Αύγουστος: ο μήνας της Παναγίας

Του Σωτήρη Μυλωνά

Αύγουστος, ο τελευταίος μήνας του καλοκαιριού• (και του εκκλησιαστικού έτους)• ο πιο ωραίος μήνας του χρόνου• ο μήνας της Παναγίας. Για τους ορθόδοξους ο Δεκαπενταύγουστος είναι το Πάσχα το καλοκαιριού η κοίμηση της Παναγίας..

Σύμφωνα με την παράδοση, όταν η Θεοτόκος έμαθε από τον Θεό για τον επικείμενη Κοίμησή της, ανέβηκε στο όρος των Ελαιών, έναν ορεινό όγκο στα ανατολικά της παλαιάς πόλης της Ιερουσαλήμ, για να προσευχηθεί και να ετοιμαστεί..

Από εκεί ειδοποίησε τους Αποστόλους να είναι έτοιμοι για το γεγονός. Όμως, επειδή κατά την ημέρα της κοίμησής της ορισμένοι Απόστολοι δεν βρίσκονταν στα Ιεροσόλυμα, λέγεται ότι μια νεφέλη τούς έφερε κοντά της.

Η Παναγία ετάφη στο μνήμα της Γεσθημανής. Τρεις μέρες μετά την Κοίμησης Της, το σώμα της ανελήφθη στους ουρανούς, καθώς ο τάφος βρέθηκε άδειος..

Ποιος από εμάς τους ανθρώπους δεν επικαλείται καθημερινά την Παναγία σε όποια δυσκολία εχει; Ουδείς..

Όλοι μας την επικαλούμε..

Από την 1η Αυγούστου αρχίζει η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου έως 14 Αύγουστου και  στους Ιερους Ναούς κάθε απόγευμα ψάλλουν την Παράκληση Μικρή & Μεγάλη για την Παναγία..

Ο Αύγουστος για τους ορθόδοξους είναι ο μήνας χαράς. Γιατί;

Γιορτάζει η Παναγία μας που έχει αμέτρητα  ονόματα, ή «Θεοτοκωνύμια» όπως λέγονται, που έχει δώσει ο λαός στην Παναγία.

Μέχρι στιγμής υπολογίζεται πως ξεπερνούν τα 500. Άλλα βγαλμένα από ύμνους, άλλα από τον τόπο που βρίσκεται κάποιος Ναός ή Μοναστήρι κι άλλα τον τρόπο που έχει αγιογραφηθεί..

Μητέρα, προστάτιδα, τιμώμενη, ιερό πρόσωπο. Η Παναγία κατέχει πρωταρχική θέση στην τιμή και στον σεβασμό των χριστιανών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. 

Της έχουν αφιερώσει μεγαλοπρεπείς εκκλησίες και ταπεινά ξωκλήσια. Την αποκαλούν Θεοτόκο, αλλά της έχουν δώσει και πολυάριθμα προσωνύμια..

Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, είτε νησιωτική είτε ηπειρωτική, απαντώνται εφευρετικά και παράξενα ονόματα της Παναγίας.

Από τις πιο γνωστές Παναγίες, που πήραν το όνομά τους ανάλογα με τη γεωγραφική θέση ή την τοποθεσία που βρίσκονται οι αντίστοιχες εκκλησίες, είναι οι εξής: 

- Παναγία η Κανάλα στην Κύθνο.

- Παναγία της Τήνου.

- Παναγία Εκατονταπυλιανή στην Πάρο.

- Παναγία Σουμελά.

- Παναγία η Λιμνιά στη Λίμνη Ευβοίας.

- Παναγία Κύκκου στην Κύπρο.

- Παναγία η Ιεροσολυμίτισσα.

- Παναγία η Αγιασώτισσα στην Αγιάσο

- Παναγία Γλυκοφιλούσα στην Πέτρα Λέσβο. 

- Παναγία η Φοδελιώτισσα στο Φόδελε του Ηρακλείου Κρήτης.

Υπάρχουν, όμως, και άλλοι χαρακτηρισμοί που προσδιορίζουν το σημείο όπου βρίσκεται χτισμένος ο ναός, όπως: 

- Παναγία Σπηλιανή, που βρίσκεται στο Πυθαγόρειο Σάμου.

Παναγία Γκρεμιώτισσα στην Ίο.

- Παναγία Σαραντασκαλιώτισσα στο Μαραθόκαμπο στη Σάμο.

- Παναγία Θαλασσινή στην Άνδρο, που είναι χτισμένη σε βράχο μέσα στη θάλασσα.

- Παναγία η Κρεμαστή στην Ηλεία, όπου η Μονή κρέμεται από έναν βράχο.

Στην Παναγία αποδίδουμε και άλλα ονόματα: 

Γλυκοφιλούσα, Ελεούσα, Βρεφοκρατούσα, Μεγαλομάτα, Θρηνούσα, Δεξιά ακόμα και Τριχερούσα.

Η εικόνα της Παναγίας της Τριχερούσας βρίσκεται στη Μονή Χιλανδαρίου στο Αγιον Ορος.

Έχουμε την απεικόνιση της Παναγίας με τρία χέρια. Αυτή αποδίδεται στην εξής ιστορία: Ο υμνογράφος Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός κρατώντας το κομμένο δεξί του χέρι, το οποίο του κόπηκε από τους εικονομάχους, παρακάλεσε την Παναγία να μη μείνει ανάπηρος. Χάρη σε θαύμα της Παναγίας συγκολλήθηκε το άκρο και εκείνος της αφιέρωσε ασημένιο ανάθημα σε σχήμα χεριού. Η θέση του στη συγκεκριμένη εικόνα το κάνει να φαίνεται σαν ένα τρίτο χέρι της Παναγίας.

Σε κάθε γωνιά της Ελλάδος και ένα πανηγύρι για τον Δεκαπενταύγουστο προς τιμή της Παναγίας..

«Χρυσοπλοκώτατε πύργε, καὶ δωδεκάτειχε πόλις, ἡλιοστάλακτε θρόνε, καθέδρα τοῦ βασιλέως, ἀκατανόητον θαῦμα, πῶς γαλουχεῖς τὸν δεσπότην.»

Καλό κι ευλογημένο  Δεκαπενταύγουστο !

Σωτήριος Μυλωνάς

Msc Δημόσια Διοίκηση 

Msc Εκκλησιαστική Ιστορία & πολιτισμός 

Phd(c) Θεολογία Α.Π.Θ.