Αξιολογώντας τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας για τη διαρροή πετρελαίου στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου της ΔΕΗ, καθώς και τα όσα διαπιστώσαμε από την επιτόπια αυτοψία μας, καταθέτουμε τις παρακάτω ενστάσεις για τη διαχείριση τέτοιων προβλημάτων και για τις βαθύτερες αιτίες που τα προκαλούν:
1. Γιατί σήμερα 12/3/2009 (έξι μέρες μετά το συμβάν) δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα από τα δείγματα νερού των καναλιών; Επιτρέπεται τέτοια καθυστέρηση, όταν πρέπει να αντιμετωπιστούν επείγοντα περιστατικά; Κατά τη γνώμη μας η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση έπρεπε να πάρει δείγματα νερού από το προηγούμενο Σάββατο (κι όχι τη Δευτέρα) και να τα προωθήσει «χέρι –χέρι» για αναλύσεις. Αντί αυτού προτιμήθηκε η αργή δημοσιοϋπαλληλική οδός μέσω το Υπουργείου Γεωργίας, σαν να πρόκειται για αναλύσεις ρουτίνας κι όχι για επείγον περιστατικό.
2. Στο Νομό Κοζάνης υπάρχουν και άλλοι φορείς που ασχολούνται με τα νερά. Είναι το Κέντρο Περιβάλλοντος της Νομαρχίας, το οποίο έπρεπε να κληθεί να πάρει δείγματα και να αξιοποιήσει τη μεγαλύτερη ευελιξία και τις διασυνδέσεις που έχει με ερευνητικά εργαστήρια. Επίσης και το ΤΕΙ έχει σύγχρονο Εργαστήριο υγρών αποβλήτων, το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει στον ποιοτικό έλεγχο του νερού χρησιμοποιώντας και έμμεσες παραμέτρους οργανικής ρύπανσης (TOC), που μπορούν να προσδιοριστούν γρήγορα. Έχει η νομαρχία καταγραμμένο όλο τον εργαστηριακό εξοπλισμό της περιοχής (ΤΕΙ, Πανεπιστήμιο, ΙΓΜΕ, κλπ), ώστε να τον επιστρατεύει άμεσα σε περιπτώσεις τέτοιων συμβάντων; Έχει μια πολιτική ενθάρρυνσης και οικονομικής ενίσχυσης των Ερευνητικών φορέων που επιδεικνύουν πρόοοδο και έχουν ενταχτεί σε διαδικασίες πιστοποίησης; Πολύ φοβούμαστε πως όχι.
3. Γιατί η ΔΕΗ δεν ανακοίνωσε εξαρχής την ποσότητα που διέρρευσε (υπολογίζοντας το έλλειμμα στο ισοζύγιο πετρελαίου), με αποτέλεσμα να υπάρχει μια σύγχυση και να υποτιμηθεί τελικά ο κίνδυνος;
4. Πόσο εφαρμόζονται οι περιβαλλοντικοί όροι στο θέμα της διαχείρισης των υγρών πρώτων υλών (καύσιμα, λάδια, διαλύτες, πρόσθετα, κλπ), καθώς των υγρών αποβλήτων; Το ερώτημα τέθηκε από την Οικολογική Κίνηση Κοζάνης και είναι διαρκές; Πότε ελέγχθηκαν τελευταία φορά οι Περιβαλλοντικοί όροι από το ΥΠΕΧΩΔΕ; Δεν θα πρέπει να ζητηθεί η τροποποίηση τους, ώστε να γίνει προσαρμογή στα νέα τεχνολογικά δεδομένα και να προταθούν εναλλακτικές λύσεις ειδικά στο θέμα του πετρελαίου;
Το επεισόδιο της διαρροής του πετρελαίου και της δυνητικής ρύπανσης της γύρω περιοχής ξανα-ανοίγει ένα μεγάλο θέμα που αφορά την υπερσυγκέντρωση βιομηχανικών δραστηριοτήτων στην περιοχή μας και την εμμονή σε βρώμικες τεχνολογίες. Αναφέρουμε επιγραμματικά τις εξής διαστάσεις του προβλήματος:
• Είναι λογικό (ή καλύτερα πιθανό) σε μια βαριά βιομηχανική εγκατάσταση, όπως είναι μια θερμοηλεκτρική μονάδα ή ένα ορυχείο, να υπάρξει κάποιο ατύχημα αυτού του είδους, παρά τα μέτρα ασφαλείας και ετοιμότητας. Αν η πιθανότητα για μια (1) θερμοηλεκτρική μονάδα που λειτουργεί καλά είναι π.χ. 1%, τότε για 15 μονάδες που έχουμε στο λεκανοπέδιο είναι 15 % αθροιστικά. Όσοι συνεπώς φορείς πιέζουν για νέες εγκαταστάσεις μονάδων και επεκτάσεις ορυχείων σε μια περιοχή που έχει κορεστεί και δεν αντέχει άλλο, ουσιαστικά ενισχύουν τις πιθανότητες των βιομηχανικών ατυχημάτων και είναι συναυτουργοί (θέλοντας και μη). Ας το πάρουμε λοιπόν χαμπάρι ότι ιδανικές βιομηχανίες και ιδανικές τεχνολογίες δεν υπάρχουν. Ούτε ιδανικές υπηρεσίες και ανθρώπινο δυναμικό. Και επομένως όταν σχεδιάζουμε κάτι για το άμεσο μέλλον, να μη βαυκαλιζόμαστε και υποσχόμαστε ότι «αυτή τη φορά το σύστημα θα δουλέψει», αλλά να γνωρίζουμε ότι τα όρια ασφαλείας και διαχειριστικής επάρκειας χειροτερεύουν, όσο το σύστημα υπερφορτώνεται.
• Δεύτερο και εξίσου σημαντικό είναι η εμμονή στο πετρέλαιο. Είναι γνωστό ότι η ΔΕΗ χρησιμοποιεί το καύσιμο αυτό κατά την έναυση των μονάδων, αλλά και περιστασιακά για την ενίσχυση των εστιών καύσης (όταν ο λιγνίτης είναι πολύ φτωχός ή υπάρξει κάποιο έκτακτο πρόβλημα στους μύλους τροφοδοσίας κλπ). Το αποτέλεσμα είναι να διακινούνται τεράστιες ποσότητες πετρελαίου στο λεκανοπέδιο και να πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες διαρροών και ατυχημάτων. Επίσης, κατά το ξεκίνημα των ατμοηλεκτρικών μονάδων τα καυσαέρια από την καύση του πετρελαίου εκλύονται και μαυρίζουν την ατμόσφαιρα. Είναι επίσης γνωστό ότι εναλλακτική απάντηση και διαθέσιμη τεχνολογία υπάρχει για την αντικατάσταση του πετρελαίου ως καυσίμου προθέρμανσης. Η λύση είναι το φυσικό αέριο, το οποίο είναι πιο ευγενές, με μικρότερες εκπομπές CO2 και μηδενικές σχεδόν εκπομπές καπνού. Η ΔΕΗ δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να το χρησιμοποιήσει αντί του πετρελαίου, γιατί η τεχνολογία είναι απλή και οι απαιτούμενες μετατροπές απλές.
Μόνο που αυτά δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Η λύση αυτή είναι μακροχρόνια (2-4 έτη), απαιτεί πολιτική βούληση, σχεδίαση και κατασκευή δικτύων φυσικού αερίου και σύμφωνη γνώμη της ΔΕΗ. Πριν από όλα βέβαια απαιτεί την έλευση του αερίου στο Ν. Κοζάνης. Όμως η εναλλακτική λύση του φυσικού αερίου δεν δρομολογήθηκε ποτέ, αν και ήταν γνωστή μερικές δεκαετίες πριν. Το φυσικό αέριο, παρότι είναι στην ατζέντα των τοπικών διεκδικήσεων εδώ και 20 χρόνια, δεν ήλθε ποτέ στην περιοχή, η οποία συγκέντρωνε και συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις καλής διείσδυσης και απορρόφησης λόγω όπως της ύπαρξης μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών. Κι εδώ έγκειται η ευθύνη των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά και των τοπικών φορέων. Το παιχνίδι χάθηκε πρώτη φορά το 1990, όταν υπήρξαν μεν φωνές διεκδίκησης με στόχο την επιβίωση της ΑΕΒΑΛ, αλλά στο ... ρελαντί. Τελικώς η ΑΕΒΑΛ «απεβίωσε» και οι τοπικοί άρχοντες υποβάθμισαν το θέμα, φοβούμενοι μήπως χαρακτηριστούν και ως εχθροί του λιγνίτη από το πανίσχυρο λιγνιτκό λόμπυ της ΔΕΗ και των σωματείων της.
Η πρόσφατη διαρροή λοιπόν «ξαναζεσταίνει» το θέμα της αντικατάστασης του πετρελαίου έναυσης στις ατμοηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ με άλλα καύσιμα (λιγότερο ρυπογόνα) και επαναφέρει στην ημερήσια διάταξη την έλευση του φυσικού αερίου στη Δυτική Μακεδονία. (Η λύση φυσικά θα είναι μεταβατική, γιατί ο παγιος στόχος της πράσινης ανάπτυξης και της μεγιστοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνοδεύεται από δραστική μείωση των ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου). Με το θέμα έχει ασχοληθεί και το ΤΕΕ, το οποίο είναι καιρός να πάρει θέση με αφορμή και το συμβάν.
Εν κατακλείδι η διαρροή πετρελαίου είχε και ένα θετικό. Έβγαλε στην επιφάνεια μια σειρά μόνιμων προβλημάτων και εναλλακτικών λύσεων. Στο χέρι μας είναι να μην περιοριστούμε βλέποντας μόνο το «δέντρο», αλλά όλο το «δάσος».
1. Γιατί σήμερα 12/3/2009 (έξι μέρες μετά το συμβάν) δεν έχουμε ακόμη αποτελέσματα από τα δείγματα νερού των καναλιών; Επιτρέπεται τέτοια καθυστέρηση, όταν πρέπει να αντιμετωπιστούν επείγοντα περιστατικά; Κατά τη γνώμη μας η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση έπρεπε να πάρει δείγματα νερού από το προηγούμενο Σάββατο (κι όχι τη Δευτέρα) και να τα προωθήσει «χέρι –χέρι» για αναλύσεις. Αντί αυτού προτιμήθηκε η αργή δημοσιοϋπαλληλική οδός μέσω το Υπουργείου Γεωργίας, σαν να πρόκειται για αναλύσεις ρουτίνας κι όχι για επείγον περιστατικό.
2. Στο Νομό Κοζάνης υπάρχουν και άλλοι φορείς που ασχολούνται με τα νερά. Είναι το Κέντρο Περιβάλλοντος της Νομαρχίας, το οποίο έπρεπε να κληθεί να πάρει δείγματα και να αξιοποιήσει τη μεγαλύτερη ευελιξία και τις διασυνδέσεις που έχει με ερευνητικά εργαστήρια. Επίσης και το ΤΕΙ έχει σύγχρονο Εργαστήριο υγρών αποβλήτων, το οποίο θα μπορούσε να συμβάλλει στον ποιοτικό έλεγχο του νερού χρησιμοποιώντας και έμμεσες παραμέτρους οργανικής ρύπανσης (TOC), που μπορούν να προσδιοριστούν γρήγορα. Έχει η νομαρχία καταγραμμένο όλο τον εργαστηριακό εξοπλισμό της περιοχής (ΤΕΙ, Πανεπιστήμιο, ΙΓΜΕ, κλπ), ώστε να τον επιστρατεύει άμεσα σε περιπτώσεις τέτοιων συμβάντων; Έχει μια πολιτική ενθάρρυνσης και οικονομικής ενίσχυσης των Ερευνητικών φορέων που επιδεικνύουν πρόοοδο και έχουν ενταχτεί σε διαδικασίες πιστοποίησης; Πολύ φοβούμαστε πως όχι.
3. Γιατί η ΔΕΗ δεν ανακοίνωσε εξαρχής την ποσότητα που διέρρευσε (υπολογίζοντας το έλλειμμα στο ισοζύγιο πετρελαίου), με αποτέλεσμα να υπάρχει μια σύγχυση και να υποτιμηθεί τελικά ο κίνδυνος;
4. Πόσο εφαρμόζονται οι περιβαλλοντικοί όροι στο θέμα της διαχείρισης των υγρών πρώτων υλών (καύσιμα, λάδια, διαλύτες, πρόσθετα, κλπ), καθώς των υγρών αποβλήτων; Το ερώτημα τέθηκε από την Οικολογική Κίνηση Κοζάνης και είναι διαρκές; Πότε ελέγχθηκαν τελευταία φορά οι Περιβαλλοντικοί όροι από το ΥΠΕΧΩΔΕ; Δεν θα πρέπει να ζητηθεί η τροποποίηση τους, ώστε να γίνει προσαρμογή στα νέα τεχνολογικά δεδομένα και να προταθούν εναλλακτικές λύσεις ειδικά στο θέμα του πετρελαίου;
Το επεισόδιο της διαρροής του πετρελαίου και της δυνητικής ρύπανσης της γύρω περιοχής ξανα-ανοίγει ένα μεγάλο θέμα που αφορά την υπερσυγκέντρωση βιομηχανικών δραστηριοτήτων στην περιοχή μας και την εμμονή σε βρώμικες τεχνολογίες. Αναφέρουμε επιγραμματικά τις εξής διαστάσεις του προβλήματος:
• Είναι λογικό (ή καλύτερα πιθανό) σε μια βαριά βιομηχανική εγκατάσταση, όπως είναι μια θερμοηλεκτρική μονάδα ή ένα ορυχείο, να υπάρξει κάποιο ατύχημα αυτού του είδους, παρά τα μέτρα ασφαλείας και ετοιμότητας. Αν η πιθανότητα για μια (1) θερμοηλεκτρική μονάδα που λειτουργεί καλά είναι π.χ. 1%, τότε για 15 μονάδες που έχουμε στο λεκανοπέδιο είναι 15 % αθροιστικά. Όσοι συνεπώς φορείς πιέζουν για νέες εγκαταστάσεις μονάδων και επεκτάσεις ορυχείων σε μια περιοχή που έχει κορεστεί και δεν αντέχει άλλο, ουσιαστικά ενισχύουν τις πιθανότητες των βιομηχανικών ατυχημάτων και είναι συναυτουργοί (θέλοντας και μη). Ας το πάρουμε λοιπόν χαμπάρι ότι ιδανικές βιομηχανίες και ιδανικές τεχνολογίες δεν υπάρχουν. Ούτε ιδανικές υπηρεσίες και ανθρώπινο δυναμικό. Και επομένως όταν σχεδιάζουμε κάτι για το άμεσο μέλλον, να μη βαυκαλιζόμαστε και υποσχόμαστε ότι «αυτή τη φορά το σύστημα θα δουλέψει», αλλά να γνωρίζουμε ότι τα όρια ασφαλείας και διαχειριστικής επάρκειας χειροτερεύουν, όσο το σύστημα υπερφορτώνεται.
• Δεύτερο και εξίσου σημαντικό είναι η εμμονή στο πετρέλαιο. Είναι γνωστό ότι η ΔΕΗ χρησιμοποιεί το καύσιμο αυτό κατά την έναυση των μονάδων, αλλά και περιστασιακά για την ενίσχυση των εστιών καύσης (όταν ο λιγνίτης είναι πολύ φτωχός ή υπάρξει κάποιο έκτακτο πρόβλημα στους μύλους τροφοδοσίας κλπ). Το αποτέλεσμα είναι να διακινούνται τεράστιες ποσότητες πετρελαίου στο λεκανοπέδιο και να πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες διαρροών και ατυχημάτων. Επίσης, κατά το ξεκίνημα των ατμοηλεκτρικών μονάδων τα καυσαέρια από την καύση του πετρελαίου εκλύονται και μαυρίζουν την ατμόσφαιρα. Είναι επίσης γνωστό ότι εναλλακτική απάντηση και διαθέσιμη τεχνολογία υπάρχει για την αντικατάσταση του πετρελαίου ως καυσίμου προθέρμανσης. Η λύση είναι το φυσικό αέριο, το οποίο είναι πιο ευγενές, με μικρότερες εκπομπές CO2 και μηδενικές σχεδόν εκπομπές καπνού. Η ΔΕΗ δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να το χρησιμοποιήσει αντί του πετρελαίου, γιατί η τεχνολογία είναι απλή και οι απαιτούμενες μετατροπές απλές.
Μόνο που αυτά δεν γίνονται από τη μια μέρα στην άλλη. Η λύση αυτή είναι μακροχρόνια (2-4 έτη), απαιτεί πολιτική βούληση, σχεδίαση και κατασκευή δικτύων φυσικού αερίου και σύμφωνη γνώμη της ΔΕΗ. Πριν από όλα βέβαια απαιτεί την έλευση του αερίου στο Ν. Κοζάνης. Όμως η εναλλακτική λύση του φυσικού αερίου δεν δρομολογήθηκε ποτέ, αν και ήταν γνωστή μερικές δεκαετίες πριν. Το φυσικό αέριο, παρότι είναι στην ατζέντα των τοπικών διεκδικήσεων εδώ και 20 χρόνια, δεν ήλθε ποτέ στην περιοχή, η οποία συγκέντρωνε και συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις καλής διείσδυσης και απορρόφησης λόγω όπως της ύπαρξης μεγάλων βιομηχανικών καταναλωτών. Κι εδώ έγκειται η ευθύνη των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά και των τοπικών φορέων. Το παιχνίδι χάθηκε πρώτη φορά το 1990, όταν υπήρξαν μεν φωνές διεκδίκησης με στόχο την επιβίωση της ΑΕΒΑΛ, αλλά στο ... ρελαντί. Τελικώς η ΑΕΒΑΛ «απεβίωσε» και οι τοπικοί άρχοντες υποβάθμισαν το θέμα, φοβούμενοι μήπως χαρακτηριστούν και ως εχθροί του λιγνίτη από το πανίσχυρο λιγνιτκό λόμπυ της ΔΕΗ και των σωματείων της.
Η πρόσφατη διαρροή λοιπόν «ξαναζεσταίνει» το θέμα της αντικατάστασης του πετρελαίου έναυσης στις ατμοηλεκτρικές μονάδες της ΔΕΗ με άλλα καύσιμα (λιγότερο ρυπογόνα) και επαναφέρει στην ημερήσια διάταξη την έλευση του φυσικού αερίου στη Δυτική Μακεδονία. (Η λύση φυσικά θα είναι μεταβατική, γιατί ο παγιος στόχος της πράσινης ανάπτυξης και της μεγιστοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνοδεύεται από δραστική μείωση των ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου και του φυσικού αερίου). Με το θέμα έχει ασχοληθεί και το ΤΕΕ, το οποίο είναι καιρός να πάρει θέση με αφορμή και το συμβάν.
Εν κατακλείδι η διαρροή πετρελαίου είχε και ένα θετικό. Έβγαλε στην επιφάνεια μια σειρά μόνιμων προβλημάτων και εναλλακτικών λύσεων. Στο χέρι μας είναι να μην περιοριστούμε βλέποντας μόνο το «δέντρο», αλλά όλο το «δάσος».
1 σχόλιο:
Τι θα πει ρόμπα τους έκανες;Τρομερά ελληνικά.
Δημοσίευση σχολίου