Γιορτάστηκε η μνήμη της Αγίας Νεομάρτυρος Χρυσής στον Ιερό Ναό του Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Το Συναξάρι (Οκτώβριος ΙΓ’) πληροφορεί: ‘’Τη αυτή ημέρα η αγία Νεομάρτυς Χρυσή, η αθλήσασα εν τινι χωρίω της επαρχίας Μογλενών (Εδέσσης), τω καλουμένω Σλάτενα, εν έτει 1795, μεληδόν κατακοπείσα, τελειούται’’. (Μηναίον Οκτωβρίου).

Με αφορμή την ιερή μνήμη της αγίας Νεομάρτυρος Χρυσής τελέστηκε κι εφέτος (13-10-2016) στον ιερό ναό του αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω Βελβεντού η Θεία Λειτουργία και ακολούθησε στο αρχονταρίκι (με το κέρασμα) εκδήλωση - συζήτηση με θέμα: Η πίστη ως ελευθερία-αφοβία και ο φανατισμός ως τιμωρία-εξόντωση.   

Στη Θεία Λειτουργία έψαλαν ο Γιάννης Τζινίκος, ο Γιώργος Καραγιάννης και ο Γιάννης Παπαγόρας. Μια ωραία εικόνα: Η μικρή Χρυσή Σ. (μαθήτρια του 2^ου Νηπιαγωγείου Βελβεντού) με τη μητέρα της, προσήλθε στη Θεία Κοινωνία.

Στο γυναικωνίτη του ιερού ναού αγίου Διονυσίου Βελβεντού υπάρχει ολόσωμη νέα τοιχογραφία με την ένδυση της εποχής εκείνης της αγίας Νεομάρτυρος Χρυσής, διά χειρός έργο του αγιογράφου Δημητρίου Βάσσου.

Η αγία Χρυσή είναι η πλησιέστερη σε μας γεωγραφικά Νεομάρτυς (η αγία Θεοδώρα η εκ Σερβίων ανήκει στη χορεία των Οσίων) που μας την φέρνει εντελώς ανάμεσά μας η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας και η Ασματική Ακολουθία της, με ένα ενδιαφέρον ‘’διευκρινιστικό σημείωμα’’, με το ‘’βίο’’ της και στο τέλος με ένα ‘’φωτογραφικό παράρτημα’’ (Υμνογράφημα  του Μητροπολίτου Εδέσσης κ. Ιωήλ).  

Μας συγκινεί βαθύτατα η μαρτυρία (η πίστη, η ελευθερία, η αφοβία και η αγάπη) και το ακολουθόν μαρτύριο της 17χρονης Χρυσής για τον Ιησού Χριστό. Τη φράση ‘’μεληδόν κατακοπείσα’’ η φιλοσοφία της ωφελιμοκρατίας, για την Μάρτυρα, δεν μπορεί ούτε να την κατανοήσει ούτε να την κάνει αποδεκτή. Εξηγεί όμως η φράση το άγριο πρόσωπο της εξουσίας, της βίας και του φανατισμού, που φτάνει στην ανέλεη και απάνθρωπη τιμωρία και (κατρακυλώντας ακόμα πιο πολύ) μέχρι την εξόντωση με φρικαλέες μεθόδους της Αγίας.

Το θέμα ‘’ελευθερία και τιμωρία’’ δεν ανήκει στο παρελθόν, δεν είναι κάτι που τελείωσε εκεί, είναι πάντα επίκαιρο και σοβαρό και αποτελεί αντικείμενο μελέτης και προσέγγισης παιδαγωγικής και ποιμαντικής. 

Μια από τις πτυχές του θέματος είναι αυτή η αντίληψη που θεωρεί την ελευθερία αποκλειστικό προνόμιο της εξουσίας και των φορέων της και επιβεβλημένη (ασυζητητί) την υποταγή των πολλών στην εξουσία και στους φορείς της. Οποιαδήποτε διασάλευση αυτής της σχέσης ‘’ελευθερίας - υποταγής’’ δίνει το δικαίωμα (αλίμονο και την ευθύνη!) στους φορείς της εξουσίας για την επαναφορά της ‘’σχέσης’’ στη διαβάθμιση ‘’ελευθερία-υποταγή’’ μέσω της τιμωρίας.  

Τέτοιες αντιλήψεις διαμορφώνουν συμπεριφορές σε θρασέα και κενά άτομα, που αντιλαμβάνονται το ρόλο τους ως τιμωρό και που αυτοκαταξιώνονται – μόνο στη συνείδησή τους, βαυκαλιζόμενοι - ως επίδοξοι τιμωροί των άλλων. 

Η αγία Χρυσή τιμωρήθηκε έως μαρτυρικού θανάτου ‘’διότι δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις’’ και τις απειλές της κατοχικής και παράνομης εξουσίας της Τουρκοκρατίας, αλλά ‘’δεν συνεμορφώθη (ούτε) προς τας υποδείξεις’’ και τις ικετευτικές συμβουλές της νόμιμης εξουσίας, της οικογένειάς της. Τράβηξε το δικό της δρόμο μέχρι το τέλος. Το δρόμο που ελεύθερα και από μη ανταλλάξιμη αγάπη και ‘’ασίγαστο έρωτα για το πανάγιο πρόσωπο του Χριστού μας’’ (Η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή, Μητροπολίτου Εδέσσης Ιωήλ, σελ. 21) επέλεξε.   

Γράφει ο Σεβ. Εδέσσης: ‘’Οι πιέσεις που δέχτηκε η αγία να αλλαξοπιστήσει, ήταν πολλές. Κατ’ αρχήν προσπάθησε ο Τούρκος να την δελεάσει με υποσχέσεις και ταξίματα εάν τουρκίσει…. Ο Τούρκος, όταν είδε πως με τις διάφορες κολακείες, δεν μετέτρεψε τη γνώμη της αγίας, άρχισε να την φοβερίζει πως θα υποστεί πολλές τιμωρίες…. Στην πρόταση και στην απειλή του Τούρκου η Χρυσή ομολόγησε με παρρησία το όνομα του Ιησού Χριστού….Οι δήμιοι απεφάσισαν να την παραδώσουν στις γυναίκες τους, ώστε να μεταπεισθεί…. Οι μουσουλμανίδες γυναίκες με μύριους τρόπους προσπάθησαν να της αποσπάσουν τη συγκατάθεση να αλλαξοπιστήσει. Δεν κατόρθωσαν όμως τίποτε. … Τότε οι Αγαρηνοί φώναξαν τους γονείς της αγίας. Μαζί τους ήλθαν και οι αδελφές της. Εδώ μπορεί κάποιος να παρατηρήσει το φρικτό ψυχολογικό μαρτύριο της αγίας… Χρησιμοποιώντας την επιρροή τους άρχισαν να παρακαλούν, να κλαίνε και να οδύρονται..  Ο ι. Χρυσόστομος σχολιάζει την κατάσταση αυτή των μαρτύρων: ‘’διπλούς γαρ ούτος ο πολεμος ην. Ο μεν παρά των αλλοτρίων, ο δε παρά των γνωρίμων’’. Η αγία Χρυσή είχε το διπλό αυτό πόλεμο. Ο πόλεμος από τους δικούς της ήταν χαλεπώτερος. Πολεμούσε με το ίδιο της το αίμα. … Η αγία Χρυσή είχε μια μανική αγάπη για το πρόσωπο του Χριστού…. Μετά άρχισαν τα σωματικά μαρτύρια. Επί τρεις μήνες την ράβδιζαν κάθε μέρα… Της έβγαζαν από το δέρμα της λωρίδες… Πήραν μια μεγάλη περόνη και αφού την πύρωσαν, ‘’διαπερώσι ταύτην, πέρα και πέρα από τα αυτία της Μάρτυρος’’… Την κρέμασαν σε μια αγριαπιδιά και αφού όρμησαν όλοι μαζί με τα μαχαίρια τους, της έκοψαν όλα τα μέλη ‘’κατέκοψαν μεληδόν όλον το ιερόν σώμα της παρθένου…’’. (Η Αγία Νεομάρτυς Χρυσή, Μητροπολίτου Εδέσσης Ιωήλ, σελ. 19-23). 

‘’Το σεπτόν σου μαρτύριον, και τον τρόπον του βίου σου, την αγίαν μνήμην σου και τα βάσανα, τα κτυπήματα, αγχόνην επώδυνον, και την τμήσιν της σαρκός, ανυμνούμεν πανεύφημε, ύμνοις σήμερον…Χρυσή’’ (Προσόμοιο Εσπερινού) .

‘’Χαίροις η εθελόθυτος αμνάς, η προσκομίσασα το ίδιον αίμα τω σω νυμφίω Χριστώ. Χαίροις η πεπυρωμένη τω έρωτι του Σωτήρος, και αμνημονήσασα το φίλτρον των σων γεννητόρων. Χαίροις η επί δένδρου δεινώς σπαθιζομένη, και καρτερώς υπομείνασα την μεληδόν τμήσιν του σώματος… μη παύση πρεσβεύουσα υπέρ των πίστει τιμώντων την ιεράν σου πανήγυριν’’. (Δοξαστικό Εσπερινού).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος (14-10-2016)