Με επιτόκιο 0,01%!

Του Παύλου Τσίμα

Ενα τρισ. διακόσια δισ. δολάρια εκταμίευσε το αμερικανικό Δημόσιο το 2008 σε 407 τράπεζες που προσέφυγαν στους έκτακτους μηχανισμούς σωτηρίας

Μικρή, χριστουγεννιάτικη δημοσιογραφική ιστορία: έπειτα από μήνες έρευνας κι έναν σκληρό δικαστικό αγώνα, ένας δημοσιογραφικός οργανισμός υποχρέωσε την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ, την πανίσχυρη FED, να ανοίξει τα αρχεία της και να δώσει στο φως τα πιο πολύτιμα μυστικά της.
Ενας αμερικανός δικαστής δικαίωσε, εν τέλει, τον δημοσιογραφικό οργανισμό Bloomberg και η τράπεζα
υποχρεώθηκε να δώσει όλα τα στοιχεία για τα ποσά με τα οποία προικοδοτήθηκαν οι αμερικανικές τράπεζες τα χρόνια 2008-2009, προκειμένου να αποφύγουν τη χρεοκοπία.
Και στις 23 του περασμένου Δεκεμβρίου, το Bloomberg έδωσε στη δημοσιότητα μια αναλυτική κατάσταση με τις καθημερινές εκταμιεύσεις δημοσίου χρήματος προς καθεμία από τις 407 τράπεζες που προσέφυγαν στον μηχανισμό έκτακτης βοήθειας.
Κάνοντας τη σούμα, οι δημοσιογράφοι του Bloomberg υπολόγισαν ότι τα ποσά που εκταμιεύθηκαν, εν κρυπτώ, από τους έκτακτους μηχανισμούς σωτηρίας, μετά το κραχ του Σεπτεμβρίου του 2008, έφθασαν μέχρι το 1,2 τρισ. δολάρια. Ενα τρισεκατομμύριο διακόσια δισεκατομμύρια. Και το επιτόκιο με το οποίο χρέωσε το αμερικανικό δημόσιο τους τραπεζίτες εν κινδύνω ήταν στο ένα δέκατο του κανονικού επιτοκίου - 0,01%!
Είναι, ας το παραδεχθούμε, ένα ευπρόσδεκτο χριστουγεννιάτικο μάθημα αληθινής δημοσιογραφίας, το οποίο έρχεται από εκεί που δεν το περιμέναμε: οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν τα πάντα για τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος.
Αλλά είναι, επίσης και προπάντων, ένα σοβαρό μάθημα πολιτικής εν καιρώ κρίσης. Γιατί, αν μια κεντρική τράπεζα θεωρεί ορθό - και σωστά - να προσφέρει ανεξάντλητη ρευστότητα, με μηδενικά επιτόκια, προκειμένου να βοηθήσει το πιστωτικό σύστημα να αποφύγει τη χρεοκοπία και δεν ζητά ως αντάλλαγμα ούτε καν να κοπούν τα γενναία μπόνους των διευθυντικών στελεχών των ευεργετούμενων τραπεζών, τότε πώς είναι δυνατόν να θεωρείται λάθος, έγκλημα, αμαρτία να παρέχεται μια αντίστοιχη διευκόλυνση σε ένα κράτος όταν αντιμετωπίζει ανάλογη απειλή; Πώς είναι δυνατόν τα μεν κράτη, όταν το πιστωτικό σύστημα απειλείται με κατάρρευση, να του προσφέρουν δημόσιο χρήμα με μηδενικά επιτόκια, αλλά όταν τα ίδια τα κράτη απειλούνται, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ιταλία ή την Ισπανία, καμιά διευκόλυνση να μην παρέχεται, αντίθετα να στερεύουν οι πηγές δανεισμού και τα επιτόκια δανεισμού, τα περίφημα σπρεντ, αντί να μηδενίζονται, να πολλαπλασιάζονται επί δύο, επί τρία, επί δέκα;

Ο πρώτος που έκανε αυτήν την ανάγνωση της αποκάλυψης του Bloomberg και έθεσε το αυτονόητο ερώτημα ήταν ένας πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, ο σοσιαλιστής Μισέλ Ροκάρ, με ένα άρθρο του στη «Monde» (Εδώ), πριν από λίγες ημέρες: Οταν οι τράπεζες απειλούνται με πτώχευση - υπαιτίως! - τα κράτη ανοίγουν τις κάνουλες της ρευστότητας και μηδενίζουν τα επιτόκια δανεισμού, για να βοηθήσουν. Οταν λοιπόν τα ίδια τα κράτη βρίσκονται προ αντιστοίχων κινδύνων - ακόμη και αν βρίσκονται υπαιτίως στη θέση αυτή, όπως η Ελλάδα - δεν θα έπρεπε να έχουν μια αντίστοιχη μεταχείριση;

Η πρόταση Ροκάρ είναι να κάνει αυτό ακριβώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Να προσφέρει απεριόριστη ρευστότητα με επιτόκιο 0,01% όχι απευθείας στα κράτη (αφού αυτό απαγορεύεται από το καταστατικό της) αλλά σε διεθνείς οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που μπορούν με τη σειρά τους να δανείσουν με επιτόκιο 0,02% τα κράτη ώστε να αναχρηματοδοτούν τα παλιά τους χρέη. Ωστε το βάρος των παλιών χρεών να μην παρασύρει σε ένα σπιράλ θανάτου την ευρωπαϊκή οικονομία. Και να μην επιβαρύνονται με υπερβολικές και υφεσιακές συνταγές λιτότητας οι πολίτες των υπερχρεωμένων χωρών, οι οποίοι θα έπρεπε να δικαιούνται τουλάχιστον τη μεταχείριση που είχαν οι μέτοχοι των υπερχρεωμένων τραπεζών, αντί να βλέπουν τα εισοδήματά τους να περικόπτονται.
Ενδιαφέρουσα ιδέα. Ηλθε φαίνεται ο καιρός τέτοιων ιδεών. Που δεν μας δίνουν, βέβαια, κανένα άλλοθι να αποφύγουμε το χρέος απέναντι στον εαυτό μας και τα παιδιά μας - να πετάξουμε, δηλαδή, στα σκουπίδια το παλιό, σπάταλο, πελατειακό, διεφθαρμένο, παρασιτικό, αντιπαραγωγικό ελληνικό μοντέλο, να το αλλάξουμε. Αλλά προτείνουν έναν εναλλακτικό δρόμο για την Ευρώπη, απέναντι στην οικονομική θρησκοληψία της κ. Μέρκελ, που απειλεί να βυθίσει οριστικά την ήπειρο στη θανάσιμη παγίδα του χρέους.