Ανεξάρτητη Αυτοδιοικητική Κίνηση ‘’Κοζάνη – τόπος να ζεις: Το μέλλον των μουσείων είναι ευθύνη όλων μας.

Η Ανεξάρτητη Αυτοδιοικητική Κίνηση ‘’Κοζάνη – τόπος να ζεις’’ παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις τελευταίες εξελίξεις και τον προβληματισμό για τα θέματα των δυο μουσείων του Δήμου μας.Το Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης όπως και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στο Βούρινο έχουν αναπτύξει μια δυναμική πολιτισμική  παρουσία εδώ και 35 χρόνια με τη συνεχή φροντίδα του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών.

Όμως τα μουσεία δεν είναι μόνο του Συνδέσμου, ανήκουν σε  όλους τους πολίτες του Δήμου όσο και της Περιφέρειας, οι οποίοι αφενός νιώθουν περήφανοι γι’ αυτά, αφετέρου ανησυχούν για το μέλλον τους. Και αυτό, διότι στο διάστημα των τελευταίων μηνών έχουν παρουσιαστεί πολλά προβλήματα.

Πιο συγκεκριμένα όσον αφορά στο Λαογραφικό Μουσείο Κοζάνης είμαστε σε θέση να περιγράψουμε καθαρά πλέον τα εξής προβλήματα:

·           Το σοβαρό οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Τα λειτουργικά έξοδα του αυξάνονται και δεν καλύπτονται από τα έσοδα, αφού ο αριθμός των επισκεπτών έχει σημαντικά μειωθεί, ενώ παράλληλα έχει περιοριστεί το ωράριο λειτουργίας του.

·           Η ανάγκη συντήρησης των εκθεμάτων του είναι κάτι περισσότερο από επιτακτική (ορισμένα εκθέματα αγγίζουν το όριο της ολοσχερούς καταστροφής).

• Ούτε η ανάγκη συντήρησης και εκσυγχρονισμού του κτιρίου που στεγάζει το Λαογραφικό Μουσείο επιτρέπει περαιτέρω αναβολή. Ενόψει μάλιστα πολεοδομικών παρατυπιών, όπως η αλλαγή χρήσης του υπογείου  σε αποθήκη εκθεμάτων, επιβάλλεται η άμεση κινητοποίηση για την τακτοποίησή τους, για να αποφευχθεί οποιοδήποτε εμπόδιο σε μελλοντική χρηματοδότηση  του μουσείου  λόγω παρανομιών του κτιρίου. Σύμφωνα με μια προμελέτη, που έχει συνταχθεί πρόσφατα από την  ΑΝΚΟ, το κόστος για τη συντήρηση εκθεμάτων και κτιρίου, ανέρχεται σε 2.500.000 €, ποσό που ίσως και να μην επαρκέσει για το σύνολο των αναγκών συντήρησης.
• Φαντάζει αδικαιολόγητη η αισιοδοξία του Δ.Σ. του Συνδέσμου  ότι τα  παραπάνω χρήματα έχουν εξασφαλισθεί, με την προϋπόθεση ότι θα ενταχθεί η μελέτη στο ΕΣΠΑ με φορέα υλοποίησης  τον Δήμο Κοζάνης, καθώς

1.      η ένταξη  παρεμποδίζεται από πολεοδομικές παραβάσεις του κτιρίου.

2.      οι οριστικές μελέτες δεν έχουν ακόμη συνταχθεί, δεν είναι δηλαδή ώριμες, αλλά και αν συνταχθούν δεν μπορούν να εγγυηθούν από μόνες τους τη χρηματοδότηση, αφού πρέπει να συντρέξουν κι άλλες προϋποθέσεις για την τελική ένταξη του έργου και την απορρόφηση των χρημάτων.

3.      ο Δήμος Κοζάνης εμφανίζεται ως φορέας διαχείρισης – υλοποίησης του έργου χωρίς ο ίδιος όμως να συμμετέχει στο Δ.Σ. του Συνδέσμου αλλά ούτε και να έχει επίσημη θέση για την μελέτη αυτή. 

·        Η ελλιπής χρηματοδότηση και η συσσώρευση χρεών οδήγησαν προσωρινά το καλοκαίρι του 2010 στην απόπειρα αναστολής της λειτουργίας του μουσείου,  η οποία τελικά αποτράπηκε λόγω καταβολής χρηματικού ποσού εκ μέρους του Δήμου Κοζάνης.

·        Το ιδιοκτησιακό είναι επίσης ένα μείζον ζήτημα, αφού και τα δυο μουσεία  (Λαογραφικό και Μακεδονικού Αγώνα) στεγάζονται σε ξένα ακίνητα. Η παλιά πτέρυγα του Λαογραφικού Μουσείου Κοζάνης λειτουργεί ουσιαστικά σε ακίνητο του Δήμου Κοζάνης, καθώς το οικόπεδο ανήκει στην κυριότητα του Δήμου, η χρήση του όμως παραχωρήθηκε στο Σύνδεσμο με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου πριν 35 χρόνια. Έτσι η λειτουργία του Λαογραφικού εξαρτάται από τη διαρκή συναίνεση του Δημοτικού Συμβουλίου. Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα έχει ανεγερθεί επίσης σε έκταση ξένης ιδιοκτησίας, που ανήκει στον Αγροτικό Πιστωτικό  Συνεταιρισμό Χρωμίου. Αυτό το ιδιόμορφο ιδιοκτησιακό καθεστώς και των δύο μουσείων εμποδίζει τελικά την οργανωτική ανεξαρτησία τους και την αυτοτελή τους πορεία.

Εμείς ως Αυτοδιοικητική Κίνηση στην προσπάθεια μας να αντιληφθούμε όσο βαθύτερα γίνεται τα ζητήματα των δυο Μουσείων, συναντηθήκαμε αρχικά με τον πρόεδρό του, συμμετείχαμε στη γενική συνέλευση του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών που πραγματοποιήθηκε στις 31-1-2011, επισκεφθήκαμε τον αντιδήμαρχο του Δήμου Κοζάνης, προκειμένου να ανιχνεύσουμε την πολιτική θέση και φιλοσοφία του Δήμου [ αν έχει διαμορφωμένη ] για τα ζητήματα του Λαογραφικού Μουσείου κυρίως και τέλος ήρθαμε σε επαφή  με ανθρώπους και διάφορους φορείς που σχετίζονται με τη λειτουργία των δυο μουσείων τοπικά όπως και άλλων παρόμοιων μουσείων πανελλαδικά.

Ο δημόσιος διάλογος για το μουσείο ξεκίνησε. Αισθανόμαστε κι εμείς την υποχρέωση έναντι της τοπικής κοινωνίας και της ιστορικής – πολιτισμικής σπουδαιότητας του μουσείου να εκφράσουμε δημόσια πλέον τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες μας,  σε μια προσπάθεια να συμβάλλουμε στη δημόσια διαβούλευση και να συνεισφέρουμε στην επίλυση των ορατών πλέον προβλημάτων του Λαογραφικού Μουσείου. Αναγνωρίζουμε βέβαια ότι τα προβλήματα πρέπει να ιεραρχηθούν και να βρεθούν λύσεις που θα εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και των δυο μουσείων στο διηνεκές.

Θεωρώντας το Λαογραφικό Μουσείο ως κύριο πολιτισμικό χώρο του Δήμου Κοζάνης και της Δυτικής Μακεδονίας γενικότερα πιστεύουμε ότι το μέλλον του αφόρα σε όλους. Όταν ένα μουσείο πεθαίνει, θα πρέπει όλοι μας να ανησυχούμε. Αναρωτιόμαστε λοιπόν που  ήταν και που είναι όλα αυτά τα χρόνια οι δημόσιοι φορείς;

·        Ο Δήμος Κοζάνης και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση προσέφεραν τακτικά στήριξη, αλλά το  σημερινό   αδιέξοδο αποδεικνύει ότι ήταν το λιγότερο που μπορούσαν να κάνουν. Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και ο Δήμος Κοζάνης πρέπει ως φορείς να αναλάβουν ηγετικό ρόλο τόσο στην αντιμετώπιση των σημερινών οξυμένων προβλημάτων του όσο στην αναδιοργάνωση κυρίως και την αναβάθμιση του μουσείου.

·        Ιδιαίτερα καλούμε το Δήμο Κοζάνης ως ιδιοκτήτη του παλαιού κτιρίου του Λαογραφικού Μουσείου  να υποβάλει το συντομότερο δυνατόν αίτηση νομιμοποίησης των ημιυπαιθρίων χώρων και των υπογείων του μουσείου που σήμερα λειτουργούν ως εκθεσιακοί χώροι.

·        Στην ίδια κατεύθυνση καλούμε: το Σύνδεσμο Γραμμάτων και Τεχνών να θέσει με σαφήνεια και διαφάνεια σε δημόσιο διάλογο τα πραγματικά προβλήματα των δυο μουσείων, Είναι προβλήματα που προϋπήρχαν και  με το πέρασμα του χρόνου διογκώθηκαν εκρηκτικά. Ποιος είχε τον κύριο λόγο και την ευθύνη για την αντιμετώπισή τους; Πριν από όλους το Διοικητικό Συμβούλιο του Συνδέσμου και βέβαια τα μέλη του. Το μουσείο φθίνει τα τελευταία πέντε χρόνια. Τι μέτρα πάρθηκαν για το αδιέξοδο που επέρχονταν; Υπήρχε οικονομικός προγραμματισμός; Πως φτάσαμε το καλοκαίρι του 2010 στο κλείσιμο του μουσείου λόγω οικονομικών; Η φθορά των εκθεμάτων και η ανάγκη συντήρησής τους, όπως και του κτιρίου, δεν προκύπτουν από τη μια μέρα στην άλλη. Κατά τη συνέλευση της 31-1-2011 του Συνδέσμου εκτός από την απάλειψη του όρου που προέβλεπε ως σκοπό του Συνδέσμου τη συλλογή αρχαιοτήτων- σκοπός που εμπόδιζε εδώ και χρόνια την αποδοχή του μουσείου από το Υπουργείο Πολιτισμού και το Ελληνικό Δημόσιο, αφού η συλλογή αρχαιοτήτων δεν μπορεί να είναι νόμιμη από ιδιώτη ή νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου όπως είναι  ο Σύνδεσμος-  κανένα ουσιώδες και φλέγον  πρόβλημα του μουσείου δεν αντιμετωπίσθηκε, όπως αυτά τουλάχιστον που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Τα περισσότερα μέλη του Συνδέσμου έδειχναν να έχουν άγνοια για την κατάσταση του μουσείου και παρέμειναν απληροφόρητα, ακόμα και μετά το τέλος της συνέλευσης

·        Εμείς, όπως και πολλοί άλλοι, αντιμετωπίζουμε με μεγάλο σκεπτικισμό τη λύση μετατροπής του μουσείου σε «Ίδρυμα». Θαυματοποιοί που εμφανίζονται ξαφνικά ισχυριζόμενοι ότι η μετατροπή του μουσείου σε « ίδρυμα» θα το σώσει, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη.

·        Τέλος καλούμε την τοπική κοινωνία να παρακολουθεί και να συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο.

Για όλους τους παραπάνω λόγους προτείνουμε

α) τη διοργάνωση μια ημερίδας στο χώρο του Λαογραφικού Μουσείου Κοζάνης με θέμα τη βιωσιμότητα των δυο μουσείων,  όπου θα προσκληθούν φορείς, όπως η Περιφέρεια και ο Δήμος Κοζάνης να καταθέσουν τις προτάσεις τους και

β) τη συγκρότηση ομάδας ή επιτροπής ειδικών, η οποία θα μελετήσει και θα δώσει εναλλακτικές επιλογές σε κάθε ζήτημα των μουσείων.

Ένα ζωντανό λαογραφικό – μακεδονικό μουσείο στην  περιφέρειά μας  τιμά τον κάθε δημότη – πολίτη και δικαιώνει τους κόπους όλων [ιδιώτες και δημόσιους φορείς] που πασχίζουν για την κοινωνική πρόοδο. Ένα μουσείο που φθίνει, θα πρέπει να μας κάνει να σκύβουμε το κεφάλι από ντροπή.

  Κοζάνη 24-1-2010

ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ  ‘’ ΚΟΖΑΝΗ – ΤΟΠΟΣ ΝΑ ΖΕΙΣ’’

Στο blog της κίνησης www.toposnazeis.gr, έχει αναρτηθεί αναλυτικό κείμενο σχετικά με το θέμα.