H αιγιαλίτιδα ζώνη σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και, τα επιχειρήματα της Τουρκίας - του Ανδρέα Τσιφτσιάν

Μετά την πρόσφατη απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για επέκταση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης της Ελλάδας στο Ιόνιο ο Τούρκος αντιπρόεδρος Φουάτ Οκτάι δεν παρέλειψε να μας υπενθυμίσει   ότι «η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο είναι αιτία πολέμου».  

Ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι το δίκιο είναι με το μέρος μας, δεν ξέρουμε ίσως ακριβώς γιατί. Το παρακάτω άρθρο είναι μία προσπάθεια συγκεντρωτικής παράθεσης των  θέσεων των δύο κρατών και αποσαφήνισης των εννοιών σε πείσμα της γνωμορύπανσης

που δημιουργείται από διάφορους ροζάκηδες:

ΟΡΙΣΜΟΣ: η Αιγιαλίτιδα Ζώνη (χωρική θάλασσα ή χωρικά ύδατα) είναι μία από τις συνολικά τέσσερις θαλάσσιες ζώνες που ορίζουν συμβάσεις του Δικαίου της Θάλασσας. Οι άλλες τρεις είναι η Συνορεύουσα Ζώνη (24 ν.μ) ή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη - ΑΟΖ (200 ν.μ.) και η Υφαλοκρηπίδα.

Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη είναι η προέκταση της ξηράς στην θάλασσα εντός της οποίας ασκείται πλήρη εθνική κυριαρχία, δηλαδή εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική εξουσία.

Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη ορίζει κυριαρχικό δικαίωμα αντίθετα με την ΑΟΖ και την Υφαλοκρηπίδα που ορίζουν δικαιώματα επί επιχειρηματικών  εκμεταλλεύσεων. Η έννοια της ΑΟΖ υπερκαλύπτει λειτουργικά την έννοια της Υφαλοκρηπίδας με το γεγονός ότι επιτρέπει οικονομική δικαιοδοσία κάτω, μέσα και πάνω από το νερό (αλιεία, εξόρυξη υδρογονανθράκων ή ορυκτών, ΑΠΕ κοκ).

Στη Συνορεύουσα Ζώνη το κράτος δεν ασκεί επίσης κυριαρχικά δικαιώµατα, έχει μόνο ορισµένα δικαιώµατα που αφορούν σε τελωνειακούς, δηµοσιονοµικούς, µεταναστευτικούς και υγειονοµικούς ελέγχους και τιμωρία για παραβιάσεις νόµων που έχουν ήδη διαπραχθεί στο έδαφός ή στην χωρική θάλασσα του κράτους δικαιοδοσίας.

Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη συνεπώς ορίζει τα σύνορα ενός κράτους ενώ οι άλλες θαλάσσιες ζώνες ορίζουν τα όρια στην δικαιοδοσία και χρήση οικονομικών πόρων ή στην αρμοδιότητα άλλων νομικών δικαιωμάτων.

ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ: Σύμφωνα με το άρθρο 3 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας (1982) το δικαίωμα επέκτασης του ορίου της Αιγιαλίτιδας Ζώνης μέχρι τα 12 ν.μ. είναι κυριαρχικό και δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης από τρίτα κράτη.

Συγκεκριμένα:

Η Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (ΣΔΘ) προβλέπει όντως κατ’ αρχήν οριοθέτηση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης (στις περιπτώσεις όπου υπάρχει επικάλυψη) με συναίνεση μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, κάτι που στην περίπτωση της Ελλάδας θα απαιτούσε την σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας.

Εκτός του γεγονότος ότι η μονομερής οριοθέτηση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης συνιστά εθιμικό δίκαιο (βλ. παρακάτω) καλό είναι να ξαναδιαβάσουμε τα αντίστοιχα άρθρα του Διεθνούς Δικαίου. Το άρθρο 12. Παρ 1 της Σύμβασης της Γενεύης (1958)  και το άρθρο 15 της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας καθιστούν σαφές ότι η οριοθέτηση δύναται να γίνει στη βάση συμφωνίας μεταξύ των αφορούντων κρατών, αλλά με την απουσία μιας τέτοιας συμφωνίας ενδείκνυται η χρήση της μεθόδου της ίσης απόστασης¹ η οποία και χαράσσεται από τα πλησιέστερα σημεία επί των γραμμών βάσης.

Η αναφορά στην πιθανότητα διμερούς συμφωνίας θα μπορούσε να έχει παραληφθεί ως αυταπόδεικτη. Τα κυρίαρχα κράτη είναι πάντα ελεύθερα να συνάψουν ή να μη συνάψουν συνθήκες².  Το διεθνές δίκαιο προτρέπει αρχικά   στην συνεργασία των κρατών, δεν αναιρεί όμως το μονομερές δικαίωμα χάραξης Αιγιαλίτιδας Ζώνης στην μέση γραμμή στην περίπτωση αδυναμίας συμφωνίας.

Η ελληνική συνοριακή γραμμή στο Αιγαίο δε, και η οποία εκλαμβάνεται ως βάση για την χάραξη της χωρικής θάλασσας, είναι αδιαμφισβήτητη. Ορίζεται ξεκάθαρα, χωρίς παρερμηνείες από την Συνθήκη της Λωζάννης. Στην Ελλάδα ανήκουν όλα τα νησιά που βρίσκονται δυτικότερα της ζώνης των 3 ν.μ. από την τουρκική ακτή με την εξαίρεση της Ίμβρου, Τενέδου και Ληγουσών. Το εύρος των 3 ν.μ. (το οποίο διευρύνθηκε αργότερα) επιλέχτηκε τότε με βάση το βεληνεκές των επάκτιων πυροβόλων³, το οποίο και μεγάλωνε λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Τα Ίμια, το Αγαθονήσι, το Φαρμακονήσι κτλ βρίσκονται δυτικότερα της γραμμής των 3.μ από την τουρκική ακτογραμμή. Τα Δωδεκάνησα παραχωρήθηκαν με την Συνθήκη των Παρισίων επίσης με ξεκάθαρο και ονομαστικό τρόπο.

ΤΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ Η ΤΟΥΡΚΙA:

α) Δεν είναι υποχρεωμένη να δεχθεί την ΣΔΘ (1982) διότι δεν την έχει συνυπογράψει και άρα δεν δεσμεύεται από αυτήν.

Δυστυχώς για την Τουρκία η επέκταση της χωρικής θάλασσας συνιστά πια εθιμικό διεθνές δίκαιο που την δεσμεύει ανεξάρτητα από το αν έχει υπογράψει την ΣΔΘ και αυτό διότι:

Από τα 152 παράκτια κράτη τα 142 έχουν κάνει ήδη επέκταση της χωρικής θάλασσας σε 12 ν.μ. (μονομερώς χωρίς διμερή συμφωνία) για όλο το μήκος της ακτογραμμής τους. Ένα κράτος, η Ιορδανία, διατηρεί χωρική θάλασσα εύρους 3 ν.μ. στον κόλπο της Άκαμπα και 9 κράτη έχουν χωρική θάλασσα διαφοροποιημένου εύρους από 3 ή 6 έως 12 ν.μ⁴ (Τουρκία, Δανία, Φιλανδία, Ην. Βασίλειο, Αυστραλία, Μπελίζ, Παπούα Νέα Γουϊνέα, Ιαπωνία και πριν από λίγες μέρες και η Ελλάδα).

Συνεπώς, σχεδόν όλα τα κράτη έχουν κάνει χρήση του δικαιώματος Αιγιαλίτιδας Ζώνης στο μέγιστο δυνατό εύρος της, κατά κανόνα με μονομερείς πράξεις, καθιστώντας έτσι την χάραξή της διεθνές εθιμικό δίκαιο το οποίο ως τέτοιο ισχύει και για κράτη εκτός ΣΔΘ.

β) Η επέκταση της χωρικής θάλασσας θα στερήσει στην Τουρκία την πρόσβαση στην ανοικτή θάλασσα και το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας.

Δυστυχώς για την Τουρκία, το διεθνές δίκαιο την διαψεύδει και προστατεύει ρητά και κατηγορηματικά το δικαιώματα ελεύθερης ναυσιπλοΐας με σαφείς προϋποθέσεις αβλαβούς διέλευσης. Η ελεύθερη πρόσβασή της στην ανοιχτή θάλασσα κατοχυρώνονται στο άρθρο 87 της ΣΔΘ⁵. Οι όροι και προϋποθέσεις της ελεύθερης ναυσιπλοΐας και ασφαλούς διέλευσης έχουν διευρυνθεί και αναφέρονται πλήρως, λεπτομερώς και αναλυτικώς στα άρθρα 18-45 της ΣΔΘ⁶.

«Η παραδοχή της ασφαλούς διέλευσης και ελεύθερης ναυσιπλοΐας μπορεί να εκληφθεί βεβαίως ως παραχώρηση κυριαρχίας του παράκτιου κράτους μέσα στην χωρική του θάλασσα, εφόσον είναι υποχρεωμένο να δεχθεί διέλευση ξένων πλοίων (ακόμη και πολεμικών) μέσα από περιοχή στην οποία ασκεί πλήρη εθνική κυριαρχία»⁷ και άρα –θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος- ότι θα μπορούσε να την αρνηθεί.

«Ωστόσο αυτό συμβαίνει με βάση την αρχή της αμοιβαιότητας και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο το δικαίωμα άβλαβους διέλευσης απέκτησε και αυτό εθιμικό και αδιαμφισβήτητο χαρακτήρα. Πράγματι, ενώ τα κράτη είναι άτεγκτα σε θέματα κυριαρχίας, σε θέματα ελεύθερης ναυσιπλοΐας συναινούν και αυτό διότι προσβλέπουν σε ανταλλάγματα ίδιου μεγέθους με αυτά που παραχωρούν. Υπάρχει λοιπόν το στοιχείο της αντιστάθμισης παροχής και χρήσης δικαιώματος. Συνεπώς η αμοιβαιότητα δημιουργεί κλίμα συναίνεσης για την καθιέρωση δικαιώματος αβλαβούς διέλευσης ως εθιμικού»⁸.

Όπως προείπαμε από τα 195 κράτη του κόσμου τα 152 είναι παράκτια. Συνεπώς, πλοία τους διέρχονται άλλες θάλασσες όπως και την δική τους θάλασσα διέρχονται πλοία άλλων κρατών. Τουρκικά πλοία περνούν από το Αιγαίο αλλά και ελληνικά πλοία θέλουν να περνούν από τα τουρκικά στενά. Οι Έλληνες διαθέτουν τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο και ενδιαφέρονται για την απρόσκοπτη διέλευσή τους παντού στον κόσμο για να θέλουν να στερήσουν αυτό το δικαίωμα σε άλλους.

Άρα είναι τόσο η σαφής διεθνής νομολογία περί ελεύθερης ναυσιπλοΐας όσο και ο εθιμικός χαρακτήρας της που κατοχυρώνει στους Τούρκους απρόσκοπτη και ελεύθερη πρόσβαση στην ανοιχτή θάλασσα μέσω της ελληνικής χωρικής θάλασσας.

Η Τουρκία όμως, η οποία δήθεν ενδιαφέρεται για το απαραβίαστο του δικαιώματος της για ελεύθερη ναυσιπλοΐα και αβλαβή διέλευση είναι η ίδια που την καταπατά. Τα υποβρύχιά της διέρχονται σε κατάδυση, τα πολεμικά της δεν δίνουν συντεταγμένες διέλευσης, δεν διατηρούν σταθερή ταχύτητα και πλέουν με απότομους ελιγμούς ενώ ουκ ολίγες φορές οι Τούρκοι ψαράδες συμπεριφέρονται με τρόπο προκλητικό. Παραβιάζει μονίμως και συνεχώς τους κανόνες αβλαβούς διέλευσης που η ίδια υποστηρίζει ότι θα στερηθεί από την Ελλάδα!

Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι ίσως τα Στενά του Ορμούζ, το πιο στενό σημείο των οποίων έχει εύρος 21 ν.μ. Από το συγκεκριμένο σημείο διέρχεται το 35% της παγκόσμιας διακίνησης πετρελαίου μέσω της θάλασσας. Τόσο το Ιράν όσο και το Ομάν έχουν επεκτείνει την χωρική τους θάλασσα στα 12 ν.μ. και μάλιστα χωρίς να ρωτήσουν κανέναν. Δεν υπήρξε ποτέ καμία μα καμία έκκληση της παγκόσμιας κοινότητας ή αίτημα από κάποιο κράτος για μείωση εύρους της χωρικής θάλασσας ώστε να κατοχυρώνεται ελεύθερη ναυσιπλοΐα και αυτό παρά τις διαχρονικές απειλές του Ιράν για κλείσιμο των στενών!

Επίσης, κανένα κράτος του κόσμου δεν διατύπωσε ποτέ επίσημα ή ανεπίσημα άρνηση του δικαιώματος της Ελλάδας για επέκταση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης στα 12 ν.μ. Αντίθετα, ειδικά όλα τα κράτη της ΕΕ συνομολογούν το δικαίωμα της Ελλάδας ως μονομερές και αναφαίρετο θέτοντας μάλιστα ως προϋπόθεση στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία την άρση του casus beli.

Η ελληνική κυβέρνηση έκανε επέκταση στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο χωρίς να ρωτήσει βεβαίως την Αλβανία, όπως και η Αλβανία δεν ρώτησε την Ελλάδα όταν επέκτεινε και αυτή τα χωρικά της ύδατα σε 12 ν.μ. επίσης. Στα σημεία επικάλυψης τηρήθηκε η αρχή της μέσης γραμμής και συνεπώς κανένα κράτος από τα δύο δεν ζημιώθηκε.

γ) Επικαλείται το άρθρο 300 της ΣΔΘ (αυτήν την οποία δεν έχει συνυπογράψει και για την οποία θεωρεί ότι δεν την δεσμεύει) και κατηγορεί την Ελλάδα για «κατάχρηση δικαιώματος» σε περίπτωση επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης.

Το άρθρο αναφέρει συγκεκριμένα: «Καλή πίστη και κατάχρηση δικαιώματος - Τα κράτη μέρη εκπληρώνουν με καλή πίστη τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται με την παρούσα σύμβαση και θα ασκούν τα δικαιώματα, τη δικαιοδοσία και τις ελευθερίες που αναγνωρίζονται από τη παρούσα σύμβαση κατά τρόπο που δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος».

Δυστυχώς, ενώ οι Τούρκοι διάβασαν το άρθρο 300 της ΣΔΘ, διέφυγε μάλλον της προσοχής τους το αμέσως επόμενο άρθρο 301 της ίδιας σύμβασης: «Κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους και την εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους δυνάμει της παρούσας σύμβασης, τα κράτη μέλη απέχουν από κάθε απειλή ή χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους, ή (από άλλες πράξεις) κατά οποιοδήποτε άλλο τρόπο ασυμβίβαστο προς τις αρχές του διεθνούς δικαίου που περιέχονται στο χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Είναι σαφής λοιπόν η αναφορά στην έννοια της απειλής όπως τέτοια είναι το casus beli (αιτία πολέμου). Με το casus beli η Τουρκία καταφτύνει εκτός από το άρθρο 301 της την ΣΔΘ, τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής χρήσης βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3), περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο)⁹ και τα άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου- ΝΑΤΟ¹⁰.

Κανένα διεθνές δικαστήριο δεν θα δεχτεί ως κατάχρηση δικαιώματος την επέκταση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης από την Ελλάδα. Κατάχρηση είναι η «αυθαίρετη άσκηση ενός δικαιώματος από ένα κράτος με αποτέλεσμα τη ζημία σε ένα δεύτερο κράτος»¹¹. Εφόσον το 98% των παράκτιων κρατών έχει κάνει ήδη χρήση του δικαιώματος δεν μπορούμε να μιλάμε για «αυθαιρεσία». Δεδομένης επίσης της διεθνούς νομολογίας περί ελεύθερης ναυσιπλοΐας και του δικαιώματος αβλαβούς διέλευσης μέσα από την ελληνική Αιγιαλίτιδα Ζώνη καθώς και του γεγονότος ότι η αιγιαλίτιδα ζώνη της Τουρκίας δεν συρρικνώνεται αλλά αντιθέτως διευρύνεται και αυτή στην περίπτωση που η Τουρκία προβεί σε αντίστοιχη επέκταση 12 ν.μ. δεν μπορούμε να μιλάμε για «ζημία».

Με 6 ν.μ. το 43,5% του Αιγαίου ανήκει στην Ελλάδα και το 7,5% στην Τουρκία. Με 12 ν.μ. το 71,5% ανήκει πια στην Ελλάδα και το  8,8% στην Τουρκία¹².

δ) Το Αιγαίο εξαιρείται των διεθνών συμβάσεων ως μία ειδική περίπτωση «περίκλεισης θάλασσας».

Έτσι η Τουρκία, στην Τρίτη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ (UNCLOS III), συγκατέθεσε και συστρατεύθηκε με την θέση ότι η οριοθέτηση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης δεν θα πρέπει να γίνεται με την αρχή της μέσης γραμμής αλλά με την αρχή της ευθυδικίας και αναλογικότητας και κατόπιν συμφωνίας, με το επιχείρημα φοβερής επινόησης ότι στις κλειστές θάλασσες τα νησιά είναι εξάρσεις του βυθού και άρα πρέπει να παραβλέπονται.

Δυστυχώς για την Τουρκία η Τρίτη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ απέρριψε πλήρως τις αιτιάσεις της. Δηλαδή, αντίθετα με ό,τι αποφασίστηκε για την υφαλοκρηπίδα, επικράτησε η θέση ότι για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη θα έπρεπε να διατηρηθεί το υφιστάμενο καθεστώς της μέσης γραμμής.

Η Τρίτη Συνδιάσκεψη επιβεβαίωσε το άρθρο 121 παρ.2 απορρίπτοντας εξαίρεση και αναφορά σε «περίκλειστες θάλασσες: «Εκτός όπως προβλέπεται στην παράγραφο 3, η χωρική θάλασσα, η συνορεύουσα ζώνη, η αποκλειστική οικονομική ζώνη και η υφαλοκρηπίδα μιας νήσου καθορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης που εφαρμόζονται στις άλλες ηπειρωτικές περιοχές».

Ένα  νησί λοιπόν έχει ξεκάθαρα τα ίδια δικαιώματα όπως και μία ηπειρωτική περιοχή ανεξάρτητα από την θέση του σε κλειστή ή ανοιχτή θάλασσα.

Στο άρθρο 121 παρ. 1 ορίζεται με σαφήνεια η έννοια του νησιού χωρίς γραφικούς και απελπιστικούς αυτοσχεδιασμούς περί «εξάρσεων βυθού»: «Νήσος είναι μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από ύδατα και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια των υδάτων κατά τη μέγιστη πλημμυρίδα». Κανένας διαχωρισμός λοιπόν σε μέγεθος, βράχους, βραχονησίδες κοκ.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Το δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση της Αιγιαλίτιδας Ζώνης στα 12 ν.μ. είναι αδιάσειστα στερεωμένο στο διεθνές δίκαιο σε ολόκληρο το μήκος της ακτογραμμής της, νήσων ή ηπειρωτικής χώρας, ανοιχτής ή κλειστής θάλασσας. Η Τουρκία εφευρίσκει παιδαριώδεις δικαιολογίες για να στηρίξει τις θέσεις της.

Γνωρίζει ότι έχει απέναντί της με τρόπο ακλόνητο και αναμφισβήτητο τόσο την διεθνή νομολογία όσο και το διεθνές εθιμικό δίκαιο. Προσπαθεί να επιτύχει εξαιρέσεις με κατασκευασμένες και αυθαίρετες έννοιες (τις οποίες προσπαθεί να εισηγηθεί απελπισμένα στα διεθνή φόρα) ή να αντλεί επιλεκτικά στοιχεία άρθρων αποκόπτοντας τα από την γενικότερη έννοια και το γράμμα και πνεύμα του νόμου υποπίπτοντας όμως έτσι συνεχώς σε κραυγαλέες αντιφάσεις.

Επειδή ακριβώς γνωρίζει, ότι δεν θα είχε καμία τύχη σε διεθνή διαιτησία έχει εφεύρει  και έχει φέρει σειρά «ανοιχτών θεμάτων» στο τραπέζι που θα ήταν αδιανόητο για την ελληνική πλευρά να τα δεχτεί σε ένα πλαίσιο διαλόγου. Με αυτό το τρικ καταργεί ουσιαστικά τον  διάλογο ή την επιδιαιτησία χωρίς όμως να φαίνεται ότι το επιδιώκει. 

Επί παραδείγματι ζητάει επιτακτικά την   αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου (πράγμα που πιθανόν θα απαιτούσε με ταπεινωτικό τρόπο  για την Ελλάδα παρουσία εγγυητριών δυνάμεων), μιλάει για «γκρίζες ζώνες», δηλαδή αμφισβητεί τα σύνορα και την εθνική κυριότητα των νήσων, διεκδικεί το δικαίωμα Έρευνας και Διάσωσης ανατολικότερα του 25ου παράλληλου (δηλ. σχεδόν ανατολικότερα της Σκύρου) και, απαιτεί αναγνώριση «τουρκικής» μειονότητας στην Θράκη. Γενικότερα ακολουθεί αναθεωρητική στρατηγική όλων των Συνθηκών οι οποίες μ.α. καθόρισαν τα ίδια τα σύνορά της και θεωρεί ότι ο διάλογος οφείλει να γίνει «εφ’όλης της ύλης» για όλα τα θέματα ταυτόχρονα.

Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, δέκα μέρες κοσκινίζει.

Η Αιγιαλίτιδα Ζώνη εύρους 12 ν.μ. είναι σημαντικότατη για την Ελλάδα ειδικά στο Αιγαίο. Η περιοχή της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου που θα απομείνει να διεκδικείται από τα δύο κράτη θα περιορισθεί μόλις στο 5% του Αιγαίου. Αυτό θα καταστήσει τη διαφορά άνευ σημασίας¹³. Θα εξουδετερώνονταν αυτομάτως βλέψεις σχετικά με δικαιώματα έρευνας και διάσωσης στο Αιγαίο, διότι αυτά εμπίπτουν στην δικαιοδοσία της εθνικής κυριαρχίας και η αμφισβήτηση περί «γκρίζων ζωνών» θα έχει μόνο συμβολικό χαρακτήρα¹⁴. Τα τουρκικά μαχητικά δεν θα μπορούσαν να εισέρχονται στο Αιγαίο σχεδόν από καμία δίοδο (διότι θα ταυτίζονταν και ο ΕΑΧ στα 12 ν.μ.). Βέβαια οι Τούρκοι δεν θα είχαν και τότε πρόβλημα να παραβιάζουν, αλλά δεν θα μπορούν να προβάλουν την δικαιολογία ότι εισέρχονται και υπερίπτανται σε διεθνή εναέριο χώρο. Δεν θα υπήρχε υπεραλίευση στο Αιγαίο από τουρκικά αλιευτικά διότι αυτά θα μπορούσαν μόνο να διέρχονται αλλά όχι να αλιεύουν με προφανή επίσης περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Θα εξέλειπε αυτομάτως η ανταγωνιστική, ερειστική και προκλητική τακτική των Τούρκων ψαράδων με τους Έλληνες αλιείς (βλ. «πόλεμος της τσιπούρας»).

Η τελευταία παρατήρηση που θα κάνω είναι παρενθετική και αφορά στην Συμφωνία των Πρεσπών και στην παραχώρηση δικαιώματος περίκλειστου κράτους στο κρατίδιο Βόρεια της Μακεδονίας. Σύμφωνα με αυτό παραχωρείται δικαίωμα εκμετάλλευσης ζώντων πόρων (αλιείας) στην ελληνική ΑΟΖ στο Αιγαίο. Χωρίς Αιγιαλίτιδα Ζώνη στα 12 ν.μ. ο χώρος αλίευσης των Σκοπιανών είναι προφανώς ευρύτερος. Το πρόβλημα δεν θα το αισθανθούμε τώρα όπως και τις γενικότερες επιπτώσεις της εν λόγω Συμφωνίας της ντροπής. Θα το συνειδητοποιήσουμε  όταν το VMRO (αξιωματική αντιπολίτευση σήμερα και δυνάμει κυβέρνηση) ξαναέρθει στην εξουσία. Τότε θα δούμε πώς οι μεγάλες τουρκικές αλιευτικές εταιρίες, δηλώνοντας απλά την έδρα τους στα Σκόπια, θα εισέρχονται στο Αιγαίο από την «πίσω πόρτα» με «μακεδονική» σημαία. Τότε, έναν πόλεμο, τον λεγόμενο «πόλεμο της τσιπούρας» θα τον έχουμε χάσει στο Αιγαίο με μαθηματική βεβαιότητα. Θα παρατηρούμε απλά, πώς θα μας κλέβουν, νόμιμα και με την υπογραφή μας μέσα στο ίδιο μας το σπίτι.

Ανδρέας Τσιφτσιάν

Οικονομολόγος

Παραπομπές

1,2. Η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο δίκαιο της θάλασσας μέσα από την κρίση διεθνών δικαιοδοτικών οργάνων.  Διπλωματική εργασία. Σοφία Δαμπάλη (2008).

3. Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, το Διεθνές Δίκαιο και ο ρόλος του Καστελόριζου. Διπλωματική εργασία. Γρηγόριος Ε. Γκίζας (2019).

4. Δίκαιο της Θάλασσας και Οριοθετήσεις Θαλασσίων Ζωνών. Γιάννης Βογιατζής, MSc, PhD.

5,6. Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας (Montego Bay, 1982)

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/PDF/?uri=CELEX:21998A0623(01)&from=EL

7,8.  Το εύρος της Αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδος και η ελληνικότητα των αμφισβητούμενων από την Τουρκία νήσων του Αιγαίου. Hellenic Institute of Strategic Studies. Πλωτάρχης Γεώργιος Χρυσοχού ΠΝ (2016).

9. Charter of the United Nations. www.un.org

10. The North Atlantic Treaty. Washington DC (1949).

11. O’Brien.  Article 300 UNCLOS Commentary, note 78. See in similar Southwest Africa Cases (Ethiopia v. South Africa; Liberia v. South Africa). Judgment of 18 July 1966, ICJ Reports (1966)

12. http://www.ellinikos-stratos.com/arthra/xwrikaydata.asp

13,14  Αιγιαλίτιδα ζώνη, όσα πρέπει να γνωρίζουμε. Α. Συρίγος. Καθημερινή (2018)