Εισήγηση του Περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας Γιώργου Δακή στο Συνέδριο του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Φλώρινας

«Η ανεργία ως μείζον κοινωνικό πρόβλημα και οι αναπτυξιακές προτεραιότητες

της ΠΕ Φλώρινας για επιχειρηματικές επενδύσεις και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας»

Φλώρινα 27 & 28 Σεπτεμβρίου 2013

        Λαμβάνοντας υπόψη τα ποσοστά ανεργίας που καταγράφονται τόσο  σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας ειδικότερα, η ανεργία δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται απλά ως «πρόβλημα».
Χωρίς διάθεση λεκτικής υπερβολής, η ανεργία έχει πάρει πλέον εφιαλτικές διαστάσεις. Υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, δυναμιτίζει τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων, οδηγεί σε εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση, δημιουργεί προσωπικά και οικογενειακά αδιέξοδα, εξελίσσεται  σε μείζον κοινωνικό πρόβλημα όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται  στον τίτλο  της σημερινής διημερίδας.

        Όπως όλα τα κοινωνικά προβλήματα έτσι και η ανεργία έχει συγκεκριμένες  αιτίες γένεσης και διόγκωσης. Έχει πολύπλευρες άμεσες και έμμεσες αρνητικές  συνέπειες σε προσωπικό, οικογενειακό και συλλογικό επίπεδο. Αλλά πάνω απ όλα, απαιτεί αποτελεσματικές λύσεις και παρεμβάσεις. Ιστορικά, μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση, η Ελλάδα παρουσιάζει κλιμακούμενα  υψηλά ποσοστά ανεργίας. Ακόμη και την περίοδο των «παχιών αγελάδων»,  της εύκολης πρόσβασης σε φθηνό χρήμα αλλά και εν εξελίξει των μεγάλης κλίμακας κατασκευαστικών έργων, η χώρα μας  αντιμετώπιζε υψηλά επίπεδα ανεργίας με αυξητική τάση. Αναφέρω ενδεικτικά τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας όπως είχαν δημοσιευθεί στις 25/10/2004 σύμφωνα με τα οποία, το ποσοστό της ανεργίας ανερχόταν σε 11,2%, έναντι 10% που ήταν το αντίστοιχο διάστημα του 2003. Το διαρθρωτικό πρόβλημα της ανεργίας προϋπήρχε της οικονομικής κρίσης, η έλευση της οποίας το διόγκωσε ανεξέλεγκτα και το μετέτρεψε σε κοινωνικό εφιάλτη.

        Δεν είμαι ο πλέον ειδικός για να αναλύσω τις μακροοικονομικές αιτίες που δημιουργούν αλλά κυρίως συντηρούν και διευρύνουν το φάσμα της ανεργίας στη χώρα μας. Το αφήνω στους εκλεκτούς, ειδικούς εισηγητές της διημερίδας οι οποίοι διαθέτουν το τεκμήριο της εξειδικευμένης γνώσης. Προφανώς όμως και εκ του αποτελέσματος κρινόμενοι, κάτι δεν κάναμε σωστά και δυστυχώς συνεχίζουμε να το αναπαράγουμε. Σε κάθε περίπτωση, το διαχρονικό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας της εθνικής μας οικονομίας, ο υψηλός δείκτης ρύθμισης της αγοράς, το μικρό ποσοστό μεγάλων παραγωγικών μονάδων, η αδυναμία επίτευξης οικονομιών κλίμακας και η χαμηλή συμμετοχή άμεσων επενδύσεων ως ποσοστό της συνολικής συσσώρευσης κεφαλαίων, σίγουρα καταγράφονται με αρνητικό πρόσημο στην προσπάθεια αντιμετώπισης  της ανεργίας.     

        Όμως, δεν απαιτείται να διαθέτει κανείς ειδικές γνώσεις  προκειμένου να περιγράψει με εμπειρικό ή βιωματικό έστω τρόπο τις συνέπειες και τα αποτελέσματα της ανεργίας. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν έχει επωμιστεί την ευθύνη διακυβέρνησης της Περιφέρειας που  καταγράφει τα υψηλότερα  ποσοστά ανεργίας σε εθνικό επίπεδο. Άμεση συνέπεια της ακούσιας απώλειας  της θέσης εργασίας ή της μακροχρόνιας ανεργίας, αποτελεί πρωτίστως η στέρηση μιας σταθερής πηγής εισοδημάτων αναγκαίων για μια αξιοπρεπή επιβίωση. Ακολουθούν στη συνέχεια από την πλευρά των ανέργων η άρνηση αποδοχής της νέας κατάστασης, η απελπισία, η αναγωγή της προσωπικής δυστυχίας σε οικογενειακή, αναδύονται αισθήματα και συμπεριφορές που προδίδουν απώλεια αυτοεκτίμησης, αυτοσεβασμού και ενοχών. 

        Διαχρονικά, οι παραδοσιακές δομές της ελληνικής οικογένειας αποτελούσαν την πρώτη προστατευτική  ασπίδα απέναντι στην άνεργο, με τη μορφή υλικής και άυλης στήριξης. Δυστυχώς όμως σήμερα, βαθαίνοντας η κρίση, η παραδοσιακή στήριξη του ανέργου ή της άνεργης  από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον γίνεται όλο και με  περισσότερη δυσκολία. Η ανεργία λειτουργεί πλέον διαβρωτικά ακόμη και για τους οικογενειακούς δεσμούς. Από ατομικό και οικογενειακό πρόβλημα μετατράπηκε σταδιακά σε κοινωνικό πρόβλημα, αποκτώντας χαρακτηριστικά  κοινωνικής απειλής. Η διαφαινόμενη αδυναμία επίλυσης του προβλήματος της ανεργίας σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, επιτάσσει την αναγκαιότητα διαχείρισής της με το μεγαλύτερο δυνατό απόθεμα  κοινωνικής αλληλεγγύης αλλά κυρίως, μέσω δράσεων και παρεμβάσεων από την πλευρά της Κεντρικής Κυβέρνησης.

        Οριοθετώντας το πρόβλημα της ανεργίας σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας, θα ήθελα να επισημάνω ότι  διαχρονικά, από το 1993 και εντεύθεν, η Περιφέρειά μας εμφανίζει σταθερά διψήφια ποσοστά ανεργίας και τα υψηλότερα σε εθνικό επίπεδο. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27, η Περιφέρειά μας παρουσιάζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας, 72,5%, στις ηλικίες 15-24 ετών. Ειδικότερα, στη Δυτική Μακεδονία καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας σε εθνικό επίπεδο και το πέμπτο μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη, ενώ η ανεργία μεταξύ των γυναικών καταγράφει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

        Στην κατεύθυνση αυτή, απέστειλα στις 6 Ιουνίου 2013 επιστολή προς τον αρμόδιο Υπουργό Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Ιωάννη Βρούτση, ζητώντας μια συνάντηση μαζί του προκειμένου να αναζητήσουμε από κοινού ρεαλιστικούς τρόπους και αποτελεσματικές πρακτικές αντιμετώπισης της ανεργίας στην Περιφέρειά μας, κυρίως μέσω της αξιοποίησης κοινοτικών κονδυλίων και δρομολόγησης ευρωπαϊκών στοχευμένων πρωτοβουλιών. Παράλληλα, με πρόσφατη  επιστολή προς τον ίδιο Υπουργό, ζήτησα την συμμετοχή της Δυτικής Μακεδονίας  στην πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος που αφορά στο Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα όπως προβλέπεται στο ν.4093/2012. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα συνιστά εισοδηματική ενίσχυση σε άτομα και οικογένειες που διαβιούν σε συνθήκες φτώχειας και λειτουργεί συμπληρωματικά με τις εκάστοτε πολιτικές καταπολέμησης  της ανέχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Το πρόγραμμα προβλέπεται να ξεκινήσει στις αρχές του 2014.

        Εξειδικεύοντας τις προοπτικές ανάπτυξης και της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας με αναφορά στην Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας, βασικό ζητούμενο και κυρίαρχο στόχο της διημερίδας, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της περιοχής είναι δεδομένα και ευδιάκριτα:

• Φυσική πύλη  προς την Αλβανία και κυρίως την ΠΓΔΜ (FYROM).
• Ισχυρός πόλος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εθνικής εμβέλειας, λόγω της ύπαρξης σημαντικότατων κοιτασμάτων  λιγνίτη
• Πλούσιο υδάτινο δυναμικό και εξαιρετικό ορεινό ανάγλυφο
• Σημαντικό πολιτιστικό απόθεμα με βυζαντινά μνημεία και παραδοσιακούς οικισμούς
• Ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του αγροτουρισμού αλλά και της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
• Μακρόχρονη παρουσία τμημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που στηρίζουν την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής

        Κατά συνέπεια, το αναπτυξιακό τρίπτυχο της Περιφερειακής Ενότητας Φλώρινας διαμορφώνεται από τον ενεργειακό χαρακτήρα της περιοχής, την πρωτογενή παραγωγή με έμφαση στα τοπικά προϊόντα ποιότητας και βεβαίως, την αξιοποίηση του πλούσιου πολιτιστικού και φυσιολατρικού αποθέματος. 

        Στον τομέα της ενέργειας, η έλευση του αγωγού TAP πέρα από τα οφέλη κατά τη φάση κατασκευής, διαμορφώνει ένα νέο περιβάλλον αναφορικά με την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων μεταποίησης και παροχής υπηρεσιών αλλά της αντιμετώπισης της ενεργειακής ένδειας που ταλανίζει την ευρύτερη περιοχή. Στην κατεύθυνση αυτή, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας έχει δρομολογήσει την εκπόνηση σχετικής μελέτης με στόχο τις προοπτικές χρήσεις του φυσικού αερίου σε επίπεδο Δυτικής Μακεδονίας. Παράλληλα, σχεδιάζουμε την πιλοτική αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων της περιοχής για χρήση στην αγροτική παραγωγή και τη μεταποίηση.

        Στον πρωτογενή τομέα, εκπονήθηκε ήδη το επιχειρησιακό σχέδιο αγροτικής ανάπτυξης με την επωνυμία «καλάθι αγροτικών προϊόντων Δυτικής Μακεδονίας», τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης. Τόσο η αγροδιατροφική σύμπραξη όσο και η προβλεπόμενη λειτουργία δημοπρατηρίου αγροτικών προϊόντων και διαδικασιών πιστοποίησης, αλλά και η σύσταση Ομάδων Παραγωγών προκειμένου να προωθήσουν αποτελεσματικά τα προϊόντα τους στις αγορές, αναμένεται να συνεισφέρουν σημαντικά στην προσπάθεια ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα και στην ΠΕ Φλώρινας.

        Παράλληλα, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνουμε στην ολοκλήρωση του κάθετου οδικού άξονα «Κοζάνη - Φλώρινα - Νίκη» ο οποίος ανήκει στο Διευρωπαϊκό Οδικό Δίκτυο και αποτελεί τμήμα του Δέκατου Πανευρωπαϊκού Διαδρόμου. Με τον τρόπο αυτό αίρεται η σχετική δυσκολία προσπελασιμότητας της Φλώρινας με ότι θετικό αυτό συνεπάγεται στην κατεύθυνση αξιοποίησης του τουριστικού αποθέματος. Όσον αφορά στο χειμερινό τουρισμό, χρηματοδοτήσαμε ήδη από την πλευρά της Περιφέρειας παρεμβάσεις και δράσεις αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού του χιονοδρομικού κέντρου Βίγλας-Πισοδερίου. Επιπλέον, μέσα από τα έργα διακρατικής συνεργασίας που υλοποιεί η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας σε συνεργασία με τις όμορες χώρες, Αλβανία και FYROM, αναδύονται διαπεριφερειακές δυνατότητες αξιοποίησης της ευρύτερης περιοχής ως ενιαίος τουριστικός προορισμός, αλλά και η αναγκαιότητα της από κοινού διαχείρισης των περιβαλλοντικών απειλών.

        Θα ήθελα επιπλέον να επισημάνω ότι σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, η Ελλάδα διατρέχεται από έναν εκ των τριών μεγαλύτερων διηπειρωτικών εμπορικών διαδρόμων παγκοσμίως με ένα δυναμικό της τάξης των 19 εκατομμυρίων TEU ετησίως (ένα TEU ισοδυναμεί με ένα τυποποιημένο εμπορευματοκιβώτιο μήκους 6 μέτρων) και μάλιστα, με ιδιαίτερα αυξητικές τάσεις. Στην προοπτική αυτή, η Φλώρινα θα μπορούσε να παίξει ένα σημαντικό ρόλο τόσο ως κέντρο διαμετακόμισης αλλά και εμπορευματικής πύλης από και προς τη νοτιοανατολική Ευρώπη. 

        Αποτελεί ευθύνη της Αιρετής Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας να διαμορφωθούν  οι κατάλληλες συνθήκες, ώστε τα προαναφερόμενα ενδεικτικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής να αξιοποιηθούν με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. Βασικό εργαλείο στην προσπάθεια αυτή αποτελούν τα χρηματοδοτικά εργαλεία της επόμενης Προγραμματικής Περιόδου 2014-2020. Η νέα Προγραμματική Περίοδος αναμένεται να αποτελέσει το βασικό και ενδεχομένως μοναδικό αναπτυξιακό εργαλείο για τα επόμενα χρόνια. Η ευθύνη όλων μας  για ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης, για καινοτόμες  επιλογές και αποδοτική χρήση  των οικονομικών πόρων  είναι αναμφισβήτητη. Οι ανάγκες των καιρών απαιτούν σαφή στόχευση, άριστο σχεδιασμό, ακρίβεια και διαφάνεια στην υλοποίηση.

        Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω για μια ακόμη φορά, ότι η ανεργία σαφέστατα και  αποτελεί το μείζον πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας. Ως πρόβλημα όμως, νομοτελειακά και έχει τη λύση του. Σίγουρα δεν αποτελούν λύση τα ευχολόγια, οι αποσπασματικές παρεμβάσεις και η προσκόλληση στις αδιέξοδες επιλογές του παρελθόντος. Ο δρόμος θα είναι και μακρύς και δύσκολος. Από την πλευρά της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε κάθε δυνατότητα αξιοποίησης εθνικών ή κοινοτικών πόρων προκειμένου να αμβλύνουμε την ανεργία στην περιοχή μας και παράλληλα, σχεδιάζουμε την επόμενη Προγραμματική Περίοδο με τρόπο ώστε να έχει τη μέγιστη δυνατή  θετική επίδραση στην απασχόληση, στην εξειδίκευση και στην επιχειρηματικότητα. Πάνω από όλα όμως, εμμένουμε στη στήριξη της κοινωνικής συνοχής και στο ισχυρό απόθεμα κοινωνικής αλληλεγγύης των Δυτικομακεδόνων. 

                                                                                                                 Σας ευχαριστώ