Δύο ουσιαστικές προτάσεις για το πολιτικό σύστημα και τα κόμματα

Του Θεόδωρου Πάγκαλου*
Πολλοί φλυαρούν αυτές τις μέρες για την ανάγκη εκλογών, είτε εθνικών είτε εσωκομματικών. Η πίεση για εθνικές εκλογές προέρχεται από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας και των «μικρών» αριστερών σχηματισμών. Η δεύτερη κατεύθυνση για τις εσωκομματικές εκλογές αφορά το ΠΑΣΟΚ όπου υπάρχει άγριο πρόβλημα ηγεσίας.
Ανταποκρίνονται αυτές οι συζητήσεις στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα και στην αγωνία του λαού και πώς οποιαδήποτε εξέλιξη τέτοιου είδους μπορεί να αναζωογονήσει την οικονομία, να ενοποιήσει την κοινωνία, να οδηγήσει τον πολίτη στην αυτογνωσία και τη συνευθύνη;

Θριαμβολογούν οι επικεφαλής των τριών κομμουνιστικής προέλευσης κομμάτων για την αύξηση της πολιτικής τους επιρροής. Λίγο πιο πάνω από το 10% ο καθένας, 30% όλοι μαζί! Τέτοιο θαύμα είχαμε να το δούμε από το 1958! Είναι πραγματικά ο Ελληνας πολίτης ακαταλόγιστος και παραζαλισμένος από τα προβλήματα της εποχής και επέλεξε την αυτοκτονία ή βρέθηκε στον τόπο μας η κομμουνιστική λύση στα σύγχρονα προβλήματα της παγκοσμιοποίησης; Τίποτα απ’ όλα αυτά δεν ισχύει. Πρώτα από όλα, τρεις φορές το 10% δεν θα γίνει ποτέ 30. Ο κάθε σχηματισμός της κομμουνιστικής προέλευσης Αριστεράς έχει αποκλείσει τη συνεργασία με τους άλλους ή εν πάση περιπτώσει έχει θέσει τέτοιους όρους και προϋποθέσεις που καθιστούν αδύνατη μια τέτοια εξέλιξη. Αλλά και αν διά της μαγικής ράβδου Παπαρήγα, Κουβέλης και Τσίπρας κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι, είναι βέβαιο ότι δεν θα μπορούσαν να συμφωνήσουν στο παραμικρό. Σταλινική μέχρι το κόκαλο η πρώτη, ευρωπαϊστής και σχεδόν σοσιαλδημοκράτης ο δεύτερος, αναρχοαυτόνομο οργισμένο νιάτο ο τρίτος. Είναι, πάντως, πολύ πιθανό ότι οι δημοσκοπήσεις θα επαληθευτούν μέχρις ενός σημείου, ότι δηλαδή ένας στους τέσσερις Ελληνες θα επιλέξει την καταδίκη του πολιτικού συστήματος μέσα από τον πολιτικό ευνουχισμό, δηλαδή καθιστώντας ανενεργό την ίδια του την ψήφο. Με τον ίδιο τρόπο που άλλοι ψηφίζουν λευκό ή απέχουν από την ψηφοφορία.
Το κόμμα που σύμφωνα με τις προβλέψεις προηγείται είναι η Νέα Δημοκρατία. Οι άφρονες και οι ολιγόφρονες που εξωθούν την ηγεσία της μεγάλης αυτής παράταξης σε πρόωρο προεκλογικό παραλήρημα δεν λαμβάνουν υπόψη τους ότι ακόμα και με τα ποσοστά που υποτίθεται ότι θα κατακτήσει ως πρώτο κόμμα θα έχει μία από τις χειρότερες επιδόσεις στην ιστορία της από το 1974. Και εν πάση περιπτώσει, με 6 ή 7 κόμματα στη Βουλή δεν υπάρχει στο επίπεδο αυτό αυτοδυναμία. Τι νόημα λοιπόν έχει η αντίθετη προς το λαϊκό αίσθημα βεβιασμένη προσφυγή στις κάλπες, όταν το αποτέλεσμα θα είναι κάποιου είδους «κυβέρνηση Παπαδήμου»;
Η χειρότερη, βέβαια, από κάθε άποψη κατάσταση που μπορεί να διαπιστωθεί είναι αυτή που υπάρχει στον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Το κόμμα αυτό έχει υποστεί όλο το βάρος της διαχείρισης της κρίσης και εισπράττει δυσαρέσκεια για όλες τις αδυναμίες και τα λάθη που μπορεί να εμφάνισε αυτήν την περίοδο. Το βασικό του όμως πρόβλημα είναι ότι η σπάνια ομοφωνία των αντιπάλων του, που είχε να εμφανιστεί από το 1989, κατάφερε να μεταθέσει το κέντρο βάρους των ευθυνών για τη δημιουργία της κρίσης σε αυτούς που τη διαπίστωσαν. Η πολυδιάσπαση του ΠΑΣΟΚ σε αντιμαχόμενες ομάδες, η εξάλειψη κάθε μορφής ιδεολογικής συναντίληψης, η βαθμιαία κατάργηση κάθε είδους συντροφικής αλληλεγγύης, το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται αυτό το κόμμα, που κάποτε εξέφραζε θριαμβικά τη μεγάλη πλειοψηφική παράταξη της χώρας, έχουν αιτίες που είναι ανάγκη να αναζητηθούν σε πιο ουσιαστικές ελλείψεις.
Πρώτον: Τίποτα δεν θα αλλάξει στη χώρα μας, δεν θα καταργηθεί δηλαδή ποτέ η φαυλοκρατία και το πελατειακό κράτος αν δεν καταργηθεί ο σταυρός προτίμησης. Είχα προτείνει με άρθρο μου το 1990 στο «Βήμα» και έκτοτε επανέρχομαι συστηματικώς στην αδήριτη ανάγκη να εφαρμοστεί στη χώρα ένα μεικτό εκλογικό σύστημα:
Εκατό βουλευτές θα εκλέγονται με απόλυτα απλή αναλογική σε μία ενιαία πανελλαδική περιφέρεια ή δύο έως τρεις περιφέρειες, αν αυτό είναι συνταγματικώς επιβεβλημένο, από λίστες που θα αποφασίζουν τα κόμματα ή από ανεξάρτητους υποψήφιους. Με αυτό το σύστημα ένας ανεξάρτητος που θα εξασφαλίσει 1% πανελλαδικά θα μπει στη Βουλή. Διακόσιοι θα εκλέγονται σε μονοεδρικές περιφέρειες που θα συγκροτηθούν με ισοδύναμη εκλογική βάση ή στον πρώτο γύρο με απόλυτη πλειοψηφία ή στον δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο πλειοψηφησάντων.
Οι λάτρεις του αρχηγισμού, της φαυλοκρατίας, των κομματικών μηχανισμών και του ρουσφετιού προβάλλουν διάφορα ανόητα επιχειρήματα εναντίον αυτού του εκλογικού συστήματος, το κυριότερο από τα οποία είναι ότι ο πολίτης στερείται το δικαίωμα να εκλέγει ελεύθερα το πρόσωπο που τον αντιπροσωπεύει, αφού και την πανελλήνια λίστα και τους υποψηφίους στις μονοεδρικές θα τους ορίζει το κόμμα. Ας αφήσουμε το γελοίο επιχείρημα ότι ο πολίτης έχει σήμερα την «ελεύθερη επιλογή» ανάμεσα σε ποδοσφαιριστές, ηθοποιούς του ελαφρού θεάτρου και διάφορους τζιτζιφιόγκους που περιφέρονται και κραυγάζουν στα παραθυράκια των καναλιών. Μπορεί κανείς να φανταστεί ακόμα ότι και η πιο πωρωμένη κομματική νομενκλατούρα θα επιλέξει υποψήφιο που δεν θα ικανοποιεί το λαϊκό αίσθημα και επομένως θα έχει λιγότερες πιθανότητες εκλογής απέναντι στον υποψήφιο του άλλου κόμματος; Αλλά εδώ έρχεται η δεύτερη ιδέα που χρόνια επίσης υποστηρίζω χωρίς μεγάλη επιτυχία, δυστυχώς.
Δεύτερον: Τα ελληνικά κόμματα εξέφρασαν την Κεντροδεξιά και την Κεντροαριστερά στη μεταπολίτευση αφού ιδρύθηκαν από δύο μεγάλες πολιτικές φυσιογνωμίες που ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου. ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. έχουν ακόμα σήμερα δομές κομμένες και ραμμένες στα μέτρα των δύο ιδρυτών τους. Είχα κάποτε γράψει ότι ένα προσωποπαγές ΠΑΣΟΚ μετά την απομάκρυνση του Ανδρέα Παπανδρέου θα ήταν μια κωμωδία. Ολοι καταλαβαίνουν, πιστεύω, για ποιο λόγο θυμάμαι συχνά αυτές τις ημέρες εκείνη τη διαπίστωσή μου.
Το ΠΑΣΟΚ για να έχει μέλλον πρέπει να διοργανώνει τα συνέδριά του όπως και άλλα κόμματα της Δύσης, γύρω από κείμενα θέσεων που θα αφορούν τα θεμελιώδη πολιτικά προβλήματα της χώρας. Ενα τέτοιο ανοικτό κόμμα, συγκροτημένο γύρω από ιδεολογικές θέσεις και πολιτικοποιημένο, δεν θα μπορούσε βέβαια να επιλέξει και να υποδείξει λάθος υποψηφίους για τις εκλογές, σε κάθε επίπεδο, από το τοπικό έως το πανελλήνιο.
Εχουμε άραγε την ικανότητα να δούμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη; Και αν δεν μας αρέσει αυτό που βλέπουμε θα προσπαθήσουμε άραγε να αλλάξουμε εμφάνιση και ουσία ή απλώς θα πετάξουμε τον καθρέφτη στα σκουπίδια;
Σύγχρονο εκλογικό σύστημα και δημοκρατική οργάνωση των κομμάτων είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανασυγκρότηση της πολιτικής ζωής και την επιβίωση της δημοκρατίας.


*Ο κ. Θεόδωρος Πάγκαλος είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.