Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης: Δημιουργούμε ένα νέο πρότυπο Αειφόρου Ανάπτυξης

 Στην ημερίδα του ΕΠΠΕΡΑΑ για τα περιβαλλοντικά έργα που υλοποιούνται ήδη ή προγραμματίζονται τα επόμενα χρόνια συμμετείχε ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ, Σταύρος Καλαφάτης, στη Φλώρινα. Η ημερίδα που πραγματοποιήθηκε με τη συνδρομή της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Φλώρινας, αποτελεί τη συνέχεια (με πρώτη αυτή στην Αλεξανδρούπολη πριν λίγες ημέρες) από σειρά πολλών αντίστοιχων που θα γίνουν σε όλη τη χώρα, ώστε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής να συζητήσει με τις τοπικές κοινωνίες την εξέλιξη, πρόοδο και υλοποίηση των κατά τόπους έργων που χρηματοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007 – 2013.

Στην έναρξη των εργασιών, ο Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ Σταύρος Καλαφάτης τόνισε ότι μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ, του Υπουργείο χρηματοδοτεί και υλοποιεί δράσεις με σαφές όφελος για τον πολίτη και την ποιότητα του περιβάλλοντος στο οποίο ζει. 

Το ΥΠΕΚΑ δίνει ώθηση για δημόσια έργα σε τομείς που έχουν  μεγάλη προστιθέμενη αξία για τη χώρα και δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης ενώ παράλληλα προσπαθεί να  αναστρέψει την κατάσταση στην επιβολή προστίμων για  μη συμμόρφωση στις Κοινοτικές Οδηγίες. Ο Σταύρος Καλαφάτης αναφέρθηκε κυρίως σε τρεις τομείς στις οποίες πέφτει και το μεγάλο βάρος του ΕΠΠΕΡΑΑ, όπως ανέφερε. Πρώτον στις βιοκλιματικές αναπλάσεις, που αλλάζουν την εικόνα του δομημένου χώρου με προφανείς συνέπειες για τη βιώσιμη ανάπτυξη σε όλη τη χώρα, ώστε να διαμορφωθούν πυρήνες προόδου στην Περιφέρεια. Δεύτερον, στα έργα για τη διαχείριση των στερεών και υγρών αποβλήτων, διότι, όπως ανέφερε, «είναι ζήτημα δημόσιας υγείας  να προχωρήσουν οι βιολογικοί καθαρισμοί, να τελειώνουμε με τις χωματερές, να φύγουν από την πόρτα του πολίτη, από το νερό που πίνει, από τα μέρη που παίζουν τα παιδιά του, τα σκουπίδια και οι πηγές μόλυνσης». Τρίτον στην εξοικονόμηση ενέργειας, ολοκληρώνοντας έργα που πρέπει οπωσδήποτε να έχει η χώρα ια τη μείωση του ενεργειακού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος, την ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού μοντέλου, την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και την προστασία του περιβάλλοντος. Ο Αναπληρωτής Υπουργός τόνισε όμως και τη σημασία των έργων αυτών για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, η οποία μαστίζει κυρίως τα χαμηλότερα εισοδήματα.

Όσον αφορά την απορρόφηση των κοινοτικών πόρων μέσω του ΕΠΠΕΡΑΑ, ο Αναπληρωτής Υπουργός Σταύρος Καλαφάτης σημείωσε ότι μετά από μεγάλη προσπάθεια για να αντιμετωπίσουμε την υπερδέσμευση και να αυξηθεί η απορρόφηση των πόρων, σήμερα η κατάσταση βρίσκεται σε αρκετά ικανοποιητικό σημείο. Το Πρόγραμμα εξυγιαίνεται συνεχώς, τόνισε ο Υπουργός, με απόλυτη εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτική μας, με κανόνες πλέον και δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα., με αντιμετώπιση των υπερτιμολογήσεων των έργων , των μελετών και των Υπηρεσιών και με γνώμονα τον καθορισμό της αξίας κάθε παραδοτέου. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Υπουργός από το Ιούνιο του 2012 και μέχρι σήμερα έχει μειωθεί κατά 30% το ποσοστό της υπερδέσμευσης, ενώ η ενεργοποίηση του Προγράμματος φτάνει πλέον στο 85% και η απορρόφηση στο 50% του προϋπολογισμού του, ενώ εκτιμάται ότι τα στοιχεία στο τέλος τους έτους θα δείξουν ποσοστό απορρόφησης περίπου 65%.  Υπάρχουν έργα που τελειώνουν και είναι εντός των δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων και έργα που είναι μεν μείζονος σημασίας, αλλά δεν είναι εντός χρόνου και θα μεταφερθούν στην επόμενη προγραμματική περίοδο» τόνισε χαρακτηριστικά ο Σταύρος Καλαφάτης. «Πέρα όμως από τους δείκτες σημείωσε ότι δεν είμαστε μόνον σε φάση υλοποίησης των έργων, αλλά τα ολοκληρώνουμε και τα παραδίδουμε στο ευρύ κοινό». Ο Αναπληρωτής Υπουργός ΠΕΚΑ αναφέρθηκε επιπλέον ειδικά στα έργα του ΕΠΠΕΡΑΑ που υλοποιούνται στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, συνολικού προϋπολογισμού 197 εκατομμυρίων ευρώ.

Η εκδήλωση χωρίστηκε σε δύο κύκλους εργασιών. Στο πρώτο μέρος έγινε μια παρουσίαση των έργων και των παρεμβάσεων του ΕΠΠΕΡΑΑ στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και στο δεύτερο μέρος κατατέθηκαν απόψεις και προτάσεις φορέων και τοπικών παραγόντων για έργα στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας ενόψει της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2014 – 2020. Εκτός από τον Υπουργό Αναπληρωτή ΠΕΚΑ Σταύρο Καλαφάτη εισαγωγικές ομιλίες πραγματοποίησαν η Γενική Γραμματέας Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας Βίκυ Ευταξά και ο Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας Γιώργος Δακής. Στην ημερίδα συμμετείχαν επίσης αιρετοί εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης (Αντιπεριφερειάρχες, Δήμαρχοι, Αντιδήμαρχοι, περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι κλπ), αρμόδιοι υπηρεσιακοί παράγοντες, εκπρόσωποι συλλόγων και άλλων φορέων, οι οποίοι αναφέρθηκαν ειδικά σε έργα της περιοχής τους.

Σε δηλώσεις του ο Υπουργός Αναπληρωτής ΠΕΚΑ, Σταύρος Καλαφάτης, τόνισε ότι το ΥΠΕΚΑ μέσα από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, χρηματοδοτεί έργα σε όλη τη χώρα. «Στρατηγικός μας στόχος είναι η προστασία, αναβάθμιση και αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος, ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας της ζωής των πολιτών, καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας», σημείωσε χαρακτηριστικά. Τόνισε μάλιστα ότι «παρά τα προβλήματα που βιώνουν στην καθημερινότητά τους οι πολίτες, το ΥΠΕΚΑ προσπαθεί να βελτιώσει τη ζωή τους μέσα από συγκεκριμένα έργα που υλοποιεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Είναι βούληση μας όχι μόνο να ενημερώσουμε για τη δουλειά που έχει γίνει αλλά και να συζητήσουμε με τις τοπικές κοινωνίες όσα πρέπει να γίνουν τα επόμενα χρόνια». Ο Σταύρος Καλαφάτης έδωσε έμφαση στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας αναφέροντας ότι «η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν γεννά μόνο υποχρεώσεις αλλά μας δίνει πολύτιμα χρηματοδοτικά εργαλεία για την άνοδο του επιπέδου διαβίωσης των πολιτών και την προστασία του περιβάλλοντος.», ενώ δεσμεύθηκε ότι «μαζί με τους πολίτες και τους τοπικούς φορείς θα σχεδιάσουμε τα έργα εκείνα που θα κάνουν τη ζωή μας ακόμη καλύτερη». Σημείωσε μάλιστα χαρακτηριστικά ότι αυτή η προσπάθεια διαλόγου ξεκινά «από την Αλεξανδρούπολη και τον ακριτικό νομό του Έβρου για να συμβολίσουμε τη σημασία που δίνουμε σε όλες τις περιοχές της χώρας.»

Στη διάρκεια της ημερίδας Δήμαρχοι της περιοχής, υπηρεσιακοί παράγοντες αλλά και άλλοι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης παρουσιάζουν έργα στην περιοχή τους που χρηματοδοτούνται από το ΕΠΠΕΡΑΑ. Συγκεκριμένα παρουσιάζονται τα έργα αποκατάστασης στα ΜΑΒΕ Κοζάνης, έργα βιοκλιματικής και ενεργειακής αναβάθμισης σχολείων και έργα τηλεθέρμανσης που υλοποιούνται στη Δυτική Μακεδονία. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε, και εδώ είναι η είδηση, στην προώθηση της τελικής φάσης για την τηλεθέρμανση της Φλώρινας, Ξεχωριστή σημασία δίνεται στην παρουσίαση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών Υδατικών Διαμερισμάτων της Δυτικής Μακεδονίας, τα οποία επίσης χρηματοδοτούνται από το ΕΠΠΕΡΑΑ.

Ακολουθεί η εισήγηση του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Γιώργου Δακή.

Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α

«Προβολή έργων ΕΠΠΕΡΑΑ στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας – Νέες ευκαιρίες για τις χρηματοδοτικές δυνατότητες της Περιφέρειας στην Προγραμματική Περίοδο 2014-2020»

           

Θέμα : Η περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

Γιώργος Δακής, Περιφερειάρχης Δυτικής Μακεδονίας

                                                                                                                                                      

Η Δυτική Μακεδονία είναι η Περιφέρεια των αντιθέσεων, των περιοχών RAMSAR, Natura και άλλων περιοχών φυσικού κάλλους.

Το σύμπλεγμα των λιμνών την καθιστά ως την 1^η Περιφέρεια στη χώρα σε επιφανειακά ύδατα, με δυνατότητες τόσο τουριστικής όσο και παραγωγικής αξιοποίησης.

Το ορεινό ανάγλυφο με τα απέραντα δάση, που συνδυάζεται με πεδινές περιοχές και υδάτινα οικοσυστήματα, αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για δημιουργία κινήτρων προστασίας και συνθηκών μικροκλίματος σε πολλές περιοχές, με ξεχωριστές δυνατότητες.

Οι παραδοσιακοί οικισμοί και τα βυζαντινά μνημεία αποτελούν απόθεμα που θα πρέπει να προστατευθεί, να αναδειχθεί και να αξιοποιηθεί.

Είναι όμως και η Περιφέρεια με τη μεγαλύτερη λιγνιτική δραστηριότητα. Εδώ παράγεται σχεδόν το 50% της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρας μας με αρνητικές επιπτώσεις σε μεγάλο τμήμα της Περιφέρειας τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον (έδαφος, νερά, αέριοι ρύποι).

Αυτή ακριβώς η αντίθεση αποτελεί μία πρόκληση στο σχεδιασμό και στη στρατηγική μας για την ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας. Άλλωστε, η περιβαλλοντική διάσταση θα πρέπει να αποτελεί την «περιβάλλουσα» στην αναπτυξιακή στρατηγική καθόσον θέλουμε να είναι βιώσιμη / διατηρήσιμη στο μέλλον.

Υπό το πρίσμα των παραπάνω παίρνουμε πρωτοβουλίες για:

α. την προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων στο φυσικό περιβάλλον και στην πολιτιστική κληρονομιά,

β. την προστασία από έντονα φυσικά φαινόμενα και

γ. την προστασία του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος από τη βιομηχανική δραστηριότητα στον άξονα Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Αμύνταιο – Φλώρινα.

Ειδικότερα :

1. Ως προς τα θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και βελτίωσης της ποιότητας ζωής, υλοποιήθηκαν ή βρίσκονται σε φάση υλοποίησης σειρά καινοτόμων και πρωτοποριακών παρεμβάσεων, όπως π.χ.

α. Η διαχείριση λυμάτων κατά ομάδες οικισμών στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης ,με χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής, βρίσκεται σε φάση υλοποίησης.

Ο αντίστοιχος σχεδιασμός για την Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας είναι σε εξέλιξη.

Για την Καστοριά καθώς και για τα Γρεβενά, λόγω του αναγλύφου και σε συνδυασμό με την ύπαρξη μικρών οικισμών, προκρίνονται οι τοπικές λύσεις.

β. Τα έργα υδρεύσεων σχεδιάζονται και υλοποιούνται έτσι ώστε να εξυπηρετούνται μεγάλες γεωγραφικές ενότητες και πληθυσμοί, στο πλαίσιο ορθολογικής διαχείρισης του υδάτινου φυσικού πόρου.

γ. Σε ότι αφορά στη διαχείριση των απορριμμάτων, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας πρωτοπορεί καθόσον εδώ και χρόνια εφαρμόζει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων που αφορά στο σύνολο της Περιφέρειας και στο σύνολο των φάσεων διαχείρισης.

Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη το πρώτο έργο ΣΔΙΤ στη χώρα στον τομέα, προεκτιμώμενου ύψος 120,00 εκατ. € περίπου.

δ. Η αποκατάσταση των αποθέσεων, των επίπεδων επιφανειών καθώς και του λατομείου των Μεταλλείων Αμιάντου Βόρειας Ελλάδας (Μ.Α.Β.Ε.) αποτελεί το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό έργο στην περιοχή και βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης.

Ήδη ανακοινώθηκε η ένταξη στο ΕΠΠΕΡΑΑ του έργου «εξυγίανση, αποκατάσταση κτιριακών εγκαταστάσεων και περιβάλλοντος χώρου των ΜΑΒΕ και η κατασκευή του ΧΥΤΑ αμιάντου που θα προέρχεται από τις εγκαταστάσεις των ΜΑΒΕ».

Το έργο αυτό αποτελεί ένα ενδεικτικό παράδειγμα της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από έναν ρυπαντή που δεν υλοποίησε την αποκατάσταση και οδηγό για την αντιμετώπιση αντίστοιχων περιπτώσεων στο μέλλον.

2. Ως προς την προστασία από έντονα φυσικά φαινόμενα

Στην περιοχή παρατηρούνται έντονα φυσικά φαινόμενα όπως π.χ. κατολισθήσεις και πλημμυρικά φαινόμενα που εμφανίζονται στην περιοχή και μπορεί να επιφέρουν μη αναστρέψιμες επιπτώσεις ή δυσχέρειες στην κινητικότητα ανθρώπων και οικονομικών δραστηριοτήτων.

Προς την κατεύθυνση αυτή σχεδιάζονται ή/και υλοποιούνται έργα αποκατάστασης και αξιοποίησης των περιοχών π.χ. κατολισθητικό Φιλιππαίων, κατολισθητικά φαινόμενα στον οικισμό Σαμαρίνας, κατολισθητικό φαινόμενο στα Πιέρια και προστασία του Βελβεντού από τα πλημμυρικά φαινόμενα, κατολισθητικό φαινόμενο στην Πλατανιά κλπ.

3. Ως προς τα θέματα περιβάλλοντος που επηρεάζονται από την παραγωγή ενέργειας και τις πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων

Η ΔΕΗ δραστηριοποιείται στην περιοχή τα τελευταία 50 χρόνια. Η αξιοποίηση των λιγνιτών έδωσε αναπτυξιακή ώθηση και συνέβαλε καθοριστικά στην ανασυγκρότηση της περιοχής μας και της χώρας.

Η ΔΕΗ αποτελεί, για την περιοχή του άξονα Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Αμύνταιο – Φλώρινα, τον μεγαλύτερο εργοδότη και παράλληλα το μεγαλύτερο ρυπαντή του φυσικού περιβάλλοντος. Σαν συνέπεια της δραστηριότητάς της είναι η υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και η απομείωση των φυσικών πόρων της, η επιβάρυνση του αέρα, του εδάφους και των νερών.

Για το λόγο αυτό η δραστηριότητά της δημιουργεί αρνητικούς συνειρμούς και άποψη για την περιοχή μας.

Αποτέλεσε πηγή εισοδήματος και ταυτόχρονα έναν ισχυρό ανταγωνιστή στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην περιοχή, λόγω σχετικής ασφάλειας στην προσφερόμενη εργασία και της μισθολογικής πολιτικής της.

Η ύπαρξή της δεν συνέβαλε, όσο θα έπρεπε και επιθυμούμε, στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην περιοχή μέσα από συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις και την ανάπτυξη δεσμών με αυτές.

Συνέπεια των ανωτέρω και παρά την προσφορά της ΔΕΗ στην περιοχή, δεν απέκτησε συμμάχους στη λογική της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (Ε.Κ.Ε.).

Στα σημαντικά ζητήματα σε σχέση με την ΔΕΗ, λάβαμε τις παρακάτω πρωτοβουλίες:

α. Σύμφωνο Συνεργασίας – Συνύπαρξης της ΔΕΗ με την τοπική κοινωνία.

Συστήθηκε ως Όργανο για να εκφράζει τη συνισταμένη άποψη όλων των Φορέων, μια συναντίληψη στα θέματα με τη ΔΕΗ και πλατφόρμα μεταφοράς τοπικών ζητημάτων προς τη ΔΕΗ και το Κέντρο.

β. Μετεγκαταστάσεις οικισμών.

Προκειμένου η ΔΕΗ να εξορύξει το λιγνίτη της περιοχής για παραγωγή του δημόσιου αγαθού του ηλεκτρικού ρεύματος απαιτείται, πέραν  της απαλλοτρίωσης και εξόρυξης αγροτικών εκτάσεων, η απομάκρυνση κατοικημένων οικισμών για αξιοποίηση του υποκείμενου λιγνίτη ή για λόγους προστασίας της ποιότητας ζωής των κατοίκων και της μη βιωσιμότητας των οικισμών.

Αρκετοί οικισμοί απαλλοτριώθηκαν και μετεγκαταστάθηκαν ενώ για άλλους η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη.

Την περίοδο αυτή βρίσκονται σε φάση εξόρυξης, απαλλοτρίωσης και μετεγκατάστασης οι οικισμοί Αναργύρων Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας, Ποντοκώμης, Κλείτου, Μαυροπηγής, Ακρινής, Κομάνου κλπ. της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης.

Όπως γίνεται αντιληπτό παρατηρείται μία κοσμογονική αλλαγή με χωροταξική, κοινωνική, περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική διάσταση.

Ολόκληροι οικισμοί εξαφανίζονται και δημιουργούνται νέοι. Στο πλαίσιο αυτό η προετοιμασθείσα νομοθετική πρωτοβουλία, για την παραχώρηση δημόσιων εκτάσεων για δημιουργία οικισμών στη νέα θέση και τη διανομή οικοπέδων, θα πρέπει να προωθηθεί άμεσα και επιτακτικά.

γ. Στήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας σε σχέση με τη ΔΕΗ.

Ηδη, σε συνεννόηση και με τη συμμετοχή της ΔΕΗ, ολοκληρώσαμε και εγκρίναμε το Τοπικό Σύμφωνο Στήριξης της Επιχειρηματικότητας από αυτήν.

Εντός των ημερών αναμένεται η υπογραφή του και η σταδιακή υλοποίηση.

δ. Επαναπόδωση των αποκατεστημένων εδαφών.

Για το θέμα αυτό προσφύγαμε στα δικαστήρια με αίτημα την επιστροφή των αποκατεστημένων εκτάσεων στην τοπική κοινωνία για αξιοποίηση προς όφελός της.

Για να επιτευχθεί η παραπάνω στόχευσή μας απαιτείται άμεση τροποποίηση του άρθρου 9 του Ν. 2941/2001 για την επαναπόδωση των αποκατεστημένων εκτάσεων στην Αυτοδιοίκηση καθόσον αποτελούν περιουσία της περιοχής.

ε.  Εξωαστική χρήση των τηλεθερμάνσεων.

Προωθούμε την εξωαστική χρήση του θερμού νερού των τηλεθερμάνσεων προς όφελος της τοπικής επιχειρηματικότητας.

στ. Αξιοποίηση νερών των ορυχείων, με αρδευτικά δίκτυα, προς όφελος της αγροτικής ανάπτυξης.

ζ.  Απασχόληση ανθρώπινου δυναμικού από τη ΔΕΗ.

Απαιτείται ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού της ΔΕΗ καθόσον έχει μειωθεί σημαντικά.

Οι εργολάβοι της ΔΕΗ να απασχολούν ανθρώπινο δυναμικό με πλήρη ασφάλιση.

η. Αύξηση του Τέλους Λιγνίτη από 0,5% του κύκλου εργασιών της ΔΕΗ σε 1,2%.

Αποτελεί πάγιο αίτημα και σταθερή άποψή μας.

θ. Μεταλιγνιτική περίοδος.

Η περιοχή μας βρίσκεται ήδη, από το 2002, στη μεταλιγνιτική περίοδο.

Την τρέχουσα περίοδο είναι υπό διαμόρφωση ένα Επιχειρησιακό Σχέδιο Ανάπτυξης για τη μεταλιγνιτική περίοδο, σαν απάντηση στις άμεσες, έμμεσες και επαγόμενες απώλειες στο ΑΕΠ και στην απασχόληση στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας.

Είναι ένα πρόγραμμα που έχει στόχευση :

-       στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής,

-       στην ενίσχυση και στη διαφοροποίηση της επιχειρηματικότητας και της απασχόλησης,

-       στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού

Θα είναι ένα πρόγραμμα επιστημονικά τεκμηριωμένο, κοινωνικά αποδεκτό και πολιτικά διεκδικήσιμο.

Θα αποτελεί ένα κοινό μέτωπο και συναντίληψη όλων των εταίρων της περιοχής μας.

Θα χαρακτηρίζεται από πολυτομεακότητα και πολυταμειοκότητα, με συγκεκριμένο Σύστημα Παρακολούθησης και πηγές χρηματοδότησης. Επί της ουσίας θα αποτελεί τον «οδικό χάρτη» για τη μετάβαση στη μεταλιγνιτική περίοδο, με χρονική αλληλουχία και δυνατότητα υλοποίησης σε διακριτές φάσεις.

Προς το σκοπό αυτό αξιολογούνται οι εμπειρίες μας από αντίστοιχες περιοχές της Ευρώπης όπως π.χ. η διαρθρωτική αναπροσαρμογή της οικονομίας του Ruhr (Ρουρ) στη Γερμανία, η εξόρυξη λιγνίτη και αποκατάσταση γης στην περιοχή της Lusatia (Λουσατία) στη Γερμανία.

Στόχος μας είναι η ομαλή μετάβαση της περιοχής του ενεργειακού άξονα «Κοζάνη – Πτολεμαίδα – Αμύνταιο – Φλώρινα» στη μεταλιγνιτική περίοδο με όρους βιώσιμης ανάπτυξης (με διαφοροποίηση της παραγωγικής βάσης και της απασχόλησης) και η διατήρησή της ως ενεργειακού κέντρου της χώρας με γνώση και επενδύσεις.

ι.  Ολοκληρωμένος Περιφερειακός Ενεργειακός Σχεδιασμός.

Στην Περιφέρεια της ενέργειας και των ενεργειακών φυσικών πόρων, των έργων διαχείρισης θερμικής ενέργειας και των δικτύων διανομής απαιτείται ένας ολοκληρωμένος Περιφερειακός Ενεργειακός Σχεδιασμός, κάτι που θα προωθήσουμε στο επόμενο διάστημα.

Τμήμα του Περιφερειακού Ενεργειακού Σχεδιασμού αποτελούν τα έργα των τηλεθερμάνσεων Κοζάνης, Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου και Φλώρινας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ και η δυνατότητα αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών ενέργειας για τις άλλες περιοχές σε συνδυασμό με τη δυνατότητα μεταφοράς θερμικής ενέργειας εκεί όπου χρειάζεται.

ια.  Ολοκληρωμένο Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού και εναλλακτικών μορφών ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή των ορυχείων της ΔΕΗ.

Αποτελεί σημαντική αναπτυξιακή παρέμβαση με στόχο την αξιοποίηση ακόμη και του αεροδρομίου Κοζάνης.

Τα αρχικά στάδια του σχεδιασμού ολοκληρώθηκαν και βρισκόμαστε στη φάση αναζήτησης επενδυτών.

ιβ.  Τηλεθερμάνσεις πόλεων

Υποστηρίζουμε την υλοποίηση και επέκταση των έργων τηλεθέρμανσης ως εναλλακτικό τρόπο θέρμανσης με δυνατότητες παράπλευρης επιχειρηματικής αξιοποίησης με παραγωγικές δραστηριότητες.

Ήδη η Κοζάνη, η Πτολεμαΐδα και το Αμύνταιο αξιοποιούν την τηλεθέρμανση ενώ για τη Φλώρινα το έργο βρίσκεται σε φάση υλοποίησης.

Πάνω από 120,0 εκατ. € είναι ο προϋπολογισμός των πρόσφατα ενταγμένων έργων στο ΕΠΠΕΡΑΑ 2007-2013 για την επέκταση ή/και κατασκευή νέων έργων τηλεθέρμανσης.

ιγ.  Μετρήσεις αερίων ρύπων

Σχεδιάζουμε την ενίσχυση, αναβάθμιση, επέκταση και βελτιστοποίηση λειτουργίας του περιφερειακού δικτύου μέτρησης αέριας ρύπανσης, με στόχο  τον εντοπισμό της χωροταξίας, του μεγέθους και της σοβαρότητας των περιβαλλοντικών συμβάντων στον αέρα για την άμεση λήψη μέτρων αντιμετώπισης.

ιδ.  Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (ΤΑΡ) που διασχίζει τη Δυτική Μακεδονία.

Το ζητούμενο για μας, πέρα από τις θέσεις εργασίας κατά τη φάση κατασκευής, είναι να αφήσει το αναπτυξιακό του αποτύπωμα μέσα από την αξιοποίησή του σε έργα παραγωγής και διαχείρισης φυσικών πόρων, συντελώντας στην ανάπτυξη και στην ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια της περιοχής π.χ. τηλεθερμάνσεις.

Παράλληλα με τα ανωτέρω υποστηρίζουμε και θα συμβάλλουμε κατά το μερίδιο που μας αναλογεί :

α. Στην επιτάχυνση υλοποίησης και λειτουργίας του ΑΗΣ Πτολεμαίδας 5

β. Στην υλοποίηση του ΑΗΣ Μελίτης 2, σε συνδυασμό και με την αξιοποίηση των ορυχείων της περιοχής έτσι ώστε η περιοχή μας να συνεχίσει να αποτελεί το ενεργειακό κέντρο της χώρας με υποδομές και γνώση.

Στο σημείο αυτό επιτρέψτε μου να αναφέρω μερικά χρήσιμα στοιχεία που αφορούν στην περιοχή μας σε σχέση με τη ΔΕΗ :

α. Συμβολή της λειτουργίας της ΔΕΗ στην τοπική οικονομία – επιπτώσεις από την απόσυρση λιγνιτικών μονάδων στο εισόδημα και την απασχόληση.

Σημαντική θεωρείται η συμβολή της λειτουργίας της ΔΕΗ διαχρονικά στο εισόδημα και την απασχόληση της περιοχής και η σταδιακή απόσυρση λιγνιτικών μονάδων σύμφωνα με τον προγραμματισμό της επιχείρησης σηματοδοτεί ιδιαίτερα αρνητικές προοπτικές για την περιοχή.

Πιο συγκεκριμένα:

•       Για κάθε 1 θέση μόνιμου προσωπικού στα ορυχεία και στους σταθμούς παραγωγής, δημιουργούνται και συντηρούνται 3,28 θέσεις στην τοπική αγορά εργασίας.

•       Για κάθε 1 ευρώ που δαπανά η ΔΕΗ σε μισθούς και εργολαβίες, προκύπτουν επαγωγικά, περισσότερα από 3 ευρώ στον κύκλο της τοπικής οικονομίας.

•       Επί συνόλου 6.882 μόνιμων και εκτάκτων υπαλλήλων της ΔΕΗ στην περιοχή μας, συντηρούνται συνολικά 22.573 θέσεις εργασίας σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας.

•       Τα 387 εκ. ευρώ που αποτελούν το καθαρό ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων στη ΔΕΗ αλλά και των κάθε είδους εργολαβιών και υπηρεσιών προς τα ορυχεία και τους σταθμούς παραγωγής, δημιουργούν πλούτο 1.198 εκ. ευρώ για το σύνολο της τοπικής οικονομίας. Πρακτικά, περισσότερο από το 25% του περιφερειακού ΑΕΠ προκύπτει μονοσήμαντα από τις παραγωγικές δραστηριότητες της βιομηχανίας λιγνίτη.

•       Για κάθε τόνο λιγνίτη που εξορύσσεται στη Δυτική Μακεδονία, η τοπική οικονομία κερδίζει συσσωρευτικά 23,81 ευρώ, ενώ για κάθε χίλιους τόνους λιγνίτη συντηρούνται 0,45 θέσεις εργασίας.

•       Η απόσυρση 300 MW λιγνιτικής ισχύος της περιοχή μας, θα στερήσει από την τοπική οικονομία 83 εκ ευρώ ετησίως και θα προκαλέσει απώλεια 1559 θέσεων εργασίας και μάλιστα, κυρίως εκτός ΔΕΗ . Αν αποσυρθούν 2400 MW, χωρίς ισοδύναμα μέτρα στήριξης της τοπικής οικονομίας, τα μεγέθη είναι δυνατόν να αποδειχθούν εφιαλτικά και μη αναστρέψιμα για την περιοχή μας.

•       Η συσσωρευτική αξία του λιγνίτη που εξορύχτηκε από το 1960 μέχρι το 2011, πρόσφερε στη Δυτική Μακεδονία συνολικό πλούτο της τάξης των 35 δισ. ευρώ. Η αξιοποίηση των λιγνιτικών αποθεμάτων που απομένουν, θα προσφέρουν συνολικά και μέχρι το 2054 οπότε και σχεδιάζεται η απόσυρση και της τελευταίας λιγνιτικής μονάδας της περιοχής μας, 20 δισ. ευρώ.

•       Σε επίπεδο εθνικής οικονομίας, το σύνολο των λιγνιτών που εξορύχτηκαν από το 1960 μέχρι το 2009 στην περιοχή μας, μετατράπηκε σε ηλεκτρική ενέργεια ίση με 562.000 GWh, απέτρεψε την εισαγωγή 154.000.000 τόνων ισοδύναμου πετρελαίου και πρόσφερε στην εθνική οικονομία εξοικονόμηση συναλλάγματος 49,7 δις δολαρίων.

Οριακό και ιδιαίτερα κρίσιμο σημείο καμπής για την περιοχή μας εκτιμάται ότι θα αποτελέσει το 2021, οπότε και θα έχει απολεσθεί σημαντικό μέρος των θέσεων εργασίας και των εισοδημάτων που προέρχονται από τη λιγνιτική δραστηριότητα.

Με άλλα λόγια, οι όποιες δράσεις ή πολιτικές σχεδιάζονται για να στηρίξουν τη μεταλιγνιτική εποχή, πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και εφαρμογή στα επόμενα 7 χρόνια. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι πρέπει να ξεκινήσουν ΣΗΜΕΡΑ.

Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνουν με μαθηματικό τρόπο την ισχυρή επίδραση της λιγνιτικής βιομηχανίας τόσο στην οικονομία όσο και στην αγορά εργασίας της Δυτικής Μακεδονίας.

Μπορούμε να μιλάμε ξεκάθαρα για συνθήκες μονοκαλλιέργειας οι οποίες, χωρίς τη λήψη άμεσων μέτρων, θα εξελιχθούν σε μη αναστρέψιμη αναπτυξιακή παθογένεια για την ευρύτερη περιοχή.

β. Επίπτωση της εξορυκτικής δραστηριότητας στο ΑΕΠ Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.

Στο πλαίσιο της 4^ης Προγραμματικής Περιόδου η Δυτική Μακεδονία ήταν μια από τις 3 Περιφέρειες Στατιστικής Σύγκλισης (Phasing Out) της Ελλάδας με το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ) υψηλότερο του 75% του αντιστοίχου της ΕΕ-25 και μικρότερο του 75% της ΕΕ-15, λαμβάνοντας ως έτος βάσης υπολογισμού το έτος 2003.

Κατά τη νέα προγραμματική περίοδο η Δυτική Μακεδονία εντάσσεται στις Περιφέρειες Μεταβατικής Στήριξης αφού το κατά κεφαλή ΑΕΠ για την περίοδο 2007 – 2009 ανέρχεται στο 85,6% του αντιστοίχου της ΕΕ-27.

Η κατάταξη όμως αυτή δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή εικόνα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας δεδομένου ότι, η πρωτοφανής οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μετά το 2009 έχει οδηγήσει σε σημαντική ύφεση την ελληνική οικονομία, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά και το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, διαμορφώνοντάς το σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τον αντίστοιχο δείκτη σε επίπεδο ΕΕ-27. Οι επιπτώσεις της κρίσης είναι πολύ πιο εμφανείς στον τομέα της απασχόλησης, καθώς η ανεργία στη Δυτική Μακεδονία έχει φτάσει κατά το 2^ο τρίμηνο του 2013 στο 32,9%.

Αποδεικνύεται έτσι ότι, η ένταξη της Δυτικής Μακεδονίας στις “phasing out” Περιφέρειες, μέσω της μονοδιάστατης προσέγγισης που ερμηνεύει το επίπεδο ευημερίας μιας περιοχής αποκλειστικά και μόνο με το παραγόμενο κατά κεφαλή ΑΕΠ, αποδείχθηκε λόγω της κρίσης ότι δεν ανταποκρίνεται στην πλήρη αναπτυξιακή πραγματικότητα, αφού οι προϋπάρχουσες διαρθρωτικές αδυναμίες της οικονομίας συνέβαλλαν πολλαπλασιαστικά στην επιδείνωση της κατάστασης.

κ. Υπουργέ,

με την ευκαιρία της παρουσίας σας στην «Περιφέρεια των μετεγκαταστάσεων οικισμών για δημόσιο όφελος» και σε συνδυασμό με το ότι, λόγω ακριβώς των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ στην περιοχή η Δυτική Μακεδονία κατατάσσεται στις «Περιφέρειες μεταβατικής στήριξης»  με «κλειδωμένους πόρους» στο ΠΕΠ τόσο στην τρέχουσα όσο και στη νέα προγραμματική περίοδο 2014-2020, είναι επιτακτική ανάγκη και προτείνουμε την ένταξη των έργων μετεγκαταστάσεων οικισμών λόγω εξορυκτικών δραστηριοτήτων της ΔΕΗ στο νέο ΕΠΠΕΡΑΑ 2014-2020 για συμπληρωματική χρηματοδότηση καθόσον :

-   οι απαλλοτριώσεις των οικισμών που μετεγκαθίστανται συντελούνται για λόγους δημόσιας ωφέλειας για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος προς όφελος του συνόλου της χώρας,

-   τα κόστη που συνεπάγονται τα έργα βασικών υποδομών, τα έργα διασύνδεσης με τα εξωτερικά δίκτυα και τα έργα κοινωνικών υποδομών δεν θα πρέπει να αποστερήσουν πόρους από το ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας αφού, η ύπαρξη της ΔΕΗ συμβάλλει στην εμφάνιση της Περιφέρειας μας με υψηλό ποσοστό ΑΕΠ και την κατατάσσει, αδίκως, στις σχετικά πλούσιες Περιφέρειες με συγκεκριμένους και κλειδωμένους πόρους από τα Κοινοτικά Ταμεία.

Εναλλακτικά προτείνουμε και ζητούμε τη στήριξή σας για τη διαμόρφωση Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος για την κάλυψη της παραπάνω έλλειψης πόρων.

Όπως γίνεται αντιληπτό, η περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης αποτελεί την «περιβάλλουσα» και διαποτίζει τις πολιτικές μας για μία βιώσιμη ανάπτυξη που θα καθιστά την περιοχή μας πιο ελκυστική.

Προς την κατεύθυνση αυτή είχαμε συμμάχους την αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού, τους Φορείς και τους πολίτες αλλά και το Υπουργείο Περιβάλλοντος είτε ως πολιτική έκφραση είτε ως Υπηρεσίες τους οποίους και ευχαριστώ με την ευκαιρία της σημερινής παρουσίας τους, όπως και όλους όσους βοήθησαν στην κοινή προσπάθεια που καταβάλλουμε.