Μουσική-ποιητική βραδιά για την επέτειο ‘’Κιλελέρ, 6 Μαρτίου 1910’’ στο αρχονταρίκι του ιερού ναού αγίου Διονυσίου Βελβεντού

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Μουσική-ποιητική βραδιά με θέμα την επέτειο της εξέγερσης των αγροτών-κολίγων στο Κιλελέρ και στη Λάρισα στις 6 Μαρτίου του 1910, πραγματοποιήθηκε (6-3-2016) στο αρχονταρίκι του ιερού ναού αγίου Διονυσίου (εν Ολύμπω) Βελβεντού.

Με τη νεανική παρουσία φοιτητών και φοιτητριών (πρώην μαθητών στο δημοτικό σχολείο του π. Κωνσταντίνου) που είχαν διδαχτεί στο δημοτικό το γεγονός της εξέγερσης μέσα από τους στίχους και τη μουσική του Διονύση Σαββόπουλου του τραγουδιού ‘’Κιλελέρ’’ από το ‘’Μπάλλο’’ (1971).

Η φοιτήτρια της παιδαγωγικής σχολής Φλώρινας Μ.Κ. διάβασε τους στίχους του ‘’Κιλελέρ’’ (Μπάλλος 1971) και με τη χρήση του διαδικτύου ακούσαμε το τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου. ( https://www.youtube.com/watch?v=ebu_UQJ62kA ).  Τα παιδιά συμμετείχαν τραγουδώντας. Όλοι οι στίχοι καταγεγραμμένοι πλήρως στη μνήμη τους. Οι μνήμες από τη διδασκαλία στη σχολική τάξη έφεραν τη νοσταλγία των ανέμελων και όμορφων μαθητικών χρόνων.

Σαν μια επανάληψη της διδασκαλίας στα θρανία της σχολικής τάξης του δημοτικού σχολείου θυμηθήκαμε και συζητήσαμε (με αναφορές σε σύγχρονα ζητήματα) το ιστορικό της εξέγερσης:

Με την προσάρτηση της Θεσσαλίας το 1881 στην ελεύθερη Ελλάδα αποχτήθηκε η ελευθερία σε επίπεδο εθνικό, δεν αποχτήθηκε όμως και σε επίπεδο κοινωνικό. Η γη του Θεσσαλικού κάμπου έφυγε από τα χέρια των Τούρκων τσιφλικάδων και πέρασε στα χέρια Ελλήνων τσιφλικάδων. Οι αγρότες και οι καλλιεργητές της γης απλώς άλλαξαν αφεντικά. Αισθάνθηκαν εθνική υπερηφάνεια ως Έλληνες που συνοδευόταν όμως από κοινωνική ταπείνωση και αθλιότητα. Κολίγοι πριν την προσάρτηση του 1881 στους Τούρκους, κολίγοι και δουλοπάροικοι μετά την εθνική απελευθέρωση, τώρα στους Έλληνες μεγαλοτσιφλικάδες.   

Η κατάσταση αυτή ήταν μια νέα (και εξευτελιστικότερη από ομοεθνείς τσιφλικάδες) δουλοπαροικία, που δεν εξέφραζε τα οράματα των αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 (που αγωνίστηκαν ‘’για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία’’, δηλ. για μια ολοκληρωμένη απελευθέρωση) και γι’ αυτό έπρεπε να ανατραπεί. Στην κοινωνική ζύμωση για την ανατροπή της νέας δουλείας συνέβαλε αποφασιστικά ο λόγος και η δράση του Μαρίνου Αντύπα. Τα συνθήματά του (που μετά την εθνική απελευθέρωση είχαν κοινωνική στόχευση) ήταν: Ελευθερία, ισότης, αδελφότης.

Στις 6 Μαρτίου του 1910 από το Κιλελέρ (σήμερα Κυψέλη) ξεκίνησε η εξέγερση και  η πορεία των κολίγων ‘’με τρένα και με φορτηγά’’, που κατέληξε μετά από πολλά εμπόδια στη Λάρισα. Εκεί στη μεγάλη συγκέντρωση οι αγρότες με ψήφισμα ζήτησαν από τη Βουλή και την Κυβέρνηση την άμεση ψήφιση του νομοσχεδίου για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών, ενώ εξέφρασαν τη βαθιά λύπη και οδύνη τους ‘’για την άδικον επίθεσιν κατά του φιλήσυχου και νομοταγούς λαού, ής θύματα υπήρξαν άοπλοι και αθώοι λευκοί σκλάβοι της Θεσσαλίας’’.

Αναπτύχτηκε ελεύθερη συζήτηση για πολλά θέματα, ανακοινώθηκαν εμπειρίες από το φοιτητικό χώρο, για το φοιτητικό κίνημα, έγιναν πηγαδάκια, οι φοιτητές επισκέφτηκαν το χώρο συλλογής ανθρωπιστικής βοήθειας για τους πρόσφυγες από τις ενορίες της Ιερής Μητρόπολης Σερβίων και Κοζάνης με πρωτοβουλία του Σεβασμιώτατου κ. Παύλου, ακούστηκαν προβληματισμοί, έπεσαν προτάσεις.

Η βραδιά έκλεισε με κέρασμα αναψυκτικών και γλυκισμάτων. Με ένα κερί στον άγιο Διονύσιο. Με μια προσευχή για τους πρόσφυγες, για την πατρίδα μας και για την αντοχή της. Για την κρίση (ανικανότητα) των πολιτικών ηγεσιών της Ευρώπης. Για την άρση των (φανερών και αφανών) αιτιών στη Συρία που προκαλούν το μαζικό και ανεξέλεγκτο κύμα προσφυγιάς. Για το ξεπέρασμα (μέσα από συλλογική μετάνοια) της κρίσης.

Και με την υπόσχεση της (γλυκιάς, όπως η αποψινή) επανασυνάντησης.  

ΚΙΛΕΛΕΡ (Στίχοι-μουσική-τραγούδι: Διονύσης Σαββόπουλος)

Πυρκαγιά, πυρκαγιά

μες στο μυαλό μου πυρκαγιά

πυρκαγιά στη Θεσσαλία

και στα δώδεκα χωριά.

Κιλελέρ, ω Κιλελέρ

μαύρο ζώο και τυφλό μαστιγωμένο

σε ποιο χαντάκι σκοτεινό

με κουβαλάς μ’ έναν παλμό

αγριεμένο.

Κιλελέρ, Κιλελέρ

τραγούδι τρύπιο και στιχάκι μπαλωμένο

πού θα με κρύψεις, πες μου πού

ακούω φωνές από παντού

και φοβάμαι το καημένο.

Στρατός περνούσε όλη τη νύχτα

με τραίνα και με φορτηγά

κι είχανε κλείσει όλοι οι δρόμοι

για τη Λάρισα.

Έξι Μαρτίου χίλια εννιακόσια δέκα.

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος

7-3-2016