Η Μικρασιατική Καταστροφή και η στάση των συμμάχων μας

Του φιλόλογου Αθανασίου Βλαχάβα

«Όποιος ξεχνάει το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει». Η προειδοποίηση αυτή γράφτηκε μετά τον πόλεμο στην πόρτα ενός χιτλερικού στρατοπέδου. Η Ελλάδα έζησε φρικτές περιπέτειες από την μικρασιατική καταστροφή μέχρι σήμερα. Ποτέ όμως δεν αξιώθηκε να τις δει στις αληθινές διαστάσεις τους, με τις αληθινές αιτίες τους.
Ποτέ το πάθημα δεν έγινε μάθημα.Όλα τα καλύπτει η σιωπή, η παραχάραξη, η διαστρέβλωση. Ένας παλιός διπλωμάτης και συγγραφέας ο Κ. Σακελλαρόπουλος, σχολιάζοντας με καυτή ειλικρίνεια τη Μικρασιατική καταστροφή, έγραφε πως η θυσιασμένη Ελλάδα δεν κατάφερε να κερδίσει από τα παθήματά της, ούτε τον πικρό καρπό της πείρας.

« Και πώς να το κατορθώσει, αφού δεν έμαθε ποτέ την αιτίαν των παθημάτων της, αφού ακόμη χειρότερα παρεπλανήθη τόσον ως προς αυτήν».

  Οιμωγές, αίμα, φλόγες, τρόμος, αβεβαιότητα, τριγμοί και σεισμοί στην πολύπαθη Μικρά Ασία. Μια εφιαλτική επανάληψη του ’22 σε μιρότερη κλίμακα είχαμε και στην Κύπρο το 1974. Ο Προκρούστης με διάφορα ονόματα πετσοκόβει το κορμί του ελληνικού έθνους. Οι διάφοροι τιμητές της δικαιοσύνης και της ειρήνης ( Κίσιγκερ, Λουνς κ.λ.π) ορκίστηκαν, φαίνεται, στο όνομα του Αλλάχ να συρρικνώσουν όσο μπορούν το Ελληνικό Έθνος.

   Στο αίμα του Ελληνικού στρατού και του Ελληνισμού της Ανατολής βούτηξε την πέννα του για να γράψει για τις καυτές εμπειρίες του ο Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος και να μιλήσει για τους αληθινούς εχθρούς της Ρωμιοσύνης. Μέσα στους αιώνες, στους πολέμους και στις αντάρες κανένας εισβολέας, κανένας κατακτητής, καμιά δύναμη δεν μπόρεσε να ξεριζώσει το σπόρο του Ελληνισμού από τα χώματα της Ανατολής. Το «κατόρθωμα» αυτό το χρωστάμε στις « σύμμαχες δυνάμεις, στην Αντάντ».

     « Ου μόνον δε ένοχον αδιαφορίαν προς την τύχην των εν Τουρκία Χριστιανών επέδειξαν αι σύμμαχοι Μεγάλαι Δυνάμεις, αλλά και συνήργησαν εις το κίνημα του Μουσταφά Κεμάλ πασά και παντοιοτρόπως ενίσχυσαν αυτό…»

     « Και επήλθεν κατά Αύγουστον του 1922 η μικρασιατική καταστροφή και επηκολούθησεν εν έτει 1923 η ανταλλαγή των πληθυσμών και η εντεύθεν ερήμωσις Πόντου, Μικράς Ασίας και Θράκης και η καταστροφή ολοκλήρου Χριστιανικού πολιτισμού…»

  Πόσο ξεγελάστηκαν από τις προθέσεις των συμμάχων μας όχι μόνο ο λαός της Μικράς Ασίας αλλά και οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές που θα έπρεπε να είναι πιο επιφυλακτικοί απέναντι σ’αυτούς. !!

  Δικαιωματικά πρέπει να μιλήσει ο πρώτος αρχιστράτηγος στη Μικρασιατική εκστρατεία, Λεωνίδας Παρασκευόπουλος. Είχε κι αυτός, όπως τόσοι άλλοι συνάδελφοί του, την πεποίθηση πως η Αντάντ ήταν φίλη, φίλτατη. Πως κατανοούσε τα εθνικά μας δίκαια και μας προστάτευε. Η αφύπνιση ήρθε αργά και οδυνηρά. Έβλεπε τους εξευτελισμούς και τα ραπίσματα που δεχόταν ο στρατός μας στη Μικρά Ασία –όχι από τους τσέτες, που εκείνη την εποχή ήταν ανίσχυροι- μα από τους συμμάχους στρατηγούς, τις Επιτροπές ερεύνης. Οι διάφοροι Αμερικάνοι και Άγγλοι στρατιωτικοί  έβλεπαν τον ελληνικό στρατό σαν σώμα αποικιακό μισθοφόρων που έπρεπε να δρα ανάλογα με τα δικά τους εθνικά και ατομικά συμφέροντα. Με λίγα λόγια «στρατό μισθοφόρων δίχως μισθούς».

  Όταν ο Λεωνίδας Παρασκευόπουλος βρέθηκε στο Παρίσι, ένα χρόνο πριν την καταστροφή, και μπόρεσε να σκεφτεί με νηφαλιότητα και να δει κριτικά τις εμπειρίες που είχε αποκτήσει στα μέτωπα, τότε μίλησε: 

      «….τα συμφέροντα των ξένων, των μεγάλων καταπιεστών των μικρών λαών, διίστανται. Εν τούτοις διακηρύσσουν ότι αγωνίζονται υπέρ του δικαίου και της ελευθερίας, ενώ πράγματι είναι σφαγιασταί των ωραίων αυτών ιδεωδών. Είναι πλέον βάρβαροι από τους Τούρκους, διότι επί τέλους αυτοί οι τελευταίοι δεν καλύπτουν τα αισθήματά των, βαδίζουν κατ’ευθείαν προς τον σκοπόν, ενώ οι λεγόμενοι πολιτισμένοι, εις την επιδίωξιν ωφελείας τινός σε εγκαταλείπουν, σε πουλούν και σε θυσιάζουν….»

    Η εκστρατεία στη Μ. Ασία ήταν μια παγίδα κι η συμφορά που ακολούθησε μια συνέπεια του ανταγωνισμού των Μεγάλων Συμμάχων Δυνάμεων για την παγκόσμια ηγεμονία, το ξαναμοίρασμα του αποικιακού πλούτου και κυρίως μια φάση της διαμάχης στο στρατόπεδο των μονοπωλιακών συγκροτημάτων για την εξασφάλιση των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής. Αρκεί να θυμηθούμε ότι οι ίδιοι σύμμαχοι που υπογράψανε τη συνθήκη των Σεβρών , λίγους μήνες αργότερα, δήλωναν επίσημα:

  «Γελαστήκαμε, η Μικρά Ασία και η Ανατολική Θράκη δεν έχουν καταφανή Ελληνικόν  Πληθυσμόν. Πρέπει να επανεξετασθεί το ζήτημα…»

  

  Ποιος λογάριαζε το αίμα του ελληνικού στρατού; Η ζωή και η περιουσία τριών εκατομμυρίων Ελλήνων της Ανατολής ήταν γι αυτούς ασήμαντο τίμημα για την εξασφάλιση των πετρελαίων της Μέσης Ανατολής.

  Βέβαια για να καταφέρουν οι ξένοι να ρίξουν το έθνος μας σε τέτοιες συμφορές και εξευτελισμούς, ήταν γιατί βρήκαν στήριξη στην υποτέλεια, την εθελοδουλεία της ελληνικής ολιγαρχίας και τις φιλοδοξίες του εφοπλιστικού εμπορίου να βγάλει οφέλη αδιαφορώντας για τις συνέπειες του Ελληνισμού. Μπέρδεψαν τον πόλεμο με τις εθνικές διεκδικήσεις του μικρασιατικού ελληνισμού και τον παρουσίασαν σαν ιερό εθνικό πόλεμο σκεπάζοντάς τον με το μανδύα της Μεγάλης Ιδέας. Και δεν ήταν καθόλου βέβαια να γίνει μια τέτοια σύγχυση αφού « Από το 1821 μέχρι και το 1922 ο Ελληνικός λαός έζησε απαρασάλευτα πιστός, τυφλά αφοσιωμένος και φανατικά προσηλωμένος εις τα ιδανικά της Μεγάλης Ιδέας».

   Η Μεγάλη Ιδέα μπορεί στο 21 και μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους να συνταυτίστηκε με τους εθνικοαπελευθερωτικούς ξεσηκωμούς. Αργότερα όμως έγινε μια καθαρά αντιδραστική κρατική ιδεολογία, ένας στείρος σωβινισμός κι ένας επικίνδυνος, ανέφικτος επεκτατισμός.

   Το όνειρο, τελικά, της Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών καταποντίστηκε ολοκληρωτικά στο Σαγγάριο και στο λιμάνι της Σμύρνης, το τραγικό φθινόπωρο του 1922. Και η κηδεία του έγινε με τον πιο ταπεινωτικό τρόπο στη Λωζάνη. Αυτή η Συνθήκη της Λωζάνης που ήταν για μας η τελευταία πράξη του δράματος, για τις Δυνάμεις της Αντάντ ήταν μια λύτρωση, γιατί εκεί τερματίστηκαν επιτέλους οι αντιζηλίες τους και βρέθηκε μια συμβιβαστική λύση για το μοίρασμα των πετρελαίων της Εγγύς Ανατολής.

     Άξιο παρατήρησης και τούτο. Λίγο πριν την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου η σοβιετική Ένωση προσφέρθηκε να μεσολαβήσει ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα για να περισωθεί ό,τι ήταν δυνατόν. Να αυτονομηθεί μια παραλιακή ζώνη, να μην ξεριζωθεί από τις εστίες του ο μικρασιατικός ελληνισμός που ήταν προζύμι προόδου στα βαλκάνια.. Την ενέργεια αυτή που δεν έγινε επίσημα αφού δεν υπήρχαν διπλωματικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες, την αναφέρει ο Γ. Κορδάτος στην «Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας» και αποσιωπήθηκε σχεδόν απ’όλες τις ιστορίες.  Το διάβημα της Σοβ. Ένωσης έμεινε βέβαια άκαρπο και η τότε βασιλική κυβέρνηση της υποτέλειας απαξίωσε και ν’απαντήσει.

  Την ίδια στιγμή ο Κεμάλ, όχι μόνο είχε αναγνωρίσει το σοβιετικό καθεστώς, αλλά και με κάθε τρόπο ενίσχυε τις εμπορικές και φιλικές σχέσεις με τη Σοβ. Ένωση.  

  Ας θυμηθούμε τη σοφή φράση του Περικλή. «Πιο πολύ φοβούμαι τα δικά μας λάθη, παρά τα σχέδια των εχθρών μας».

« Μια ενωμένη Ελλάς, γράφει ο πρεσβευτής Σακελλαρόπουλος, ποτέ δεν θα ελάμβανε εκ μέρους των Μεγάλων την μεταχείρησιν που έλαβε η εξαθλιωμένη Ελλάς των σκοτεινών παθών…»

« Και αν οργίασαν οι ξένοι εις βάρος της μήπως δεν έγινε τούτο δυνατό διότι Έλληνες επροθυμοποίθησαν να γίνουν όργανα εις βάρος Ελλήνων;» 

 

Πόσο διαφορετικός ο λαός σήμερα, πόσο ώριμος! Κανένα έδαφος για διχασμό. Κάθε πολίτης αισθάνεται υπεύθυνο τον εαυτό του για τα κοινά και απαιτεί δημοκρατική επαγρύπνηση. Απαιτεί ελληνική, αδέσμευτη πολιτική που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωσή μας ως έθνος.