυτές.

Οφείλουμε λοιπόν, την έναρξη του Εθνικού διαλόγου , και τη δημιουργία ενός διαρκώς δυναμικότερου κινήματος για τον πολιτισμό, που θα είναι προιόν ουσιαστικής συλλογικής προσπάθειας, τόσο απαραίτητης στην οριακά βιώσιμη εποχή που διανύουμε.

---- Ο Θέμης Μουμουλίδης είναι σκηνοθέτης , και βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Π.Ε .Κοζάνης, μέλος της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής