Άρθρο του Γιώργου Α. Παπανδρέου στην Liberation για την Ολυμπιακή Εκεχειρία

“Καθώς παρακολουθούμε τις συναρπαστικές προσπάθειες των αθλητών μας στο Παρίσι, μιας πόλης ασύγκριτης ομορφιάς, που φιλοξενεί με υπερηφάνεια ένα πανόραμα πολιτιστικών εκδηλώσεων και ζωντανών τελετών κατά τη διάρκεια των αγώνων, ας κάνουμε και μια απλή ερώτηση “Γιατί Ολυμπιακοί Αγώνες;”

Αν πιστεύετε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι ένα μεγάλο ψυχαγωγικό θέαμα, μια προωθητική ευκαιρία για τους χορηγούς ή μια στιγμή εθνικής υπερηφάνειας καθώς οι σημαίες μας υψώνονται, δεν θα είχατε άδικο.

Ωστόσο, αυτή η οπτική παραλείπει το πραγματικό νόημα της παράδοσης, της αξίας και των δυνατοτήτων των Ολυμπιακών Αγώνων.

Μεταξύ των πολυάριθμων αγώνων που διοργάνωναν οι αρχαίοι Έλληνες, ένας ξεχώρισε: οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Εγαθιδρύθηκαν με τη συμβουλή των σοφών γυναικών του Μαντείου των Δελφών, ως Συμφωνία Ειρήνης. Όλοι οι συμμετέχοντες και οι πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας υποσχέθηκαν να παύσουν τις συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων.

Η Συνθήκη αυτή η οποία τηρήθηκε για 1.100 χρόνια, αποτελεί την μακροβιότερη συνθήκη ειρήνης στην ανθρώπινη ιστορία. Ωστόσο, αυτοί οι αγώνες εγκαταλείφθηκαν καθώς εμφανίζονταν νέες θρησκείες που θεωρούσαν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ως παγανιστικό γεγονός που τιμούσε τον Δία, έναν θεό που είχε πέσει σε ανυποληψία.

Χιλιάδες χρόνια αργότερα, η αρχαία ελληνική ιστορία και φιλοσοφία προκάλεσαν μια επανάσταση στη σκέψη, τον Διαφωτισμό. Εμπνευσμένος από αυτόν, ένας Γάλλος, ο Πιερ ντε Κουμπερτέν, μαζί με τους Έλληνες ομολόγους του τον Βικέλα, τον Παλαμά, και πολλούς βραβευμένους νομπελίστες της εποχής, ξεκίνησαν την αναβίωση των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Αυτοί οι πρωτοπόροι ενσωμάτωσαν την αρχαία έννοια της ειρήνης και της Ολυμπιακής Εκεχειρίας στους σύγχρονους αγώνες. Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων είχε ως στόχο την προώθηση της ειρήνης, του διεθνισμού και της διαπολιτισμικής συνύπαρξης. Προωθούσε την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, με την καλλιέργεια τόσο το μυαλού όσο και του σώματος, κρίσιμα συστατικά για την ιδιότητα του ενεργού και συμμέτοχου πολίτη.

Για να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, πρέπει να συγκρίνουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες με την Ρωμαϊκή Αρένα.

Και τα δύο ήταν δημόσια θεάματα. Ωστόσο, οι Ολυμπιακοί Αγώνες προωθούσαν την ειρήνη και την ενότητα, με την επευφημία των καλύτερων επιδόσεων στον αθλητισμό και στην τέχνη, όπου οι αθλητές αγωνίζονταν με ασφάλεια και αμοιβαίο σεβασμό. Οι Αγώνες καλλιέργησαν τον σεβασμό στο « κράτος δικαίου» με απαράβατους κανόνες δίκαιων αγώνων μεταξύ ελεύθερων πολιτών, εγγυητές των οποίων ήσαν εκπαιδευμένοι διαιτητές.
Οι συμμετέχοντες αθλητές και οι νικητές τιμούνταν με στεφάνια από κλαδιά αγριελιάς ελιάς,δοξάζονταν με ποιήματα και αγάλματα.

Αντίθετα, η Αρένα επικεντρώθηκε στην ψυχαγωγία μέσω βίαιων και θανατηφόρων θεαμάτων, με τη συμμετοχή κυρίως σκλάβων η φυλακισμένων εγκληματιών, συχνά παρά τη θέλησή τους.
Οι κανόνες ήταν ελάχιστοι και σχεδιασμένοι να ενισχύουν το θέαμα και τον κίνδυνο. Ο Αυτοκράτορας, με τον αντίχειρα του πάνω ή κάτω (όπως συχνά κάνουμε σήμερα στα κοινωνικά μέσα), ενεργούσε ως διαιτητής και τελικός κριτής. Το αποτέλεσμα μπορούσε να σημαίνει, είτε την ελευθερία για έναν σκλάβο, σοβαρό τραυματισμό ή και βίαιο θάνατο.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες γιόρταζαν την ειρήνη, την ελευθερία, την ανθρωπιά και τη συνεργασία. Η Αρένα γιόρταζε την ωμή βία, την εξουσία, τον πολιτικό έλεγχο και την κυριαρχία.

Αυτοί οι αγώνες εκφράζουν δύο βαθιά διαφορετικές κοσμοθεωρίες.Επίσης, αποδεικνύουν ότι η ανθρωπότητα έχει επιλογές.
Αυτές οι επιλογές αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις του σήμερα. Καθώς η ανθρωπότητα έχει συγκεντρώσει τεράστιες δυνάμεις.

Το δίλημμα γίνεται σαφές:

Δοξάζουμε την ανθρωπότητα, ή την ωμή δύναμη; Χρησιμοποιούμε τις τεράστιες δυνάμεις μας για την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια, ή για να προωθήσουμε την κυριαρχία του ενός πάνω στον άλλον; Κάνοντας αλαζονική κατάχρηση της εξουσίας.

Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ττη κλιματική κρίση, τη μαζική μετανάστευση, τις αυξανόμενες ανισότητες, την άνευ προηγουμένου τεχνολογική πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και τις νέες απειλές πανδημιών. Είτε θα καλλιεργήσουμε μια κουλτούρα ενότητας, ειρήνης, αξιοπρέπειας και αμοιβαίου σεβασμού είτε κινδυνεύουμε να διολισθήσουμε σε μια μαύρη τρύπα βαρβαρότητας και βίας.

Γι’ αυτό είναι κρίσιμο να ακούσουμε το ισχυρό μήνυμα ειρήνης του προέδρου της ΔΟΕ, Τόμας Μπαχ, ο οποίος παρότρυνε τους αθλητές να μεταφέρουν το μήνυμα της γιορτής της ανθρωπότητας, αναβιώνοντας την αρχαία παράδοση της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.

Η επίκληση αυτή έχει βρει απήχηση σε σημαντικές φωνές, όπως αυτή του Προέδρου Μακρόν, πολυάριθμων από βραβευμένους Νομπελίστες, οι οποίοι πρόσφατα ζήτησαν να τηρηθεί ενός λεπτού σιγής κατά τη διάρκεια αυτών των Ολυμπιακών Αγώνων, προκειμένου να αναλογιστούμε την ειρήνη και θρησκευτικοί ηγέτες ομοίως, όπως ο Πάπας, που δήλωσε ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων: «Ο πόλεμος είναι ήττα».

Στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πιονγκτσάνγκ, οι αθλητές της Βόρειας και της Νότιας Κορέας εισήλθαν μαζί στους Αγώνες, διακόπτωντας τις στρατιωτικές ασκήσεις. Κατά τη διάρκεια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Ναγκάνο, με υψηλές εντάσεις στον Περσικό Κόλπο, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Κόφι Ανάν χρησιμοποίησε την Ολυμπιακή Εκεχειρία για να σταματήσει έναν πιθανό βομβαρδισμό, διαπραγματευόμενος μια προσωρινή ειρήνη. Στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Λιλεχάμερ, η εκεχειρία μιας ημέρας, επέτρεψε στη UNICEF να εμβολιάσει χιλιάδες παιδιά στο κατεστραμμένο από τον πόλεμο Σαράγεβο. Είναι μόνο μερικά παραδείγματα, για το τι μπορεί να επιτύχει το Ολυμπιακό πνεύμα.

Και μέσω του Διεθνούς Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας στην Αθήνα, με προεδρεύοντα τον Τόμας Μπαχ, κάθε πόλη που φιλοξενεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες, είναι πλέον υποχρεωμένη να ενσωματώνει δραστηριότητες εκεχειρίας όπως στην εκπαίδευση στα σχολεία, τη συμμετοχή των νέων σε δράσεις, με τοιχογραφίες, με υπογραφές υπέρ της ειρήνης και με αθλητές που θα είναι οι προπομποί της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.

Διετέλεσα Υπουργός Εξωτερικών και Πρωθυπουργός. Δεν είμαι αρκετά αφελής για να πιστεύω ότι η Ολυμπιακή Εκεχειρία θα σταματήσει σήμερα, τις άγριες συγκρούσεις σε περισσότερες από 50 περιοχές του κόσμου μας.
Αλλά είμαι πεπεισμένος, ότι αν δεν οικοδομήσουμε ένα νέο αφήγημα γύρω από τον πλανήτη μας, που θα καλλιεργεί μια παγκόσμια κουλτούρα ειρήνης μέσω του αθλητισμού, της εκπαίδευσης, της αθλητικής δραστηριότητας και της τέχνης, όπου θα αποδεικνύουμε ότι πράγματι μπορεί να γίνει η ειρήνη – θα θεωρηθούμε υπεύθυνοι για το φρικτό μέλλον των παιδιών μας.

Μακάρι οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι να αποτελέσουν ένα φάρο ελπίδας. Για ένα καλύτερο και πιο ειρηνικό μέλλον. Φέρνοντας τους ανθρώπους μαζί, αποδεικνύοντας την πίστη μας στο δυναμικό της ανθρωπότητας, μέσω του αμοιβαίου σεβασμού, της συντροφικότητας, της ενότητας στην διαφορετικότητα και την ποικιλομορφία.
Επιλύοντας όλλοι μαζί δημιουργικά με
τις παγκόσμιες προκλήσεις αυτού του κόσμου.”

In English:

“As we admire our athletes’ remarkable efforts and witness Paris, a city of unparalleled beauty, hosting cultural events and vibrant ceremonies during the games, let us consider a simple question: why the Olympics?

If you believe the Olympics are grand entertainment, an opportunity for sponsors to promote their products, or a moment of national pride as our flags are hoisted, you are not wrong.

However, this perspective misses the true depth, tradition, value, and potential of the Olympics.

The Ancient Greeks hosted numerous Games, but one stood out: the Olympics. Founded on the advice of the Delphic Oracle’s wise women, these Games began as a Peace Treaty. All participants and city-states of Ancient Greece pledged to cease conflicts during the Olympics.

Respected for 1,100 years, this stands as the longest peace treaty in human history. Yet, these games were abandoned as new religions emerged and viewed the Olympics as a pagan event honoring Zeus, a god fallen into disrepute.

Thousands of years later, Ancient Greek history and philosophy sparked a revolution in thought, known as the Enlightenment. Inspired by this, a Frenchman, Pierre de Coubertin, along with his Greek counterparts Vikelas and Palamas, as well as many Nobel Peace Prize winners of the time, revived the Ancient Olympics in Athens in 1896. These pioneers embedded the ancient concept of peace and the Olympic Truce into the modern games. The revived Olympics aimed to promote peace, internationalism, and cross-cultural conviviality. They championed educational reform, cultivating both mind and body, crucial for active citizenship.

To understand the importance of the Olympic Truce, we should compare the Olympic Games to the Roman Arena.

Both were public spectacles. However, the Olympics promoted peace and unity, celebrating the best of human achievements in sport and art, where athletes performed with safety and mutual respect. The Games cultivated respect for the ‘rule of law’ with established rules ensuring fair play among free citizens, guaranteed by trained referees. Participants and winners were honored with olive wreaths, poems, and statues.

In contrast, the Arena focused on entertainment through violent and lethal means, primarily involving slaves and imprisoned criminals, often against their will. Rules were minimal and designed to increase spectacle and danger. The Emperor, with his thumb up or down (as we often do on social media today), acted as the referee. The outcome could mean freedom for a slave, or serious injury or death.

The Olympics celebrated peace, freedom, humanity, and cooperation. The Arena celebrated brutal force, power, political control, and dominance.

These games express two profoundly different worldviews. They also serve as proof that humanity does have choices. These choices exist and challenge us today. Even more so as humanity has amassed amazing powers. The dilemma is clear:

Do we celebrate humanity, or do we celebrate raw power? Do we use our vast powers for peace, justice, and dignity, or to promote dominance of one over the other, abusing power with great hubris?

We are challenged to address today’s climate crisis, mass migration, growing inequalities, AI and unprecedented technological advances, plus new pandemic threats. We either cultivate a culture of unity, peace, dignity, and mutual respect or risk sliding into a black hole of barbarism and violence.

This is why it is crucial to heed the powerful message of peace by the President of the IOC, Thomas Bach, who urged athletes to carry the message of celebrating humanity, reviving the ancient tradition of the Olympic Truce.

This appeal has resonated and been embraced by many: The UN Secretary-General António Guterres has urged all to lay down their weapons, build bridges, and show solidarity in the spirit of the Olympic Truce. President Macron’s calls for truce are of great importance in today’s world. Numerous Nobel Prize winners have recently called for a moment of silence to reflect on peace during these Olympics, and religious leaders as well, such as the Pope, who stated, “War is defeat.”

At the Pyeongchang Winter Olympics, North and South Korean athletes walked into the Games together, halting military exercises. During the Nagano Winter Olympics, with high tensions in the Persian Gulf, UN Secretary-General Kofi Annan used the Olympic Truce to stop a possible bombing, negotiating a temporary peace. In the Lillehammer Winter Olympics, one day of truce allowed UNICEF to vaccinate thousands of children in war-torn Sarajevo. These are just a few examples of what the Olympic spirit can achieve.

Through the International Olympic Truce Center in Athens, presided over by Thomas Bach, every city hosting the Olympic Games is now obliged to incorporate truce activities such as education in schools, engagement of youth, murals signed for peace, and athletes as ambassadors of the Olympic Truce.

I have been both Minister of Foreign Affairs and Prime Minister. I am not naive enough to think that the Olympic Truce will stop all the terrible conflicts in over 50 regions of our world today. But I am absolutely sure that if we do not build a new narrative around our planet, one that cultivates a global culture of peace through sport, education, athletics, and art, where we demonstrate that yes—it can be done—we will be held responsible for a horrific future for our children.

Let the Paris Olympics be a beacon of hope for a better and peaceful future. Bringing people together, demonstrating our belief in humanity’s potential through mutual respect, conviviality, and unity through diversity, creatively resolving our global challenges together.”