Το δικαίωμα στην αποδοκιμασία

Tου Πασχου Μανδραβελη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Είναι εκπληκτικό, αλλά στην Ελλάδα ουδείς ενδιαφέρεται για τους νόμους που ψηφίζονται, πολλοί όμως δυσανασχετούν όταν αυτοί εφαρμόζονται. Αυτό συνέβη και με τη σύλληψη έξι διαδηλωτών στη Χαλκίδα οι οποίοι αποδοκίμασαν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κατά τη διάρκεια της τελετής αγιασμού των υδάτων.

Κακώς συνελήφθησαν; Κακώς· σε μια φιλελεύθερη χώρα, οι αποδοκιμασίες, ακόμη και οι πλέον αισχρές, μπορεί να συναντούν τη βδελυγμία των υπολοίπων, αλλά όχι την ποινική δίωξη. Η ελευθερία του λόγου είναι από τα αξιώματα της δημοκρατίας και δεν μπορεί να έχει περιορισμούς αναλόγως των προσώπων. Ομως, η προσβολή του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας -μαζί με πολλά άλλα- δεν ποινικοποιείται μόνο από απλούς νόμους· η απαγόρευση προκύπτει από το ίδιο το Σύνταγμα.

Η ανελευθερία του λόγου στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες και είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη. Αυτό γίνεται ξεκάθαρο αν ρίξουμε μια ματιά στο άρθρο 14 περί Τύπου. Είναι ένα από τα μακροσκελέστερα άρθρα. Από τις 572 λέξεις, μόνο οι 33 κατοχυρώνουν την ελευθερία του λόγου. Οι υπόλοιπες 539 είναι απαγορεύσεις! Γράφαμε και παλιότερα ότι «η ελευθερία του λόγου είναι ναρκοθετημένη τόσο πολύ, που σε μια αντιδημοκρατική εκτροπή κάποιος δικτάτορας δεν θα χρειαστεί να αναστείλει την ισχύ του άρθρου 14, αλλά απλώς να το εφαρμόσει» («Καθημερινή 12.5.2006).
Ετσι, σύμφωνα με τον θεμελιώδη νόμο του ελληνικού κράτους, «καθένας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και διά του Τύπου τούς στοχασμούς του» (παρ. 1), αλλά... «επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία του εισαγγελέα, μετά την κυκλοφορία: α) για προσβολή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας, β) για προσβολή του προσώπου του Προέδρου της Δημοκρατίας, γ) για δημοσίευμα που αποκαλύπτει πληροφορίες για τη σύνθεση, τον εξοπλισμό και τη διάταξη των Ενόπλων Δυνάμεων ή την οχύρωση της χώρας ή που έχει σκοπό τη βίαιη ανατροπή του πολιτεύματος ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας του κράτους, δ) για άσεμνα δημοσιεύματα που προσβάλλουν ολοφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος» (παρ. 3).
Οι διατάξεις αυτές (μαζί με την ανενεργό παρ. 8, «Νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τα προσόντα για την άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος», που δεν ξέρουμε σε τι χρειάζεται) ισχύουν από το 1975. Εκτοτε έγιναν τρεις συνταγματικές αναθεωρήσεις αλλά ουδείς -πλην του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη ο οποίος ζήτησε να καταργηθούν κατά τη διάρκεια της τελευταίας αναθεώρησης του 2006- νοιάστηκε αν υπάρχουν. Ούτε φυσικά ο βουλευτής κ. Δημήτρης Παπαδημούλης, που μετά τις συλλήψεις έκανε λόγο για «μια κλιμάκωση του κρατικού αυταρχισμού που ανατροφοδοτεί την οργή του κόσμου. Στοιχειώδης σύνεση και επαφή με το κοινό αίσθημα επιβάλλουν στους κυβερνητικούς αρμοδίους και τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να ζητήσουν την άμεση απελευθέρωσή τους». Με άλλα λόγια, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ζητεί από τον ανώτατο άρχοντα να παρανομήσει παρεμβαίνοντας στο έργο της Δικαιοσύνης και να καταστρατηγηθούν ο νόμος και το Σύνταγμα, αντί να ζητήσει την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που οδήγησε σ’ αυτές τις συλλήψεις. Η τελευταία εξάλλου είναι και η δουλειά του και όχι η προτροπή άλλων σε παράνομες πράξεις.