«Να επανατοποθετηθούν τα προσκυνητάρια»!

από τον ΠΡΩΙΝΟ ΛΟΓΟ

Να τοποθετηθούν και πάλι στη θέση τους τα δυο προσκυνητάρια των εικόνων του Αγίου Νικολάου, πολιούχου-προστάτη της πόλης της Κοζάνης, και της Παναγίας Πορταΐτισσας, τα οποία αντικαταστάθηκαν στον ιερό μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου ζητά με την επιστολή που απέστειλε προς τον Σύλλογο Κοζανιτών Θεσσαλονίκης, αλλά και με κοινοποίηση στη Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης και το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του ναού, η προϊσταμένη της 17η Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Μαρία Τσιάπαλη!  Το θέμα αναδείχθηκε μετά από την προ ημερών επιστολή, προς την Εφορεία, του Συλλόγου Κοζανιτών, ο οποίος εξέφρασε την έντονη διαμαρτυρία του για την αντικατάσταση των προσκυνηταριών από δυο νέα, επίσης ξυλόγλυπτα, τα οποία έχουν ήδη τοποθετηθεί στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου. Ο «Π.Λ» αποκαλύπτει σήμερα το περιεχόμενο της επιστολής της κυρίας Τσιάπαλη, η οποία κοινοποιήθηκε παράλληλα προς τη Νομαρχία και το Δήμο Κοζάνης, αλλά και την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Στην επιστολή τονίζεται πως δεν υπήρξε καμία απολύτως ενημέρωση της Εφορείας για την εν λόγω κίνηση, κάτι που θα έπρεπε να είχε συμβεί, καθώς ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου είναι ιστορικό, διατηρητέο μνημείο!

 Να σημειωθεί πως μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία απολύτως απάντηση από τη Μητρόπολη Σερβίων και Κοζάνης για το εν λόγω ζήτημα, την ώρα που όλοι οι γνωρίζοντες επιμένουν πως η αντικατάσταση των δυο προσκυνηταρίων έγινε με τη σύμφωνη γνώμη ή αποτελεί και πρωτοβουλία του ίδιου του μητροπολίτη κ.κ. Παύλου. Τα δυο νέα προσκυνητάρια κόστισαν συνολικά 40.000 ευρώ, τα οποία θα δοθούν σταδιακά στον τεχνίτη από τα Ιωάννινα, ενώ η εν λόγω πρωτοβουλία έγινε για πρακτικούς λόγους, καθώς τα παλαιά προσκυνητάρια θεωρούνται μικρά για τις δυο μεγάλες αυτές εικόνες. Μάλιστα, αρκετοί είναι οι πιστοί που συμφωνούν με την εν λόγω κίνηση, η οποία, όμως δεν τελούσε εν γνώσει της Εφορείας, κάτι που δέχονται και οι ιερείς του ναού, μιλώντας για «παράβλεψη».

 Το κείμενο της επιστολής Το πλήρες κείμενο της επιστολής της προϊσταμένης Μαρίας Τσιάπαλη έχει ως εξής: «Σε απάντηση του αρ. πρωτ. 367/4.12.09 εγγράφου σας, σας γνωρίζουμε ότι μετά από καταγγελίες πολιτών διενεργήσαμε αυτοψία στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου Κοζάνης και διαπιστώσαμε ότι έχουν απομακρυνθεί τα παλαιά εικονοστάσια από τον κυρίως ναό και ότι αντικαταστάθηκαν από νέα ξυλόγλυπτα. Τα παλαιά μεταφέρθηκαν στο παρεκκλήσι του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και τοποθετήθηκαν εκατέρωθεν της εισόδου σε αυτό. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο του Αγίου Νικολάου δεν ενημέρωσε την Υπηρεσία για την αντικατάσταση των εικονοστασίων ως όφειλε, αφού ο ναός είναι ιστορικό διατηρητέο μνημείο σύμφωνα με το ΠΔ 27- 10- 1926 ΦΕΚ 398/Α/6-11-1926, ούτε έλαβε σχετική έγκριση. Θεωρούμε ότι τα παλαιά εικονοστάσια αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο με το δεσποτικό θρόνο και τον άμβωνα, αφού είναι όμοιας τεχνοτροπίας. Η παλαιά θέση μέσα στον κυρίως θρόνο είναι και η αρμόζουσα και παρακαλούμε για την επανατοποθέτηση τους σ’ αυτή».

 Η επιστολή του Συλλόγου Κοζανιτών Η επιστολή που είχε αποστείλει ο Σύλλογος Κοζανιτών Θεσσαλονίκης έχει ως εξής: «Σας αποστέλλουμε τη σημερινή επιστολή-διαμαρτυρία γνωρίζοντας ότι είστε η Εποπτεύουσα Αρχή και ο καθ’ ύλη αρμόδιος φορέας Διαχείρισης και Προστασίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων της περιοχής της Κοζάνης. Συγκλονιστήκαμε όλοι μας όταν πληροφορηθήκαμε ότι στην πόλη μας ατό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου με το επιβλητικό κωδωνοστάσιο-έμβλημα της πόλης, που αποτελεί για τους Κοζανίτες το μεγαλύτερο κέντρο λατρείας και το σπουδαιότερο ιστορικό και εθνικό μνημείο της, προέβησαν αναρμόδιοι στην απομάκρυνση και αντικατάσταση των δύο ξυλόγλυπτων μεσαίων προσκυνηταρίων, στα οποία ήταν τοποθετημένες η εικόνα του Αγίου Νικολάου και Παναγίας Πορταΐτισσας. Τα ανωτέρω ξυλόγλυπτα, που κατατάσσονται στα ακίνητα διακοσμητικά στοιχεία του ναού, είναι σπουδαίας και μοναδικής τεχνοτροπίας. Θεωρούμε ότι αυτή η επέμβαση, χωρίς την έγκριση της οικείας Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αποτελεί, πολύ μεγάλη αυθαιρεσία. Όπως γνωρίζετε, ο ναός με προεδρικό διάταγμα του 1926 ανακηρύχθηκε «προέχον ιστορικόν και αρχαιολογικόν μνημείον διατηρητέον» και με βασιλικό διάταγμα του 1953 αναγνωρίστηκε ο Άγιος ως πολιούχος της πόλης.

Για αιώνες ο ναός αυτός υπήρξε ο πυρήνας της εθνικής και της θρησκευτικής ζωής των Κοζανιτών και συνδέθηκε με όλα τα γεγονότα που συνθέτουν τη νεότερη ιστορία της πόλης.Οι αυθαίρετες επεμβάσεις στο ιστορικό αυτό μνημείο της πόλης λύπησαν πολύ τους απανταχού Κοζανίτες, για τους οποίους ο Άγιος Νικόλαος και η εκκλησία του αποτελούν ένα κομμάτι της ύπαρξής τους.Κατόπιν αυτού, παρακαλούμε για τις περαιτέρω ενέργειες προς άμεση αποκατάσταση της αυθαιρεσίας αυτής και επανατοποθέτηση των απομακρυνθέντων.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΡΚΑΣ: Σεβασμός στο ιστορικό – θρησκευτικό μνημείο του Iερού Nαού Aγίου Nικολάου KοζάνηςΣτο μεταξύ, με χθεσινή, σημαντική παρέμβασή του για το θέμα, ο λαογράφος Γιάννης Κορκάς αναφέρει:«Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ασεβεί και να αυθαιρετεί στα ιστορικά και θρησκευτικά μνημεία του τόπου μας, τα οποία έχουν την προστασία της Εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων και διατηρούνται για χρόνια με τον προσήκοντα σεβασμό. Η αναφορά μας  στα ιστορικά μνημεία, αφορά τον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου, πολιούχου και προστάτη της πόλεώς μας, «ου Πάππους μας Αϊ-Νικόλας» όπως τον προσφωνούμε λατρευτικά. Ο Ναός έχει κηρυχθεί αρχαιολογικό διατηρητέο μνημείο, με προεδρικό διάταγμα της 6ης Νοεμβρίου- 1926, Το διάταγμα αναφέρει ότι είναι    «προέχον ιστορικόν και αρχαιολογικόν μνημείον διατηρητέον».  Με την απόφαση αυτή προστατεύεται ο Ναός από κάθε εσωτερική ή εξωτερική επέμβαση του μνημείου, από αναρμοδίους και ματαιόδοξους, χωρίς την προηγούμενη έγκριση της αρμόδιας εφορείας αρχαιοτήτων του υπουργείου πολιτισμού και εν προκειμένω της 17ης εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων στην οποία υπάγεται η Κοζάνη καθώς και ο νομός Γρεβενών και εδρεύει στην Κοζάνη. Η εφορεία  θα δώσει την άδεια για κάποια επέμβαση  αφού διαπιστώσει ότι δεν πλήττεται ή δεν αλλοιώνεται η  αρχαιολογική φυσιογνωμία του μνημείου.

Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου έχουν αφαιρεθεί τα δύο παλιά  ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια, στα οποία ήταν τοποθετημένες οι Εικόνες του Αγίου Νικολάου αριστερά και της Παναγίας  Πορταϊτισσας που είναι  από τη μονή Ιβήρων, δεξιά. Στη θέση αυτή  έχουν τοποθετηθεί δύο άλλα προσκυνητάρια ανόμοια προς τα προηγούμενα, που για πολλά χρόνια, ίσως αιώνες,  προσκυνούσαν και λάτρευαν οι Κοζανίτες, βρίσκοντας παρηγοριά και ανακούφιση κατά την επαφή με τα προσκυνητάρια.

Όπως είμαι σε θέση να γνωρίζω ο επίσκοπος Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλος  δεν έχει  πάρει  την έγκριση της 17ης  εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων που εδρεύει στην Κοζάνη, ως όφειλε, για την αντικατάσταση των προσκυνηταριών. Παρανομίες στον Οίκο του Θεού, δεν  το επιτρέπουν ούτε οι Θεϊκοί κανόνες, ούτε  οι νόμοι της Πολιτείας, όταν είναι μνημείο. Τα δύο καινούργια προσκυνητάρια είναι ξένα στο χώρο, κρύα και ανέκφραστα και δεν  εκφράζουν καμία συνοχή στον  Ιερό χώρο, και από απόψεως ακόμη αισθητικής είναι τελείως  αντιαισθητικά. Οι Κοζανίτες είναι ανάστατοι και  εξοργισμένοι, «δεν θα μας χαλάσει τουν Πάππου Αϊ-Νικόλα ο επίσκοπος» , λένε, «ο οποίος  ρέπει σε  μεγαλομανίες και πολυτέλειες, τα θέλει όλα χρυσοποίκιλτα  και φαντεζί».

Η νοοτροπία αυτή  είναι έξω από  τις διδασκαλίες των πατέρων της Εκκλησίας. Ο επίσκοπος θάπρεπε  να  ακολουθεί  το παράδειγμα του Αγίου Νικολάου, που μοίρασε όλη την πλούσια  περιουσία του στους φτωχούς και διαβιούσε ταπεινά και χριστιανικά. Η διδασκαλία του  και η συμπαράσταση προς τους πάσχοντας και ταπεινούς ανθρώπους  τον κατέταξαν στους μεγάλους Αγίους της Ορθοδοξίας μας.Αυτό είναι το μεγαλείο της Χριστιανοσύνης που το διακόνησαν με πίστη και μαρτυρία  οι Άγιοι Πατέρες. Η αξία των δύο προσκυνηταριών   λέγεται  ότι ανέρχεται στο ποσό  40.000 χιλιάδων  Ευρώ. Δεν είναι κρίμα και αμαρτία να σπαταλάται  τόσο χρηματικό ποσό άνευ  λόγο και αιτίας, σε μια περίοδο μάλιστα οικονομικής κρίσεως ; Τα χρήματα αυτά θα μπορούσαν να δοθούν σε 80  φτωχές οικογένειες,  από 500 Ευρώ σε κάθε μία, ή σε αρρώστους που είναι πολλοί και υποφέρουν, για  να περάσουν κι αυτοί κάπως  υποφερτά τα Χριστούγεννα. Δεν παρακολουθεί ο επίσκοπος  τον Αρχιεπισκόπου Αθηνών και τα μέλη  της Ιεράς συνόδου, που δηλώνουν ότι πρέπει να βοηθηθεί ο λαός στην κρίσιμη αυτή περίοδο; Ανακοίνωσαν δε στον Πρωθυπουργό της χώρας,  ότι η εκκλησία θα σταθεί  αρωγός στην προσπάθεια οικονομικής ανακουφίσεως  του   λαού. Αυτό είναι το ύψιστο  καθήκον των ιερωμένων που διακονούν την Ορθοδοξία και τον  Χριστιανισμό. Μεγάλο παράδειγμα ιερωμένου είναι το έργο του Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστάσιου. Κόσμημα της Ορθοδοξίας!

Τα παραδείγματα των Αγίων και των Πατέρων της Εκκλησίας είναι ζωντανά και μιλούν στις ψυχές του λαού μας,   που ενδυναμώνουν την πίστη τους  στην Ορθοδοξία μας, και ο λαός αυτός, ο ταπεινός, διατηρεί ανά  τους αιώνες τη θρησκεία μας αλώβητη. Να θυμίσω ακόμη  ότι στο Ναό του Αγίου Νικολάου έχουν γίνει και άλλες επεμβάσεις , όπως είναι τα σκαλοπάτια του επισκοπικού θρόνου, που ήσαν από ξύλο, όπως ταίριαζε στον ξυλόγλυπτο θρόνο και στην   ξυλόγλυπτη εσωτερική κατασκευή του Ναού, που είναι αριστούργημα υψηλής καλλιτεχνίας. Αντικαταστάθηκαν  με  μαρμάρινα, έξω από κάθε έννοια τεχνικής και αισθητικής προσαρμογής, μια αντίφαση απαράδεκτη,  και χωρίς φυσικά την έγκριση της εφορείας. Τα κατήγγελλα τότε, αλλά δεν έγινε τίποτε και η ανομοιομορφία στα σκαλοπάτια του θρόνου καλά κρατεί, προς δόξαν της αυθαιρεσίας και της δεσποτικής αλαζονείας. Ακόμη, έχει  προστεθεί στην αριστερή πλευρά του θρόνου και ένα παραθρόνιο, αφαιρώντας τα παλιά  στασίδια. Και η επέμβαση αυτή  είναι καθόλα   αυθαίρετη και παράνομη για το μνημείο. Και συνεχίζεται η παρέμβαση,  αφαιρέθηκαν και οι δύο μαρμάρινες βάσεις από τα δύο ορειχάλκινα κηροπήγια μπροστά στο σολέα, που στέκονται εκεί αιώνες, και είναι δωρεά του Κοζανίτη Καρακαζάνη από το 1744

Στο  μνημείο που είναι αναγνωρισμένο  από την Πολιτεία,  δεν προσθέτεις, ούτε αφαιρείς  τίποτε, δεν μεταβάλεις τη μορφή του. Αυτή είναι η αξία  του μνημείου, που του έδωσαν οι ειδικοί  επιστήμονες. Διαφορετικά γιατί να κηρυχθεί ως μνημείο;. Τα μνημεία είναι ο Πολιτισμός μας, η κληρονομιά μας, ο κόσμος των αξιών μας και οφείλουμε  απόλυτο σεβασμό και προστασία. Ήδη οι Κοζανίτες μαζεύουν υπογραφές για να καταγγείλουν το ανοσιούργημα. Έχει δημιουργηθεί χάσμα μεταξύ του επισκόπου και του λαού μας, γίνονται συζητήσεις επί συζητήσεων, να δούμε πως θα γεφυρωθεί το χάσμα  αυτό!

Οφείλει ο Δήμος Κοζάνης να πάρει θέση , ο Ναός είναι της Πόλεως Κοζάνης και κανενός άλλου. Οι ιερωμένοι τον χρησιμοποιούν για να τελούν τις  Θείες λειτουργίες και οι επίτροποι  να μαζεύουν χρήματα από τα κεριά για να καλύπτουν τα έξοδα του ναού, και φυσικά και τις δωρεές που κάνουν φιλόθρησκοι συμπολίτες, και να συντηρούντο ναό.

Επίσης οφείλει να πάρει θέση και ο Νομάρχης Κοζάνης, για τους δικούς του λόγους. Τα θέματα παραβιάσεως των μνημείων έχουν συνέχεια. Προ μηνών είχε στείλει ο επίσκοπος Κοζάνης μία επιστολή στον τότε υπουργό Πολιτισμού  Αντ. Σαμαρά,  καταγγέλλοντας την προϊσταμένη της 17ης εφορείας Βυζαντινών αρχαιοτήτων, διότι είχε σταματήσει τις εργασίες  στο επισκοπείο που ανακαινίζεται, για κάποια παράβαση που έγινε  στην εσωτερική διαρρύθμιση του επισκοπείου, το οποίο είναι και αυτό «διατηρητέο  αρχαιολογικό μνημείο» όπως ορίζει  το Β.Δ. από 23-10-1937, και δεν επιτρέπονται οι επεμβάσεις. Η 17η εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων έχει την ευθύνη της προστασίας του.

Αξίζουν πολλά  ΕΥΣΗΜΑ  στην προϊσταμένη κ. Τσιάπαλη, η  οποία ως υπεύθυνη στη  δημόσια θέση της , έκανε το καθήκον της όπως αρμόζει σε υπεύθυνο αξιωματούχο μιας τόσο σοβαρής υπηρεσίας, όπως είναι η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Με τέτοιους αξιόλογους  ανθρώπους και επιστήμονες που έχουν συναίσθηση  της αποστολής τους, θα σωθούν και θα  διατηρηθούν τα μνημεία μας .  Ζητούσε από τον υπουργό, ο επίσκοπος, να παραβεί τους νόμους και να επιτραπεί η συνέχιση των εργασιών. Η επιστολή εκείνη είχε σχολιαστεί δυσμενέστατα για το περιεχόμενό της, από τους γνωρίζοντας τα θέματα αυτά, αλλά και από τον απλό λαό.

Ο Παππούς Αη-Νικόλας που προστατεύει για τρεις αιώνες και πλέον τους κατοίκους της Κοζάνης, είναι δεμένος  με όλα τα γεγονότα που συνθέτουν την νεότερη ιστορία της Κοζάνης και είναι το κέντρο λατρείας των Κοζανιτών. Γι’ αυτό και δεν δέχονται καμία παρέμβαση από οποιονδήποτε προερχομένη άνευ αδείας της αρμόδιας αρχής και ούτε  αμφισβήτηση της αξίας του μνημείου.

Να σημειώσω,  ότι ζούμε  σε μια εποχή που όλοι ομιλούν για διάλογο και για διαφάνεια, και κανείς δεν τα εφαρμόζει. Καταθέτω μία σκέψη μου σχετικά με το διάλογο. Ένας εκκλησιαστικός ποιμένας, που αποκαλείται και «πνευματικός πατέρας των τέκνων της επισκοπής», το πόσο αυτό ανταποκρίνεται στην ουσία, εξαρτάτε από τη συμπεριφορά του επισκόπου, θα πρέπει ο επίσκοπος να είναι υπέρμαχος  του διαλόγου και της διαφάνειας,  να διαλέγεται  με το ποίμνιό του, με τα τέκνα της εκκλησίας.  Κάθε   σκέψη του επισκόπου  να προσθέτει κάτι στο μητροπολιτικό ναό, και εν προκειμένω να  αντικαταστήσει τα προσκυνητάρια, έπρεπε να τη συζητήσει προηγουμένως με τους τοπικούς παράγοντες, δήμαρχο, νομάρχη, τεχνικό επιμελητήριο, για να δώσει την τεχνική του άποψη, την εφορεία αρχαιοτήτων που είναι αρμόδια και άλλους συμπολίτες που έχουν γνώσει επί των μνημείων και της παράδοσης αυτών. Θα ήταν μια ενέργεια αντάξια ενός σοφού μητροπολίτη,  και μέσα  στο πνεύμα  των αρχών  των Πατέρων της Εκκλησίας. Χωρίς να  επηρεάζεται από την κακή  νοοτροπία που είχαν στο παρελθόν μερικοί μητροπολίτες,  ότι «εγώ είμαι ο δεσπότης και κάνω ό,τι θέλω». Η αγάπη προς το ποίμνιο είναι βασική αρετή των ιερών κειμένων του Χριστιανισμού. Η ίδια επίσης  τακτική θα πρέπει να ακολουθείται και στους ενοριακούς ναούς. Να συμμετέχει ο προϊστάμενος του ναού, οι επίτροποι και οι ενορίτες σε μια ευρεία σύσκεψη, να αποφασίζετε για έργα που θα χρειάζεται να τελεστούν στο ναό, χωρίς πολυτέλειες και φανφάρες  Έτσι εκφράζεται το βαθύ νόημα του Χριστιανισμού, με αγάπη και συνεργασία με τους πιστούς, τους στυλοβάτες της ενορίας, και όχι να ζητούνται από άμβωνα, με περιφορά δίσκων, να δώσουν οι ενορίτες χρήματα για να πληρωθούν τα έργα που έγιναν ερήμην τους. Υπάρχουν πληροφορίες ότι έγιναν έργα στις ενορίες και ξοδεύτηκαν μεγάλα ποσά αδικαιολόγητα. Θα επανέλθουμε μετά από έρευνα.

Παρακαλούμε  «τουν Πάππου Αϊ-Νικόλα»,   να προστατέψει και τον Ναό του, από κάθε αυθαίρετη παρέμβαση στο εσωτερικό του Ναού. Τα μνημεία δεν εκσυγχρονίζονται, δεν είναι αίθουσες πολυτελείας ή δεξιώσεων, τα σέβονται, τα προσέχουν και τα συντηρούν για να μένουν ανέπαφα και αυθεντικά με την αρχική τους ιστορική μορφή.

 Γιάννης   Κορκάς Λαογράφος-Συγγραφέας»