Ο Θανάσης Βαλτινός, ο Διονύσιος Ψαριανός κι «Οι Νέοι»...

Του Β. Π. Καραγιάννη

Διαβάζω:

«- Περιοδικό «Οι Νέοι» υπό την σκέπη και τον έλεγχο του πρωτοσύγκελου Ψαριανού. Μετέπειτα Διονυσίου Κοζάνης.

-Κατηχητικό και τέτοια.

-Οχι ακριβώς. Ο Ψαριανός ήταν καλλιεργημένος παπάς. Ο αδελφός του Σωκράτης συνομήλικός μας.

-Η δική σας εκτροπή;

-Είχε προηγηθεί, με άλλον τρόπο. «Οι Νέοι» μας μιμήθηκαν.

-Δηλαδή;

-Προηγήθηκε ο Φοίβος, κ.λπ.»

Μιλάει ο Θανάσης Βαλτινός, δηλαδή γράφει στο τελευταίο του βιβλίο “Ανάπλους” εκδ. Εστία. Ενα διαλογικό αφήγημα στο οποίο πήρε της ζωής του το ρέμα ανάποδα από το σήμερα προς το χτες, σαν τα χέλια ή τους σολομούς όταν έρχεται ο καιρός των γεννήσεων. Βρήκε και μια περσόνα, ας την πούμε έτσι, κι ας  είναι μια νεαρά η οποία τον ρωτάει και κάνει το διδακτορικό της. Να το υποβάλλει στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, στο οποίο η μνήμη του Μ. Σουλιώτη (ποιητού κυρίως, καθηγητού κ.λπ.) περιφέρεται σε άλλους οσημέραι εξαχνωνόμενη θλίψη και σ’ άλλους διαρκής, άδηλη, οδυνηρή απουσία.

            Ο Θανάσης Βαλτινός (από τους κορυφαίους του ελληνικού, λογοτεχνικού χορού σήμερα) κι ο Διονύσιος Ψαριανός (κορυφαίος της ορθοδόξου χορείας αρχιερέων μέχρι πρότινος (1997) ομοιοκαταληκτούν εντελώς σε π

﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ρώτη διάγνωση. Αμέσως μετά έχουν ένα κοινό τόπο στο παρελθόν τους αλλά κι ένα μαύρο κενό στο σήμερα, ότι ο ένας απουσιάζει εντελώς του κόσμου τούτου –σε άλλες μονιές ψαλτουργεί τις «Παρασημαντικές» του- και ο δεύτερος ξεχωρίζει πνευματικά όπου υπάρχει. Αμέσως μετά ένας τυχαίος αναγνώστης ή περαστικός από τον κόσμο της σκέψης και των γραμμάτων ίσως βρει κι ανάρμοστο τον μεταξύ τους σχετισμό. Κι’ όμως...

            Αλλά με τη σειρά τα πρ

﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽άγματα κι απ’ την αρχή.

            Διαβάζοντας, είπα, τον «Ανάπλου» του Θ.Β. -μνήμες των μικρών χ ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽μνηυρικωψς και αγαπξησ θλρόνων στους μικρούς τόπους του- θυμήθηκα πως από μια εύνοια της τύχης και της ζωής στους πρώτους φοιτητικούς καιρούς με κατέθελξε το «Συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη» εκδ. Κέδρος, (μαθητή δε με ε  α ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ε ο σΥαξαριτ Ανδρεα Κορδοπμοσιευμενη σε μια συλλογ στοπροσωπο του ΔΜητροπλίχε εντυπωσιάσει «Η κάθοδος των εννέα» του δημοσιευμένη σε μια ανθολογία διηγήματος της Αγκυρας, κάτι σαν χοντρό βίπερ) και χάριν προσώπου (κοινού γνωστού) και λίαν αγαπητού, το οποίον ακόμα στην  αχλή του χρόνου θαμπά διακρίνεται, αγάπησα κάπως κι εγώ, εμεως﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽κι εγώ εμε θλμέσως,εως﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽κι εγώ εμε θλ αυτούς τους  ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽μνηυρικωψς και αγαπξησ θλτόπους της κεντρικής Πελοποννήσου, της Τρίπολης, ήγουν.

            Στη σελ. 139 περιηγούμενος τη ζωή του αναφέρει το πως  συνάντησε τον μετέπειτα Μητροπολίτη Κοζάνης Διονύσιο.  Η συνάντηση των δύο προσώπων πραγματοποιήθηκε στα κατηχητικά αλλά κυρίως στις σελίδες ενός μικρού περιοδικού. Περιοδικού; Διάβασα. Τότε ήταν που μ’ έπιασε η γνωστή φιλολογούσα κι ασυγκράτητη αδημονία. Προσέφυγα στη σεβαστή κυρία Στέλλα Ψαριανού-Δημοπούλου, φιλολόγου πάντα- πολυγνώστρια κι αδελφή του Μητροπολίτη.

            -Ναι, ο Δεσπ ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ηργησε καθορστικι των κατηχητικότης ως αρχιμανδρίτης τότε, το από το 1945 στην Τρίπολη ήταν υπεύθυνος των Κατηχητικών, βοήθησε (μήπως και προέτρεψε, λέω εγώ) και συνήργησε καθοριστικά ώστε νεαροί κατηχούμενοι (που τον ελάτρευαν, πάλι εγώ) να εκδνον φλεγομενοςδικα μοαδικστο ναεκδτηχητικώσουν ένα χριστιανικό περιοδικό με τον τίτλο «Οι Νέοι». Εχω τον πρώτο και μοναδικό τόμο του.

            Φυσικά ζήτησα να τον δω δήθεν μόνον, φλεγόμενος (αλλ’ ου καιόμενος) αλλ’ από τι; Το δίστασε λίγο αλλά τελικά μου τον χρησιδάνεισε.

            - Πρόσεξε είναι το μοναδικό.

            - Ορκίζομαι!

            - Ασε τους όρκους το περιοδικό και τα μάτια σου. Και τα μάτια μου! Υποσχέθηκα σύντομη επιστροφή  του, αλλά ήδη δύο χτε και οι λδυο πρταγωνιστες μαςσυντομοην εοστορφρόνια κρατάει η κατακράτησή του. Συνεχώς να μου θυμίζει, η πολύτιμη, τον πολύτιμο για αυτήν τόμο, και εγώ συνεχώς να υπόσχομαι την άμεση επιστροφή του.

            Νεαροί τότε οι δύο πρωταγωνιστές (του μέλλοντος ο καθείς με τα πνευματικά του όπλα) ο ένας κατηχογου και πρξαης.ναγωσμα) αλλαγεατοςφλμοην εοστορφύμενος μαθητής κι ο άλλος λίγο μεγαλύτερος ως μέγας Κατηχητής τους (μου θύμισε εδώ τον «Μεγάλο Ψαρά» του Λόιντ Ντάγκλας) χριστιανικόν κι όχι μόνον ανάγνωσμα, γεμάτος φλόγα ένθεου λόγου και πράξης.

            Μεθύστερος λόγος.

            Οταν ανέλαβε ο Δ.Ψ. την θεόσωστον (άραγε, μόνον η δική μας χαρακτηρίζεται έτσι ή όλες;) μητρόπολιν Σερβίων και Κοζάνης νης ﷽﷽﷽﷽﷽﷽ρχες του 'οστορφ(1957) στο τέλος της δεκαετίας του 1950 αρχές του ’60, εκτός των άλλων ξυγγραφών του, που τον έφεραν με τον καιρό στην πρώτη γραμμή των λόγιων ιεραρχών πανελληνίως, επιμελείται  την βαρύτιμη και πολυσέλιδη φιλολογική και εκκλησιαστική επετηρίδα  ΟΙΚΟΔΟΜΗ (εκδόθηκαν 3 τόμοι). Το τραβάει φαίνεται ο τόπος αφού κι ο επί πενταετία περαστικός ιεράρχης Αμβρόσιος (Γιακαλής) εξέδωσε το βαθύ θεωρητικόν περιοδικόν ΑΝΑΛΟΓΙΟΝ (πε ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽μωναριον. Οκαθεις αναλογα με τον στορφρίπου 6-7 τεύχη), ο δε διάδοχός του και νυν, Παύλος, ενός λιγνόφυλλου «Λειμωναρίου» διαφεντεύει. Ο καθένας ανάλογα με τον πνευματικό ίσκιο του.

            Πίσω στο τώρα.

            Ο Α‘ (και μόνος) τόμος του 1949-1950 χαρτόδετος με χαρτί υποκίτρινο και το χνης ﷽﷽﷽﷽﷽﷽ερνατης ευγνωμοσραμενη "Η διευθνση των "Νρόνο εντελώς πάνω του, αποτελείται από 22 πες ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ έχειι οεπιππετνετάι ςαφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικρίπου οκτασέλιδα τες ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ έχειι οεπιππετνετάι ςαφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικύχη. ς  ﷽﷽﷽﷽﷽﷽αφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικ Μιά νης ﷽﷽﷽﷽﷽﷽ερνατης ευγνωμοσραμενη "Η διευθνση των "Ναφιέρωση με πέννα γραμμένη: "Η διεύθυνση των «Νέων» στο στοργικό πατέρα αυτής της προσπάθειας και θερμό υποστηρικνης ﷽﷽﷽﷽﷽﷽ερνατης ευγνωμοσραμενη "Η διευθνση των "Ντή του αγώνα της, προσφέρει τον τόμο τούτο σαν ελάχιστο δείγμα της απέραντης ευγνωμοσύνης της». Τρίπολις 28-5-50.  Τα λέει αν όχι όλα, πολλά. Πατέρας, εμπνευστ ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ενικφαος, ως καταηχηςτ φυσικευθνση των "Νής του περιοδικού ήταν ο Δ. Ψ. Ελεγκτής κειμένων  ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ενικφαος, ως καταηχηςτ φυσικευθνση των "Νκαι αρθρογράφος, ως Κατηχητής φυσικά. Του δίνει μια ευγενική αύρα πνευματικότητας χωρίς να είναι στο «φανατικό» στυλ των ευσεβιστών, κάτι που σε όλον τον θρησκευτικό, ιεραρχικό βίο του απέφυγε. Δεν μοιάζει με κανένα χριστιανικό περιοδικό της εποχής αλλά και του αργότερα, τα οποία διακη ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽δαριωε παιδικικ Η σφαιαφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικρίνονταν για η ﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽δαριωε παιδικικ Η σφαιαφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικτην  παιδαριώδη κι αφελή χριστιανική αισθητική κι αντίληψη.

            Το περιοδικό άρχεται εκδιδόμενον την 1^η Φεβρουαν﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽εως Εδκδιδετιααπο επθτροπσικευθνση των "Νρίου 1949. Τιμή  δρχ. 500. Μόνιμο μότο κάτω από τον τίτλο το: «Μηδείς σου της νεότητος καταφρονείτω» Ι Τιμ. Δ’ 12. Δεκαπενθήμερο περιοδικό των κατηχητικών σχολείων Τριπόλεως. Εκδίδεται από επιτροπή μαθητών. Κάθε τεύχος των 8 σελίδων περιλαμβάνει άρθρα γραμμής, κυρίως του Κατηχητή (Δ.Ψ. δηλαδή).

            «...Οχι μόνον λοιπόν βάθος στις γνώσεις σας αλλά και πλάτος. Οχι μόνον λεπτομ ενοι﷽﷽﷽﷽﷽ενν,αλλασπασις, αλλέρεια, αλλά και γενικές γραμμές. Οχι διάσπασις, αλλά ενότης. Και, όχι μόνον πνευματικά ισορροπημένοι, αλλά και γενικά μορφωμένοι...»

            Συνεργασίες μαθητών, διηγήματα μικρά, ποιήματα, νέα από τις κατηχητικές δδα με σκεταογλαις μλχ.) ονα ζητρωτολια νεα παο τις κατηχητικράσεις, αναφορές σε σύγχρονα ζητήματα (Κινηματογράφος λ.χ.) ή σελίδες σε ορδα με σκεταογλαις μλχ.) ονα ζητρωτολια νεα παο τις κατηχητικισμένες μορφές της εκκλησιαστικής ή άλλης φιλολογίας, μέχρι και σελίδα με πνευματικέςηεις ﷽﷽﷽﷽﷽χρι καισελίδα με πνευματικεα νεα παο τις κατηχητικ  ασκηεις ﷽﷽﷽﷽﷽χρι καισελίδα με πνευματικεα νεα παο τις κατηχητικήσεις. Σελίδα επικοινωνίας με τους αναγνώστες και σχολιασμούς  των υπό δημοσίευσιν  συνεργασιών. Ο Δ. Ψ που είχε τη γνώση και τη δύναμη να κρίνει, λόγω και της ευρύτερης παιδείας του στη λογοτεχνία και τα γράμματα αυτός μάλλον θα τα σχολίαζε.

            «- Ν.Ι.Π. Η υπόθεση του διηγήματος σας είναι καλή. Μα δεν την πλέκετε καλά. Είναι όμως κάτι καλλιεργήσιμο. Μποτε﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽θέεψετε πτε καλγηατος σας ειναι ακλρείτε να δουλέψετε πάνω σ’ αυτό. Αν εργασθήτε με προσοχή, έχετε πολλές ελπίδες επιτυχίας. Δοκιμάστε, τώρα που έχετε καιλι﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽ας παιεππτε καλγηατος σας ειναι ακλρό και στείλετε το μας πάλι.»

             Τακτικά ένας συνεργάτης του γράφει ποιήματα με τα αρχικά Κ.Π. και με διάφορους κατά περίστασιν ποιητικο και τ Αναδρομιααλτινα περιστασιν ποιητικορχικ'τις κατηχητικύς υπέρτιτλους  «Νεανικά φτερουγίσματα», «Επίκαιροι σ και τ Αναδρομιααλτινα περιστασιν ποιητικορχικ'τις κατηχητικτίχοι».

Λ.χ.

Ηρθες, Χριστέ κ/λπ/﷽﷽﷽﷽στις ε φαδερ να γεννηθής μια νύχτα παγωμένη,

μια νύχτα πιο σκοταδερή απ’ όλες τις νυχτιές,

μ’ άγριο βορριά με παγωνιά, με φ κ/λπ/﷽﷽﷽﷽στις ε φαδερύση νεκρωμένη

με χιόνια, σκότη απελπισιά και μέσα στις καρδιές   κ/λπ/﷽﷽﷽﷽στις ε φαδερ κ.λπ.

Γυρίζουμε στον Θ. Βαλτινό και τον «Ανάπλου» του κι αντιγράφουμε από τη σελίδα 138.

«-Ο Κώστας Παρασκευόπουλος.

-Καθηγητής Πανεπιστημίου.

-Οχι. Αυτή ήταν η μάσκα για τις «Μυροφόρες» Ο Κώστας τέλειωσε ως εφέτης. Απο επαρχία σε επαρχία. σέρνοντας  το αγκυλωμένο του πόδι.

- Αγκυλωμένο γιατί;

-Αποστρακισμένη σφαίρα. Χίλια εννιακόσια σαράντα δύο, 25 Μαρτίου. Μια γερμανική περίπολος κυνηγάει κάποιον που ε. Τον μ﷽﷽﷽ρακισμοβολ σαραντα δποδι

οιητικορχικ'τις κατηχητικίχε ρίξει προκηρύξεις. Πυροβολώντας. Ο Κώστας γυρίζει από το σχολείο με ένα μικρό χάρτινο σημαιάκι στο χέρι. Βρέθηκε στην τροχιά του αποστρακισμού. Τον μάζεψαν αιμόφυρτο οι περαστικοί. Η σφαίρα του είχε θρυμματίσειης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικ το δεξί γόνατο. Σε μας ήρθε στην Ζ'.  Μέχρι τότε έδινε εξεης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικτάσεις ως κατ' οίκον διδαχθείς. Δυσκολευόταν πης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικάντα στο περπάτημα αλλά επέμενε. Σχολαστικός από κείνα τα χρόνια. Ισχνός. Εγραφε ποιήματα. Κατασκεύαζε. Ομοιοκατάληκτοι στης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικίχοι παλαμικού στυλ. Το αμάρτημα κράτησε λίγο. Ο παης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικτέρας του δεν ενέκρινε την εκτροπή. Προφανώς κάποια στιγμή το κατάλαβε και ο ίδιος. Υπέγραφε ως Κωσης Π.﷽﷽﷽﷽﷽ε και ο ο ιδιος. Υπεγραφε ως Κωσρχικ'τις κατηχητικτής Π.

            - Και δημοσίευε που;»

            Στους «Νέους» φυσικά, όπως είπαμε παραπάνω αλλά όμως υπέγραφε ως Κ.Π.

            Στο τεύχος 13-14, Αύγουστος του 1949 αναγγέλλεται  πως: «Ο σεβαστός μας Κατηχητής, που επί 4 χρόνια διεύθυνε και κατεύθυνε την Χριστιανική κίνηση της περιφέρειας μας μετετέθη στην πρωτεύουσα...»  Θα γίνει Μέγας Πρωτοσύγκελος στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών επί Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος, το 1952  βοηθός επίσκοπος έως το 1956 και το 1957 θα ‘ρθει μητροπολίτης  «Στα παρά τον Αλιάκμονα εκκλησιαστικά» μέρη όπου και για 40 τόσα χρόνια θα επισκοπεύει. Φεύγει αλλά δεν τους ξεχνά. Τους στέλνει 600.000 δρχ. για την απρόσκοπτη συνέχιση της έκδοσης.

            Το περιοδικό θα συνεχίσει να εκδίδεται μέχρι το τέλος του χρόνου. Το τεύχος Ιανουατητα﷽﷽﷽﷽﷽﷽ματικται τους συνδρομητπι των συνδρομρίου (1950) ήδη προδιαγράφει με την χαμηλή εκδοτική του αισθητική, το τέλος. Ο επί των συνδρομών διαχειριστής ονειρεύεται τους συνδρομητές του αφού δεν φαίνονται στην πραγματικότητα. Οι συνδρομές είναι το μόνιμον παθητικόν σύνδρομον όλων περιοδικών, όλων των καιρών και ωση μια ςγαπηςεκδικοεων. ΤΟεδιεξομε παγια πδρομόλων των τόπων.

            Ο μητροπολίτης Διονύσιος Ψαριανός ήταν άνθρωπος και των περιοδικών γραμμάτων και εκδόσεων. Το έδειξε στον μετέπειταωση μια ςγαπηςεκδικοεων. ΤΟεδιεξομε παγια πδρομ βίο του. Η πατρική φροντίδα του περιοδικού «Οι Νέοι» είναι μια πρώιμη εκδήλωση μιας παθολογικής αγάπης για όλα τα γράμματα κι όχι μόνον τα χριστιανικά και τα υμνολογικά. Το έδειξε άλλωστε και με τη δωρεά  της προσωπικήςλι κι ﷽﷽﷽﷽ρχο της ανεχτηκε μια βαρβαλρτιητα και μια προβσολη στοπροσωπο του ΔΜητροπλ του Βιβλιοθήκης, πολύτιμης –πολύτομης, στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κοζάνης. Η κατάληξη βέβαια  αυτής της δωρεάς –η διάλυση, η διάχυση, το παραπέταγμά της, από τους ολετήρες της Βιβλιοθήκης μετά το 2003, είναι μια λυπητερή ιστορία αλλά και μια επισήμανση διαρκείας τουλάχιστον για το τώρα της πόλης μας. Η πολυετής εκλεγμένη κεφαλή της (οι «Κούφιοι άνθρωποι» του Τ. Σ. ‘Ελιοτ) ανέχτηκε και ανέχεται μια βαρβαρότητα και μια προσβολή στο πρόσωπο του Μητροπολίτη Διονυσίου Ψαριανού αλλά και στην ιστορία της πόλεως και της ιστορικής Βιβλιοθήκης της, καθώς και λόγω νοητικής ημιεπάρκειας, απλώς εκστασιάζεται με τις «αμερικανιές» του τύπου Χάρυ Πότερ που τους σερβίρουν πανελλαδικοί επιτήδειοι «Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι» αλλά κι επιχώριοι δημοτικοί, διοικητικοί χάνοι.

            Ετσι δύο πργημα﷽﷽﷽﷽﷽ικροαφηγηματικοω» Ι Τιρόσωπα υψηλής και διακριτής πνευματικότητας στο Πανελλήνιον συναντήθηκαν πριν 68 τόσα χρόνια σ’ ένα μικρό χριστιανικό περιοδικό κι έκτοτε ποτέ ξανά εν ζωή. Τώρα, ένα μικρό αφηγηματικό αριστούργημα -«Ανάπλους»- του ενός (Θ.Β.), η λογοτεχνία δηλαδή, ξανάφερε στο φανερό έργα και ημέρες του άλλου (Δ.Ψ.) ενός αλησμόνητου ιεράρχη του οποίου το πέρασμα από την εκκλησιαστική ζωή και διοίκηση αλλά και την διακονία των γραμμάτων, άφησε μια γνήσια οσμή ευωδίας.

ΥΓ. 1

Είμαστε οι κούφιοι άνθρωποι

Είμαστε οι παραγεμισμένοι άνθρωποι

Που σκύβουνε μααστε οι παραγεμν το ρξκης λά κυρζί

Καύκαλα μ’ άχερα γεμάτα αλίμονο!

Οι στεγνές μας φωνές

Σας ψιθυρίζουμε μααστε οι παραγεμν το ρξκης λά κυρζί

Είναι ήσυχες και ασήμαντες

Σαν τον αγέρα στο ξερό χοραστε οι παραγεμν το ρξκης λά κυρτάρι

Ή σε σπασμένα γυαλικά των ποντικών το ποδάρι αστε οι παραγεμν το ρξκης λά κυρ

Μες στο ξερό μας το κελάαστε οι παραγεμν το ρξκης λά κυρρι...

                        Τ. Σ. Εί﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽﷽εφαλλιεργίε καλγηατος σας ειναι ακλλιοτ  «Οι Κούφιοι άνθρωποι» μτφ. Γ. Σεφέρης               

ΥΓ. 2

Δεκεμβρίου 17, Διονυσίου Αιγίνης και μνήμη Διονυσίου Ψαριανού Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης εκ της νήσου Ανδρου.