Το χρέος που «κουρέψαμε»...

Του Πάσχου Μανδραβέλη

Τ​​ην επίχρυση δεκαετία του 2000, ουδείς ασχολείτο με το χρέος. Ελάχιστοι εντυπωσιάστηκαν από αυτό που έγραφε το 2008 στην «Καθημερινή» ο κ. Στέφανος Μάνος: «Το δημόσιο χρέος στις 31.12.2003 ήταν 168 δισ. ευρώ. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 31.12.2007, έφθασε τα 216 δισ. ευρώ. Σε τέσσερα χρόνια προστέθηκαν χρέη 48 δισ. ευρώ. Τι είναι 48 δισ. ευρώ; Το 2007 το κράτος εισέπραξε από άμεσους και έμμεσους φόρους 48 δισ. ευρώ. Η αύξηση του δημοσίου χρέους τα τελευταία 4 χρόνια είναι ίση με το σύνολο των φορολογικών εσόδων του 2007». (26.4.2008)

Δύο χρόνια αργότερα, το 2010, και αφού τα σωρευμένα δανεικά του κράτους είχαν φτάσει τα 300 δισ. ευρώ, όλοι άρχισαν να ασχολούνται με το χρέος. Με περίεργο τρόπο όμως. Ενώ όλοι ελεεινολογούσαν τις προηγούμενες κυβερνήσεις ότι διόγκωσαν με παροχές και σκάνδαλα το χρέος, ελεεινολογούσαν ταυτόχρονα και τους εταίρους που δεν μας δάνειζαν περισσότερα ώστε να μη γίνει η δημοσιονομική προσαρμογή, να μην εφαρμοστεί δηλαδή το «τρισκατάρατο μνημόνιο». Ακόμη και όταν στις 27 Οκτωβρίου του 2011 η κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου με υπουργό Οικονομικών τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο, επέτυχε το μεγαλύτερο «κούρεμα» χρέους στην παγκόσμια ιστορία (105,9 δισ. ευρώ), συν ένα πρόσθετο πακέτο βοήθειας 170 δισ. ευρώ, η κοινωνική αναταραχή εντάθηκε. Στις 28 Οκτωβρίου είχαμε τις θλιβερές «παρελάσεις του λαού» με προπηλακισμούς και ύβρεις κατά του Προέδρου της Δημοκρατίας και μετά οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Ανακοίνωση δημοψηφίσματος από τον κ. Παπανδρέου, Κάννες, πολιτική κρίση στο ΠΑΣΟΚ, πτώση της κυβέρνησης. Ευτυχώς, ο κ. Αντώνης Σαμαράς άλλαξε άρδην στάση και συναίνεσε στη δημιουργία μιας τρικομματικής κυβέρνησης. Ετσι, με πρωθυπουργό τον κ. Λουκά Παπαδήμο και υπουργό Οικονομικών τον κ. Ευάγγελο Βενιζέλο ολοκληρώθηκε η συμφωνία.

Νοοτροπιακό πρόβλημα

Ορθώς ο τελευταίος αναφέρει στο νέο του βιβλίο «Μύθοι και Αλήθειες για το Δημόσιο Χρέος. 2012-2017», ότι το δημόσιο χρέος «δεν είναι πρόβλημα πρωτίστως οικονομικό, αλλά πολιτικό. Για την ακρίβεια νοοτροπιακό». Είναι πρόβλημα μιας νοοτροπίας που καλλιέργησαν με πολλούς μύθους οι λαϊκιστές κάθε απόχρωσης. Ποιος θυμάται τις Επιτροπές για το Χρέος που είχε συγκροτήσει η κ. Ζωή Κωνσταντοπούλου, τα ψεύδη του Debtocracy, που εξομοίωνε το ελληνικό δημόσιο χρέος με εκείνο του Εκουαδόρ έτσι ώστε να χαρακτηριστεί απεχθές; Λεπτομέρεια: το πολύ μικρότερο χρέος του Ισημερινού είχε δημιουργηθεί από δικτατορικές κυβερνήσεις, χωρίς τη συναίνεση του λαού. Το ελληνικό είχε δημιουργηθεί από δημοκρατικά εκλεγμένες, που υποτάχθηκαν στη θέληση των πολιτών για όλο και μεγαλύτερες δαπάνες με μικρότερους φόρους.

Το βιβλίο του κ. Ευάγγελου Βενιζέλου είναι αυτό που οι Αγγλοσάξονες ονομάζουν Myth Buster. Με μία σειρά κειμένων, διαλέξεων και άρθρων σε απλή και κατανοητή γλώσσα εξηγεί τη διαχείριση της ελληνικής (κατ’ ουσίαν) χρεοκοπίας από το 2009 και μετά. Εξηγεί ότι ο «Μηχανισμός της Ελληνικής Δανειακής Διευκόλυνσης» (Greek Loan Facility ή GLF) δημιουργήθηκε εκ των ενόντων, επειδή «δεν υπήρχαν οι θεσμοί οικονομικής διακυβέρνησης που υπάρχουν σήμερα... Υπήρχε αντιθέτως έντονη και διάχυτη δυσπιστία των κρατών-μελών προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την κατηγορούσαν ότι δεν πρόβλεψε και δεν ανέσχεσε την κρίση. Και γι’ αυτό τελικώς η γερμανική κυβέρνηση και άλλες... επέβαλαν την παρουσία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου στην καρδιά της Ευρωζώνης...».

Εξηγεί ότι δεν έγινε παρέμβαση στο χρέος το 2010, διότι «υπήρχε σαφής και δεδηλωμένη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας». Φυσικά δεν θα μπορούσε να γίνει μονομερής ενέργεια, διότι «νομικά αυτό θα οδηγούσε σε ασύντακτη χρεοκοπία, θα μας οδηγούσε κατά πάσα πιθανότητα, για να μην πω βεβαιότητα, σε έξοδο από το ευρώ και θα μας άφηνε εκτός προστασίας, εκτός αγορών, υπό συνθήκες χρεοκοπίας, με 26 δισ. πρωτογενές έλλειμμα». Επίσης, δεν θα μπορούσε να γίνει επιπρόσθετη προκαταβολική άντληση κεφαλαίων από την αγορά, διότι «όταν υπάρχει ένα ανακοινωμένο πρόγραμμα εκδόσεων ενός οργανισμού, όπως είναι ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) και όλων των θησαυροφυλακίων στις ανεπτυγμένες χώρες, δημιουργείται τεράστια καχυποψία και αρνητική αντίδραση της αγοράς όταν αλλάζει αυτό το πρόγραμμα και όταν εμφανίζονται περισσότερες εκδόσεις. Αυτό ανάβει ένα “κόκκινο” φως κινδύνου στην αγορά και μπορεί εκείνη τη στιγμή να διαπιστωθεί η χρεοκοπία της χώρας...».

Διπλή παρέμβαση

Το 2011 αποφασίζεται και το 2012 υλοποιείται η διπλή παρέμβαση στο χρέος με συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (PSI) αλλά και στο χρέος που διακρατούν χώρες και διακυβερνητικοί θεσμοί (OSI). «Εχουμε μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους κατά 106 δισ. ευρώ... και κρυφό πρόσθετο “κούρεμα” το οποίο κυμαίνεται από 31-48 δισ. ευρώ, δηλαδή από 15% έως 24% του ΑΕΠ. Αυτό προκύπτει ως εξής: Πρώτον, από την απόφαση του Eurogroup για επιστροφή των κερδών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ευρωσυστήματος... ύψους 12 δισ. Δεύτερον, από την προοπτική ανάκτησης από το χαρτοφυλάκιο που αποκτά το Δημόσιο σε μετοχές τραπεζών, λόγω ανακεφαλαιοποίησης, τουλάχιστον 16 δισ. Επίσης υπήρξαν τα αδιάθετα κεφάλαια 11 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας...».

Και μετά ήρθαν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ... Τα 11 δισ. του ΤΧΣ επεστράφησαν από τον κ. Βαρουφάκη τον Φεβρουάριο του 2015. Η ηρωική διαπραγμάτευση με τα πουκάμισα έξω γονάτισε τις τράπεζες. Το χαρτοφυλάκιο των τραπεζών, που στο τέλος του 2014 είχε φτάσει να αξίζει 23 δισ. ευρώ, εξαϋλώθηκε.

Τώρα η χώρα έχει μπει με ευθύνη της κυβέρνησης σε έναν κυκεώνα. «Ποια είναι η καμπύλη αφήγησης του χρέους από τον ΣΥΡΙΖΑ;», ρωτά ο κ. Βενιζέλος. «Το χρέος είναι επονείδιστο, επαχθές, “Επιτροπή αλήθειας”, θα το “κουρέψουμε”, Διεθνή Διάσκεψη, μονομερείς ενέργειες. Τώρα τι λένε; Οτι ζητάμε τις παραμετρικές αλλαγές του 2012 και δεν μας τις δίνουν... γιατί δεν υπάρχει πολιτική εμπιστοσύνη, γιατί δημιουργούμε προβλήματα “εκ του μη όντος”, γιατί ξαναγυρίζουμε στην αφετηρία...». Ζητάμε επιμήκυνση. «Μα την επιμήκυνση την είχαμε πάρει το 2012. Μας δίνουν την ούτως ή άλλως αποφασισμένη συνέχεια της επιμήκυνσης ή μας λένε ότι θα σας ξαναδώσουμε τα κέρδη από τα SNP και ANFA (σ.σ.: ελληνικά ομόλογα), που τα πήραν πίσω από την κυβέρνηση τον Ιούνιο-Ιούλιο του 2015...».

Τέλος, ο κ. Βενιζέλος αναρωτιέται, «πότε προσβάλλεται η κυριαρχία ενός κράτους; Οταν έχει φθηνό δάνειο από τους εταίρους ή όταν έχει ακριβό δάνειο από την αγορά; Χάρη στις επεμβάσεις (PSI & OSI) στο χρέος τα επιτόκια των δανείων της Ελλάδας μειώθηκαν σημαντικά. Το μέσο επιτόκιο του ελληνικού χρέους το 2014 ήταν 2,2%, δηλαδή χαμηλότερο από της Γερμανίας και της Γαλλίας, (σ.σ.: και από τον μέσο όρο της Ε.Ε. των «28» που ήταν 2,92%). Και εξαιτίας των πολύ χαμηλών επιτοκίων, η Ελλάδα αν και έχει πολύ υψηλότερο χρέος από την Ιταλία και την Πορτογαλία, για την εξυπηρέτησή του καταβάλλει λιγότερους τόκους ως ποσοστό του ΑΕΠ».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ