Ποιος Δήμος; Ποιος Δήμαρχος;

Του Θέμη Λαζαρίδη*

Τα τελευταία χρόνια σημαντικές (άλλες κακές και άλλες καλές) εξελίξεις έχουν λάβει χώρα στον τομέα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο «Καποδίστριας» και ο «Καλλικράτης» έχουν διαμορφώσει ένα νέο χάρτη στην τοπική αυτοδιοίκηση. Οι δύο αυτές νομοθετικές πρωτοβουλίες επανασχεδίασαν τον χάρτη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στον «Καποδίστρια» (1997) προβλέπονταν 1034 δήμοι και κοινότητες, ενώ στον «Καλλικράτη» (2010) μόλις 325 (με μέσο όρο δημοτών 33.800). Για να γίνει μία σύγκριση, στην Γαλλία υπάρχουν 36.000 Δήμοι (με μέσο όρο δημοτών 1.800) και στην Γερμανία 12.000 (με μέσο όρο δημοτών 6.800).

Πέρα, όμως, από την γεωγραφική μεγέθυνση των Δήμων, ο «Καλλικράτης» επέφερε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας, οργανωτικής δομής και του εύρους των υπηρεσιών που ο Δήμος μπορεί να προσφέρει στους δημότες του.

Η ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ του κεντρικού κράτους και των βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έγινε και με τον καλύτερο τρόπο. Δεν έγινε καμία πρόβλεψη για τις ανάγκες σε επιχειρησιακούς πόρους (ανθρώπινο δυναμικό, μηχανήματα, κτιριακές υποδομές, κλπ.) που θα απαιτούνταν εντός του νέου πλαισίου αρμοδιοτήτων. Η μεταβίβαση χρηματικών πόρων από το κεντρικό κράτος προς την αυτοδιοίκηση δεν έγινε.

Αντίθετα, οι Δήμοι σήμερα έχουν πολλά και ιδιαίτερα προβλήματα που δεν μπορούν εύκολα να τα επιλύσουν. Δύο είναι τα βασικά προβλήματα (πέρα από αυτό της χρηματοδότησης). Το πρώτο από αυτά τα προβλήματα είναι ότι οι Δήμοι και οι Δήμαρχοι, με βάση την επικρατούσα αντίληψη και ερμηνεία του νόμου, δεν ασκούν διοίκηση, κάνουν απλή διαχείριση κάποιων δομών και κονδυλίων. Η παρέμβαση στην ζωή των πολιτών είναι περιορισμένη και ο Δήμος δεν έχει αντιμετωπίσει τις εσωτερικές του δυσκολίες οργάνωσης και διοίκησης.

Η επικρατούσα άποψη θέλει τον Δήμο και τον Δήμαρχο ένα απλό διαχειριστή έργων και πάροχο (της περισσότερες φορές όχι παραγωγό, αλλά αγοραστή και μόνο) υπηρεσιών. Η δεύτερη, εναλλακτική, άποψη θέλει τον Δήμο καταλύτη εξελίξεων (σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο), κέντρο δημοκρατικής οργάνωσης και λειτουργίας της κοινωνίας, οργανικά συνδεδεμένο με τα γεγονότα και τις εξελίξεις που αφορούν τους πολίτες του. Η πρώτη άποψη θέλει τον πολίτη απλό ψηφοφόρο και σιωπηλό καταναλωτή. Η δεύτερη θέλει τον πολίτη πρόσωπο που συμμετέχει, κοινωνεί και επικοινωνεί με τους άλλους πολίτες, συνδιαμορφώνει απόψεις και οράματα για τον τόπο του.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι αυτό της οργάνωσης και διοίκησης του νέου Δήμου. Η μηχανιστική αντίληψη περί οργάνωσης και διοίκησης που επικράτησε, αντιμετώπισε το πρόβλημα της συγχώνευσης, ως ένα πρόβλημα κτιριακών δομών και επίπλων. Ένας Δήμος των 5.000 κατοίκων και των 30-40 υπαλλήλων πρέπει να διοικείται διαφορετικά από ένα Δήμο των 45.000 κατοίκων, μεγαλύτερης γεωγραφικής έκτασης και πολύ περισσότερων υπαλλήλων.

Οι εκλογές και ιδιαίτερα οι υποψήφιοι Δήμαρχοι πρέπει να δώσουν λύσεις σε αυτά τα προβλήματα, να μας πουν με ποιους, πως και κυρίως ποιες λύσεις θα προκρίνουν σε αυτά τα προβλήματα.

Στην τηλεοπτική τηλεμαχία που έγινε την Δευτέρα η κα Βρυζίδου ανέφερε ότι ο Δήμος δεν μπορεί να συνδράμει στην ανάπτυξη της περιοχής της Εορδαίας. Αυτή η νοοτροπία έχει καταδικάσει την Εορδαία στην ύφεση και την μιζέρια. Η κα Βρυζίδου προφανώς αγνοεί ότι όλοι οι δήμοι, πλην του δικού μας, έχουν προχωρήσει στην δημιουργία και την ενδυνάμωση των τμημάτων Προγραμματισμού και Ανάπτυξης. Άλλοι Δήμοι έχουν αναβαθμίσει αυτά τα τμήματα σε Διευθύνσεις, έτσι ώστε να ενισχύσουν τον επιτελικό ρόλο του Δήμου στα θέματα ανάπτυξης.

Η Πτολεμαΐδα και η Εορδαία έχουν συγκεκριμένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα και ευκαιρίες (μόνο οι τυφλοί ή αυτοί που εθελοτυφλούν δεν τα βλέπουν). Ορισμένα από αυτά είναι η ΒΙΟΠΑ και η ΑΕΒΑΛ, οι ανεκμετάλλευτες εκτάσεις της ΔΕΗ, το οδικό δίκτυο (Εγνατία Οδός) και η γειτνίαση με αμιγώς αγροτικές περιοχές και κράτη, κλπ. Να θυμίσω ότι στο θέμα της ΒΙΟΠΑ ο Δήμος έχει ολιγωρήσει εγκληματικά και οι ευθύνες βαρύνουν αποκλειστικά τον Δήμο. Μία επίσκεψη στην ΑΕΒΑΛ και την ΒΙΟΠΑ θα πείσει όλους για την εγκατάλειψη. Να θυμίσω επίσης, την πρόταση του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας για λειτουργία Θερμοκοιτίδας επιχειρήσεων στην ΑΕΒΑΛ και την ΒΙΟΠΑ. Καμία επαφή με το ΤΕΙ για την υλοποίηση της ιδέας από τον Δήμο.

Τα παραπάνω με βάση την περιορισμένη οπτική που επικρατεί σήμερα στην διοίκηση (διαχείριση) του Δήμου Εορδαίας είναι ανέφικτα. Για αυτό και απαιτείται η αλλαγή σε νοοτροπίες και αντιλήψεις στον Δήμο μας. Απαιτείται η αλλαγή στο όραμα του Δήμου και η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αυτός έχει. Υπάρχει ένα δίλημμα στο οποίο οι πολίτες θα πρέπει να επιλέξουν: διοίκηση (όραμα και διεκδίκηση) ή διαχείριση της μιζέριας και φθίνουσα πορεία;

*Ο θέμης Λαζαρίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής του ΤΕΙ, Πρόεδρος του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά), μέλος της Συγκλήτου του ΤΕΙ και της Κοσμητείας της Σχολής Διοίκησης Οικονομίας.

Είναι επίσης εμπειρογνώμονας της  Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα ενίσχυσης της οργανωσιακής και χρηματοοικονομικής απόδοσης των Δήμων στην Ελλάδα και ειδικός στα οργανωτικά σχήματα των δήμων.

Σήμερα κατεβαίνει ως υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος με την Δημοτική Κίνηση «ΡΕΥΜΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΕΟΡΔΑΙΑΣ» ΚΑΙ ΥΠΟΨΉΦΙΟ Δήμαρχο τον Δημήτρη Ζαραφίδη