Ομιλία του Προέδρου Δ.Σ. Σερβίων-Βελβεντού Κου Χρήστου Ελευθερίου στην εκδήλωση για το ολοκαύτωμα των Σερβίων (video)

του Χρήστου Ι. Ελευθερίου *

 Αγαπητοί Σερβιώτες, αγαπητές Σερβιώτισσες.

Γιορτάζουμε σήμερα το ολοκαύτωμα της πόλης μας από τις φασιστικές ορδές του Μουσολίνι, τον μακρινό εκείνο Μάρτη του ’43.

Αλήθεια, πόσοι λαοί στον κόσμο γιορτάζουν το αιματοκύλισμά τους;

Πόσοι λαοί  περηφανεύονται για την ... «αφροσύνη τους» να αντιπαλεύουν με μόνο όπλο το δίκιο και τη θέληση για ελευθερία, εχθρούς με υπεροπλία;

«Τα μάτια μου δεν είδαν τόπο ενδοξότερο/ από τούτο το αλωνάκι»

τραγουδά ο εθνικός μας ποιητής στους Ελεύθερους πολιορκημένους .

Μια σταλιά αλώνι η πατρίδα μας, κουβαλάει πάντα το βαρύ φορτίο της ιστορίας της, έτοιμη κάθε στιγμή να το υπερασπισθεί.

Έτσι μάθαμε, έτσι –θέλω να πιστεύω- συνεχίζουμε.

Μια μικρογραφία της Ελλάδας είναι τα Σέρβια, που ταύτισαν αγόγγυστα τη μοίρα τους με τη μοίρα της Πατρίδας μας.

Η δοκιμασία για την περιοχή μας ξεκινά νωρίς:

Την 13^η Απριλίου 1941 τα Σέρβια βομβαρδίζονται από γερμανικά αεροπλάνα και πολλοί Σερβιώτες άμαχοι σκοτώνονται.

Δύο μέρες αργότερα, οι Γερμανοί μπαίνουν στα Σέρβια, γεγονός που όχι μόνο δεν θα φοβίσει τους κατοίκους, αλλά θα γιγαντώσει τη θέλησή τους για λευτεριά...

Με την ίδρυση του ΕΑΜ πολλοί θα επανδρώσουν τα τμήματά του και θα συμμετάσχουν ενεργά στην επίτευξη του τελικού στόχου, που δεν ήταν άλλος από την απελευθέρωση της χώρας και την ήττα του φασισμού. Την πράξη αυτή τη θεώρησαν καθήκον και χρέος τους, αλλά πληρώθηκε με πολύ αίμα και με ολοκληρωτική καταστροφή.

Με λίγα εφόδια, αλλά με πίστη στην αγώνα, οι αντάρτικες δυνάμεις καταφέρνουν σοβαρά πλήγματα στους φασίστες κατακτητές: στα μεταλλεία του Χρωμίου, στον Άγιο Δημήτριο, στον Μπούρινο.

Η αντίστροφη μέτρηση για την πόλη μας ξεκινά το Φλεβάρη του ’43. Άνδρες από το φυλάκιο των Γερμανών, που είχε έδρα τα Σέρβια, συλλαμβάνουν ως ομήρους κάποιους χωρικούς από το Μικρόβαλτο και τους φέρνουν στα Σέρβια για να τους εκτελέσουν.

Τμήμα του Εφεδρικού ΕΛ.Α.Σ., με επικεφαλής τον Κεραυνό, μετά από μάχη στη θέση «Μαύρη ράχη» απελευθέρωσε τους ομήρους και αναγκάζει τους Γερμανούς να εγκαταλείψουν τα Σέρβια και να συμπτυχθούν στην Κοζάνη. Οι Ελληνικές δυνάμεις βρίσκουν τότε την ευκαιρία και ανατινάζουν την ξύλινη γέφυρα του Αλιάκμονα, που είχαν φτιάξει οι Γερμανοί στη θέση της πρώτης γέφυρας, την οποία είχαν καταστρέψει οι Άγγλοι κατά την αποχώρησή τους μετά την κατάρρευση του μετώπου.

Η φυγή των Γερμανών έδωσε το έναυσμα για ένα πανηγύρι λευτεριάς στην πόλη μας. Τα Σέρβια σημαιοστολίστηκαν και καλωσόρισαν το σώμα των ανταρτών του Στάμκου, μαζί τους και τον Δεσπότη Σερβίων & Κοζάνης Ιωακείμ, έναν χαρισματικό πνευματικό ηγέτη.

Τότε ήταν που η ιστορία επαναλάμβανε, στην πόλη μας αυτή τη φορά, το κατόρθωμα των Μανώλη Γλέζου και Λάκη Σάντα να κατεβάσουν τη σβάστικα από την Ακρόπολη. Οι Κώστας Κουνέτης και ο Νίκος Μεγαρέας κατέβασαν το μισητό σύμβολο του φασισμού από το Γερμανικό φρουραρχείο.

Εν τω μεταξύ όμως, μία Ιταλική μεραρχία από την Ελασσόνα που έσπευδε για την ενίσχυση των πολιορκούμενων από τον ΕΛΑΣ ιταλικών δυνάμεων στη Σιάτιστα, στις 6 Μαρτίου του 1943 περνά από τα Σέρβια.

Πληροφορημένοι –προφανώς- οι Ιταλοί για τα κατορθώματα των πατριωτών μας εναντίον των Γερμανών και, για όσο διάστημα χρειάσθηκε να κατασκευάσουν καινούργια γέφυρα στον Αλιάκμονα (2 με 3 μέρες), καίνε και καταστρέφουν ολοκληρωτικά τα Σέρβια.

Το σύνολο των σπιτιών, εκτός από 3, καίγονται...  1100 σπίτια στις φλόγες....Πάνω από σαράντα Σερβιώτες εκτελούνται ή καίγονται ζωντανοί τη μαύρη εκείνη ημέρα του ολοκαυτώματος. Ο αριθμός ξεπερνά τους εβδομήντα τις επόμενες μέρες.

Ο κόσμος για να σωθεί καταφεύγει στα γύρω βουνά και από κει με πόνο βλέπουν τα σπίτια τους, τον κόπο τους, τη ζωή τους να καίγονται επί μέρες.

Το δράμα της περιοχής μας θα συνεχιστεί και μετά τη μέρα εκείνη.

Παίρνοντας τώρα πια τη σκυτάλη του θανάτου οι Γερμανοί συνεχίζουν την καταστροφή και τη σφαγή: Λάβα, Μεταξάς, Τριγωνικό, Πολύρραχο, Παλιογράτσανο, Μοσχοχώρι, Καστανιά, Λιβαδερό και Καταφύγι, γίνονται στάχτη.

Όταν φεύγουν οι Γερμανοί από τα Σέρβια, τον Οκτώβρη του ’44, η πόλη και η γύρω περιοχή ήταν ένα απέραντο νεκροταφείο.

Οι πρόγονοί μας και η πόλη μας πλήρωσαν ακριβά το δικό τους ΟΧΙ στις κατοχικές δυνάμεις, και το κόστος δεν μετριέται μόνο με το άγιο αίμα. Τα Σέρβια από μια μεγάλη (για τα δεδομένα της εποχής) πόλη, πλούσια, με υψηλό επίπεδο μόρφωσης των κατοίκων και με όλες τις απαραίτητες υποδομές, μετατράπηκε σε μια φτωχή κατεστραμμένη κωμόπολη, που προσπαθούσε να κλείσει τις πληγές της. Μέχρι και σήμερα δεν τα κατάφερε όμως μιας και η μετανάστευση ολοκλήρωσε τον μαρασμό του πολέμου.

Τα Σέρβια ακολούθησαν τη μοίρα όλων των μαρτυρικών πόλεων, που ακόμη και σήμερα, πληρώνουν για τον πατριωτισμό τους και για την προσήλωση στο καθήκον, αφού ποτέ δεν αναγνωρίσθηκε έμπρακτα ο αγώνας τους και η θυσία τους όχι μόνο από τους σφαγείς τους, αλλά ούτε και από την Ελληνική πολιτεία.

Ας είναι !

Άλλωστε αυτός ο αγώνας δεν δόθηκε για την αναγνώριση.

Ήταν αγώνας ψυχής, ιδανικών και συνέχειας αυτού του λαού, που δεν έχει πάψει ποτέ να αγωνίζεται για τα προαιώνια ιδανικά του.

Είναι η Πατρίδα μας αυτή: το «τρελοβάπορο» του Ελύτη που «βάσανα ξεφορτώνει και αναστεναγμούς»

Αυτή μας ανέθρεψε, έτσι μας έμαθε με τη θαλπωρή και την ηλιόλουστη τρέλα της.

Αγαπητές συμπολίτισσες, αγαπητοί συμπολίτες.

69 χρόνια μετά.

Μερικοί από σας ίσως έχετε παιδικές αναμνήσεις αυτής της καταστροφής.

Πώς θα μπορούσαν άλλωστε να σβηστούν τέτοιες εικόνες;

Όλοι οι υπόλοιποι μπορεί να μην ζήσαμε τα γεγονότα, αλλά κουβαλάμε ως τίμια κληρονομιά από τους γονείς και τους παππούδες μας, τη σφραγίδα αυτής της περήφανης θυσίας.

Είναι γνώση.

Είναι στάση ζωής.

Είναι η ιστορία, και την ιστορία μας δεν την ξεχνάμε.

Είναι στο αίμα μας, είναι η κληροδοτούμενη μνήμη μας, οι εικόνες, οι κραυγές και οι ήχοι.

Τους ακούμε ακόμα:

Ακούμε το συριγμό της φωτιάς και τον κρότο των σπιτιών που καταρρέουν.

Ακούμε τις πονεμένες κραυγές.

Ακούω το δάκρυ της απόγνωσης και το αντιφέγγισμα της φλόγας στα τρομαγμένα παιδικά μάτια.

«Πάντ’ ανοιχτά, πάντ’ άγρυπνα

Τα μάτια της ψυχής μου.»

Σήμερα !

Ίσως περισσότερο –παρά ποτέ- καλούμαστε να τιμήσουμε το πνεύμα αυτό της θυσίας.

Καλούμαστε να υπερασπιστούμε τη χώρα μας, που δέχεται πάλι την επίθεση φασιστικών ορδών, των ορδών του χρήματος και των κερδοσκόπων.

Ότι δεν κατάφεραν με τα όπλα, τους ομαδικούς φόνους λαών, προσπαθούν να το επιβάλλουν με το χρήμα.

Αλλά δεν θα τους περάσει.

Τα φασιστοοικονομικά λάβαρα των ντόπιων δοσιλόγων και των διεθνών τοκογλύφων, θα καταπέσουν, όπως τότε, από δυο άλλους τρελούς...

Θα καταπέσουν από την κατακραυγή της κληρονομιάς μας.

Πίστη χρειάζεται από όλους μας, γι’ αυτόν τον νέο «άφρονα» αγώνα, που έχουμε μπροστά μας.

Θα ξαναορθοποδήσουμε, αποδεικνύοντας την προγονική μας συνέχεια και την ίδια προσήλωση στα ιδανικά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του ανθρωπισμού.

Αγαπητοί φίλοι, Αγαπητές φίλες

Στο ολοκαύτωμα των Σερβίων και της περιοχής, εκείνη την περίοδο, θρηνήσαμε πολλά θύματα από τον άμαχο πληθυσμό, αλλά και από τα ένοπλα τμήματα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.

Θεωρώ υποχρέωσή μου να αναφέρω τα ονόματά τους, ως ελάχιστο φόρο τιμής για τη θυσία τους και την προσφορά τους στην Πατρίδα, τη Λευτεριά και σε Μας.

ΘΥΜΑΤΑ ΑΜΑΧΟΙ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ

1	Αθανασιάδης Μιχαήλ	31	Μακαρώνας Χρήστος
2	Αθανασιάδης Στάθης	32	Παγγίδης Νικόλαος
3	Βασδιάρης Βασίλειος	33	Παρασκευάς Κωνσταντίνος
4	Αγγελοπούλου Βασιλική	34	Παπανίκου Βασιλική
5	Γρηγορόπουλος Χαρίσιος	35	Προκόβα Αγλαία
6	Γκρίζος Γεώργιος	36	Σπανός Δημήτριος
7	Δραμόπουλος Παντελής	37	Παντούλης Ιωάννης
8	Ζυγούρης Λουκάς	38	Σαββίδης Κοσμάς
9	Ζαραμπάρας Δημήτριος	39	Σπανός Κωνσταντίνος
10	Ζαλούμης Φώτιος	40	Σιαμαλέκης Ευάγγελος
11	Θεοφάνου Γεώργιος	41	Σιαμαλέκης Αθανάσιος
12	Δράγοβιτς Αθανάσιος	42	Σιαμαλέκης Αστέριος
13	Ιακωβίδου Ολυμπία	43	Σιαμαλέκης Ιωάννης (Στέργιου)
14	Κεσίδης Δημήτριος	44	Χατζηγεωργίου Νικόλαος
15	Καραβάρας Ιωάννης	45	Φιλιποπουλίτης Κώστας
16	Λαζαρίδης Γεώργιος	46	Ψαρράς Ιωάννης
17	Λαϊοπούλου Αθανασία	47	Θεοδωρίδου Σοφία
18	Μέλλιος Θεόδωρος	48	Φακίρη Φιλομένη
19	Μάγγος Βασίλειος	49	Σουμελίδης Ευάγγελος
20	Μπουκουβάλας Γεώργιος	50	Ντέμος Βασίλειος
21	Μπιλιάτης Απόστολος	51	Μαλούτας Βασίλειος
22	Μπιστενάκης Κώστας	52	Παπαναστασίου Αντώνιος
23	Μπουκουβάλα Χρυσάνθη	53	Μητράκας Κωνσταντίνος
24	Μακρίδης Παντελής	54	Φιρφίρης Νικόλαος
25	Μαλούτα Ασπασία	55	Ζαρογιάννης Κωνσταντίνος
26	Μαλούτας Αθανάσιος	56	Τσιγκόιδας Γεώργιος
27	Μαντζιάρης Γεώργιος	57	Λεπίδας Αστέριος
28	Μαντζιάρης Πολυνίκης
29	Κατσάκης Χρήστος
30	Νικολαίδης ή Μπαχαντούρης Ανδρέας

ΣΕΡΒΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΣΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

Πρωτομαγιά 1944

Αϊβατζίδης Γεώργιος

Στάθης Ιωάννης

Χαραλαμπίδης Θεόφιλος

ΣΕΡΒΙΩΤΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ

26^η Ιανουαρίου 1944

 Αγγελόπουλος Αστέριος

Γκουλιώνης Δημήτριος

Μέλιος Κωνσταντίνος

Μπιλιάτης Κίμων

Παυλίδης Κωνσταντίνος

Στεφάνου Δημήτριος

Μαλούτας Ευάγγελος

Παυλός Δημήτριος

Τζιφόπουλος Πολυνίκης

Φαραγγιώτης Ιωάννης

Φάκας (Ζαμάνης) Κωνσταντίνος

ΘΥΜΑΤΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΕΡΒΙΩΝ

Από τη Λάβα: 24

Από την Καστανιά: 48

Από το Πλατανόρρευμα: 25

Από τα Κρανίδια: 5

Από τις Αυλές: 12

Από τις Γούλες: 9

Από τα Μεταξά: 11

Από το Βελβεντό: 21

Από το Τρανόβαλτο: 16

Από το Μικρόβαλτο: 13

Από τους Λαζαράδες: 13

Από το Λιβαδερό: 2

Από το Ρύμνιο: 14

Αιωνία (τους) η μνήμη

*  Ο Χρήστος Ελευθερίου είναι Φυσικός-Συγγραφέας και

Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Σερβίων-Βελβεντού