Τα εμπόδια για την ανάπτυξη

Tης Γεωργίας Ζεμπιλιάδου-τ. Ειδική Γραμματέας ΕΣΠΑ 

Μετά τη δημοσιονομική σταθερότητα, η ανάπτυξη είναι το μέγα ζητούμενο για την έξοδο από τη κρίση. Σε Εθνικό και Περιφερειακό επίπεδο.

Η έλλειψη παραγωγής και η υψηλή ανεργία είναι στοιχεία που «μιλούν» από μόνα τους για την αναγκαιότητα ενός σχεδίου για την ανάπτυξη.

Μέχρι τώρα σχέδια για την ανάπτυξη, σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο, έχουν γίνει πολλά, δυστυχώς όμως αυτή εξακολουθεί να είναι το ζητούμενο.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ είναι ώρα να μιλήσουμε για τα εμπόδια της ανάπτυξης. Πέντε από αυτά συνοψίζονται παρακάτω:

1ο οι μεταρρυθμίσεις που δεν γίνονται

Ο δρόμος για την ανάπτυξη, σίγουρα προϋποθέτει κεντρικές πολιτικές αποφάσεις. Οι πολυσυζητημένες μεταρρυθμίσεις που πρέπει να κάνει η Χώρα, είναι οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη. Αλλά όσο και αν συμφωνεί κανείς με την αναγκαιότητα τους, αυτές από μόνες τους δεν εξασφαλίζουν κάποια στέρεη βάση για την οικονομική ανάκαμψη. Είναι με λίγα λόγια αναγκαίες αλλά όχι ικανές συνθήκες

2ο ο Αθηνοκεντρικός μηχανιστικός σχεδιασμός

Ενώ οι μεταρρυθμίσεις εξαρτώνται από στρατηγικές επιλογές του κεντρικού κράτους και πρέπει να ξεκινούν κεντρικά, ο σχεδιασμός για την ανάπτυξη δεν μπορεί να προκύψει από «κεντρικές μηχανιστικές διαδικασίες». Πρέπει να στηρίζεται στο δημοκρατικό διάλογο, να αφουγκράζεται ιδέες, να ενσωματώνει προτάσεις και να απαντά σε πραγματικά προβλήματα, έτσι ώστε στη συνέχεια να έχει την απαραίτητη για την εφαρμογή του κοινωνική συναίνεση.

3ο  Η ανειλικρίνεια ως προς τους στόχους, ή αλλοιώς….. άλλα να λες, άλλα να θες και τελικά άλλα να κάνεις

Η ανειλικρίνεια ως προς τους στόχους, οδηγεί σε ασυνέπεια στόχων και έργων και καταλήγει να είναι ένα σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη. Τα παραδείγματα μικρά και μεγάλα. Εθνικά και τοπικά. Μερικές χώρες π.χ επιθυμούν να γίνουν παγκόσμια κέντρα, αλλά δεν καλοδέχονται τους αλλοδαπούς (αδυναμία της Ιαπωνίας να αναδειχθεί σε παγκόσμιο οικονομικό κέντρο τη δεκαετία του 1990)· ή ελπίζουν να αναπτυχθούν ως οικονομίες της γνώσης, αλλά υποχρηματοδοτούν την έρευνα, ή έχουν στόχο τους την ανάπτυξη της καινοτομίας, χωρίς να δίνουν ουσιαστικά κίνητρα στους καινοτόμους.

Σε περιφερειακό επίπεδο τα παραδείγματα επίσης πολλά. Θέλουμε να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας και ρίχνουμε πόρους σε έργα βιτρίνας. Θέλουμε να γίνουμε συγκοινωνιακός κόμβος με τα Δυτικά Βαλκάνια και δεν τελειώνουμε τους κάθετους. Θέλουμε να στηρίξουμε την επιχειρηματικότητα και δεν δίνουμε ρευστότητα, θέλουμε την ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας και δεν δημιουργούμε προϋποθέσεις για ένα ισχυρό Πανεπιστήμιο με αυξημένους πόρους για έρευνα, θέλουμε να αναπτύξουμε τη Γεωργία και δεν ολοκληρώνουμε τα αρδευτικά, θέλουμε να στηρίξουμε την κτηνοτροφία και δεν κάνουμε κτηνοτροφικά πάρκα, θέλουμε τα βιολογικά προϊόντα και δεν χωροθετούμε χρήσεις και πάει λέγοντας.

4ο Η έλλειψη στρατηγικής για την ανάπτυξη.

Συνήθως τα αναπτυξιακά προγράμματα, Εθνικά και Περιφερειακά, καταλήγουν να είναι ένας κατάλογος επιθυμητών στόχων. Υπάρχει όμως ένα κραυγαλέο κενό. Η στρατηγική. Μια στρατηγική που να λέει από πού αρχίζουμε, πως συνεχίζουμε και πως ολοκληρώνουμε. Με ποιους πόρους και με ποιες δομές. Με ποια βήματα και με ποιο χρονοδιάγραμμα. Με ποιανού ευθύνη για κάθε βήμα, με ποιο μηχανισμό παρακολούθησης για την επίτευξη των στόχων.

Πάρτε για παράδειγμα το νέο ΕΣΠΑ. Όλοι ξέρουν ότι ξεκινάει το 2014. Όμως τελειώνει το 2013 και ακόμη δεν υπάρχει Πρόγραμμα. Κανείς δεν ξέρει πόσα θα είναι τα Προγράμματα σε Εθνικό επίπεδο, Σε επίπεδο Περιφέρειας δεν γνωρίζουμε ακόμη τι πόρους θα έχουμε και πως θα κατανεμηθούν. Δεν ξέρουμε ποιος θα διαχειρισθεί αυτούς τους πόρους, οι Περιφέρειες ή πάλι το κεντρικό κράτος;

Δεν ξέρουμε ακόμη αν το πρόγραμμα για την ανάπτυξη της Περιφέρειάς μας θα έχει πόρους από όλα τα Ταμεία της ΕΕ, δηλαδή αν θα έχει πόρους μόνο για έργα υποδομών ή και για τον Γεωργικό και το Κοινωνικό τομέα. Ποια μεγάλα έργα θα προτάξουμε και τι θα κοστίσουν. Αν τα μεγάλα αυτά έργα είναι μελετητικά έτοιμα και πάει λέγοντας.

Αν δεν τα ξέρεις όλα αυτά τι να σχεδιάσεις και πότε? Ένα μήνα πριν?

5ο Οι άτολμοι ηγέτες

Οι άτολμοι ηγέτες καταλήγουν να είναι φοβισμένοι και γι αυτό αναποτελεσματικοί ηγέτες. Ξεκινούν ένα σχέδιο για την ανάπτυξη, με το νου τους προσηλωμένο στο πολιτικό κόστος, μοντέλο που μέχρι σήμερα, οδήγησε στο ναι σε όλα ή μάλλον δεν οδήγησε πουθενά.

Η ανάπτυξη απαιτεί τολμηρούς ηγέτες, που αρχίζουν με δύσκολες επιλογές. Που συνεχίζουν με προσήλωση στους στόχους και στο αποτέλεσμα. Οι τολμηροί ηγέτες κτίζουν μια ορθολογική στρατηγική προσηλωμένοι στο στόχο της ανάπτυξης. Προκρίνουν δύσκολες επιλογές, βάζουν προτεραιότητες και προχωρούν σε δράσεις.

Εν κατακλείδι, ο δρόμος για την ανάπτυξη, σίγουρα προϋποθέτει κεντρικές πολιτικές και μεταρρυθμίσεις, ταυτόχρονα  όμως απαιτεί στοχευμένη περιφερειακή στρατηγική και δύσκολες επιλογές.

Σήμερα στο στόχο είναι εύκολο να συμφωνήσουμε όλοι, γιατί απλά είναι ένας: ανάπτυξη για να βγούμε από τη κρίση.

Όμως το πόσο γρήγορα αυτό θα γίνει, αλλά και αν θα γίνει, εξαρτάται από τη στρατηγική.

Η στρατηγική όπως και οι επιλογές όμως, έχουν ονοματεπώνυμο.

Η ιστορία διδάσκει ότι οι δύσκολες επιλογές απαιτούν δυνατά πολιτικά εγχειρήματα.

Στο πλαίσιο αυτό οι αυτοδιοικητικές εκλογές που έχουμε μπροστά μας, είναι ένα τέτοιο εγχείρημα.

Γιατί στο τέλος οι πολίτες είναι εκείνοι που επιλέγουν το τι θέλουν να γίνει.

Αυτοί επηρεάζουν την ιστορική ροή. Δηλαδή τη μοίρα τους.

Γεωργία Ζεμπιλιάδου

Χημικός Μ.Sc

τ. Ειδική Γραμματέας ΕΣΠΑ