Το Λιβάδι Ολύμπου και η μακραίωνη συνδεσή του με τα Σέρβια (φωτογραφίες και βίντεο)

από την ομάδα cerviwfrouros.blogspot.com
Χτισμένο αμφιθεατρικά σε μια από τις κορυφές του Τιτάριου όρους και σε υψόμετρο 1200μ, βρίσκεται το φημισμένο μας Λιβάδι ή Βλαχολίβαδο ή και Μεγαλολίβαδο.   Ο Όλυμπος, το βουνό των θεών και των θρύλων, το συνοδεύει  πάντα στην ονομασία του και στο γεωγραφικό του προσδιορισμό. Σε όποιο παραθύρι ή καλντερίμι του κι αν σταθείς καταλαβαίνεις ότι βρίσκεσαι στην αγκαλιά του ψηλότερου βουνού της Ελλάδας.   Έχει την αρχοντιά και την παραδοσιακή ομορφιά όλων των ορεινών βλάχικων χωριών της χώρας μας και είναι σήμερα  ζωντανό και ενεργό με 2000 κατοίκους, που ασχολούνται φυσικά σχεδόν αποκλειστικά με την κτηνοτροφία και τα παράγωγα αυτής.

   Το Λιβάδι Ολύμπου είναι το φυσικό όριο τριών νομών (Κοζάνης,Πιερίας,Λάρισας) και ταυτόχρονα τριών περιφερειών. Την περίοδο της  Τουρκοκρατίας πληθυσμιακά, έφτασε και ξεπέρασε τους 6000 κατοίκους. Διασκορπίστηκαν οι πιο πολλοί  με το πέρασμα των αιώνων κυρίως  στη Κατερίνη, στη Θεσσαλονίκη και τη Λάρισα, αλλά και αρκετοί σε ξένες  χώρες.   Με χαρακτηριστικά γνωρίσμαατά τους την περηφάνια, το πείσμα και τη φιλοδοξία, επέτυχαν σε εμπορικούς τομείς και διέπρεψαν πάρα πολλοί στην πολιτική και τις επιστήμες. Στην γενέτειρα τους, είτε επιστρέφοντας, είτε από μακριά, δώρισαν και πρόσφεραν σπουδαία ευεργετήματα.

 Σημαντικό ιστορικό γεγονός για την βλάχικη κωμόπολη, αποτελεί η έναρξη της επανάστασης του Ολύμπου, από την γυναικεία μονή της Αγίας Τριάδας το 1822. Κορυφαία δε μορφή των αγώνων κατά των Τούρκων και πρότυπο αντρείας και γενναιότητας, ο Γεωργάκης Ολύμπιος . Μέλος της Φιλικής Εταιρίας με συνεχή δράση όχι μόνο στα Πιέρια και τον Όλυμπο, αλλά σε όλα τα Βαλκάνια. Δεσπόζουν ο ανδριάντας  στην είσοδο και το σπίτι -μουσείο στην κεντρική πλατεία του αγωνιστή με το ηρωικό τέλος.

  Για έναν  αιώνα (1822-1922),η περιοχή που περικλείεται από τον Όλυμπο τα Πιέρια και τον Τίταρο, γίνεται πεδίο μεγάλων πληθυσμιακών ανακατατάξεων και μετακινήσεων, καθώς και πολύ έντονων κοινωνικών, πολιτικών και εθνικών ζυμώσεων.

  Τα Σέρβια και το Λιβάδι, είναι θα λέγαμε οι δύο πόλοι μιας απόστασης ,που διαδραματίζονται οι παραπάνω αλλαγές. Η διαδρομή με ενδιάμεσους σταθμούς το Νεοχώρι την Καστανιά και την μονή του Αγίου Αντωνίου  Σιάπκας, κάνει στενότερες τις σχέσεις και τις συναλλαγές των κατοίκων. Πρωτίστως οι δρόμοι αυτοί οι ορεινοί θα γίνουν εμπορικοί. Έτσι θα κυριαρχήσουν και θα κορυφωθούν μέχρι και το 1970 περίπου. Τα Σέρβια αποτελούσαν για το Λιβάδι, τον πιο κοντινό προορισμό (15χλμ είναι η πραγματική τους απόσταση), με δέλεαρ, την ελκυστική αγορά, την ετήσια εμποροζωοπανύγηρη (Νιάημερο)  και το εβδομαδιαίο ΄παζάρι΄. Από  το Λιβάδι έρχονται στα Σέρβια για να πουληθούν κτηνοτροφικά και βιοτεχνικά προϊόντα. Αιγοπρόβατα, γαλακτοκομικά, τομάρια ζώων, μαλλί, ταλαγάνια, χαλιά, κεντητά, εκλεκτά τσαρούχια. Κάποιοι βλάχοι  επίσης προσλαμβάνονται σαν εποχιακοί τσομπάνηδες. Στα Σέρβια οι Λιβαδιώτες βρίσκουν προϊόντα,  αγαθά, νεωτερικά εμπορεύματα,  εργαλεία, σκεύη και είδη πολυτελείας. Τα τελευταία χρόνια, αυτοδιοικητικές κεντρικές αποφάσεις και γεωγραφικές αλλαγές, θα φέρουν το Λιβάδι πιο κοντά στην Ελασσώνα και το νομό Λάρισας, χάνοντας έτσι σιγά- σιγά τις μακραίωνες  εμπορικές σχέσεις και επαφές.

  Στα δύσκολα και ταραγμένα χρόνια μετά την επανάσταση του 1821, η σύνδεση Σερβίων και Λιβαδίου, έχει δημιουργήσει ένα ρεύμα εγκατάστασης βλαχόφωνων οικογενειών στα Σέρβια. Οι Λιβαδιώτες θα αναζωογονήσουν τον πληθυσμό και την οικονομική ζωή των Σερβίων. Η συνύπαρξη όμως θα περάσει από ένα δύσκολο στάδιο, με στρεβλώσεις και προβλήματα. Η Ρουμανική προπαγάνδα που δρα την εποχή μέχρι την απελευθέρωση της Μακεδονίας, δημιουργεί έριδες και δυσκολίες στην αντιμετώπιση  της. Οι Λιβαδιώτες των Σερβίων απωθούν τους απεσταλμένους αυτής της προπαγάνδας και διαμαρτύρονται φτάνοντας μέχρι το Πατριαρχείο Κων/πολης για την εχθρική στάση που συναντούν από την Εκκλησία. Οι βλαχόφωνοι ήταν πάντα ταγμένοι στις επιδιώξεις του Ελληνισμού και αντιστέκονται στις πιέσεις. Μετά το 1881 ομαλοποιείται η κατάσταση και οι Λιβαδιώτες έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην κοινωνία των Σερβίων, συμμετέχοντας στην κοινοτική συγκρότηση των εφοριών των σχολείων και της εκκλησίας. Δανειζόμενοι πληροφορίες από το βιβλίο για τα Σέρβια, του δασκάλου Μηνά Μαλούτα αναφέρουμε επίθετα οικογενειών Σερβιωτών , με καταγωγή από το Λιβάδι. Παπαναστασίου, Μέλλιου, Χατζημπούσιου, Γκουτζίκα, Δήμου, Πατσίκα, Φαραγκιώτη, Μαντζιάρη, Λιάκου, Χρυσικού, Κουνέτη, Φωτίου, Πούλιου, Φάκα, Χατζηγωγίδη, Παπασυννεφάκη, Παπαγιάννη, Προκόβα, Καπέτη, Μπουζέτη, Κοντοδίνα κι άλλων. Πολλές κοπέλες απ το Λιβάδι εξάλλου  γινόντουσαν νύφες στα Σέρβια μέχρι και την δεκαετία του 1960.

 Υπάρχουν τρία πρόσωπα, που συνδέουν με ένα ιδιαίτερο τρόπο ο καθένας έχοντας και μια διαφορετική χρονολογική αναφορά, τα Σέρβια και το Λιβάδι. Ο Αθανάσιος Αστερίου ή ο ‘κυρ Αθανάσιος’, όπως αποκαλούνταν στα Σέρβια, Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών, μέλος της επταμελούς επαναστατικής   κυβέρνησης  σε Όλυμπο-Πιέρια το 1878. Από τότε ως το θάνατό του το 1899, έζησε στα Σέρβια, όπου απολάμβανε καθολική αποδοχή, σεβασμό και αγάπη από Έλληνες και Τούρκους. Ο Κων/νος Κάρπος δάσκαλος και μέλος της ‘Εθνικής Επιτροπής Μακεδονικού Αγώνα’, διορισμένος από το Υπουργείο Εξωτερικών να αναχαιτίσει την Ρουμανική διείσδυση, που είχε παρεισφρήσει σε όλους τους βλαχόφωνους θύλακες και χωριά της ευρύτερης περιοχής μας. Είναι η τραγική και ηρωική φυσιογνωμία που βρήκε φρικτό  τέλος από τον Τουρκικό όχλο την μοιραία αλλά και νικηφόρα ημέρα της απελευθέρωσης των Σερβίων, την 10^η Οκτώβρη 1912. Ένας από τους 117 σφαγιασθέντες  Εθνομάρτυρες τη θλιβερή  αυτή βραδιά για τον τόπο μας. Το ασώματο κεφάλι του σύμφωνα με μαρτυρίες μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε στο Λιβάδι, Ένας κεντρικότατος δρόμος των Σερβίων φέρει προς τιμήν το όνομα του. Ο ιατροφιλόσοφος Ξενοφών Παπαμιχαήλ με σπουδές σε Αθήνα και Κων/πολη  με την πολυτελέστατη και μεγαλοπρεπή οικία του στο κέντρο των Σερβίων. Διέθετε μια τεράστια βιβλιοθήκη, από τις μεγαλύτερες τότε στη Μακεδονία με πολλά ξενόγλωσσα συγγράμματα. Απεβίωσε στη διάρκεια της κατοχής και η εκπληκτική οικία του κάηκε στο ολοκαύτωμα.

  Αρκετοί έμποροι από το Λιβάδι πωλούν τα γαλακτοκομικά τους προϊόντα  στην αγορά των Σερβίων και υπάρχουν πιστοί που παρευρίσκονται στον Άγιο Αντώνιο της Σιάπκας τον Σεπτέμβριο.   Πολλοί επίσης Σερβιώτες επισκέπτονται το καλοκαίρι το Λιβάδι για την φυσική του ομορφιά και το υπέροχο  δροσερό κλίμα του, έως και το πανηγύρι του 15Αύγουστου. Υπάρχει μια ιστορική συνέχεια, που όπως φαίνεται δε θα χαθεί.