Είναι η παιδεία, ανόητε!

Tου Πάσχου Mανδραβέλη
Στον χώρο της αριστερής παραφιλολογίας κυκλοφορεί μια εύκολη όσο και βολική για την Πρόοδο εξήγηση για την άνοδο της Χρυσής Αυγής. Ο συσχετισμός μοιάζει εμφανής: όταν έχουμε μέτρα περιορισμού των εισοδημάτων, ανεβαίνει η Ακροδεξιά, και στην περίπτωσή μας μια από τις απεχθέστερες μορφές της, ένα νεοναζιστικό μόρφωμα. Ο συσχετισμός δεν είναι αστήρικτος, είναι ιστορικά
αποδεδειγμένος· βλέπε Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Αλλά σε περιόδους κρίσης δεν ανεβαίνει μόνο η Ακροδεξιά. Ανεβαίνει και η Ακροαριστερά. Το τελευταίο δεν συζητείται τόσο πολύ, προφανώς διότι, εκτός του γεγονότος ότι θεωρείται η αγαθή εξέλιξη της κρίσης, είναι και νομοτελειακή πορεία της Ιστορίας: ο καπιταλισμός μπαίνει σε κρίση και «Αβάντι πόπολο, παντιέρα ρόσα»...
Ολόκληρη η αλήθεια είναι ότι η κρίση οδηγεί τους ψηφοφόρους σε ριζοσπαστικές επιλογές, είτε αριστερά είτε δεξιά του Κέντρου. Το να διακηρύσσει κάποιος ότι τα μέτρα σταθεροποίησης της οικονομίας ευνόησαν τη Χρυσή Αυγή και ταυτοχρόνως να αποσιωπά ότι τα ίδια μέτρα χάρισαν στον ΣΥΡΙΖΑ 27% είναι αν μη τι άλλο υποκρισία. Αλλά δεν είναι το θέμα μας εκεί. Αυτός καθεαυτόν ο συσχετισμός των μέτρων με την άνοδο της Ακροδεξιάς υποκρύπτει μια βαθιά περιφρόνηση για τον κατά τα άλλα «κυρίαρχο λαό». Η θεωρία μας λέει ότι όσο οι πολιτικές ηγεσίες μοιράζουν λεφτά στον λαό, αυτός απεχθάνεται την Ακροδεξιά. Μόλις τα κόψει, ο λαός κάτι παθαίνει και επωάζει το αυγό του φιδιού. Aρα η σχέση πολιτικών - λαού είναι μια σχέση συναλλαγής· δεν υπάρχει παιδεία, ιστορία, μνήμες, θεωρία για την κοινωνία. Υπάρχει μόνο ένα ιδιότυπο «λάδωμα». Οι επιδοματικές πολιτικές -οι οποίες σε καλούς καιρούς χαρακτηρίζονται από την Αριστερά «τερτίπια του αστικού κράτους» για να μη χαράξει ο λαός την πορεία προς το ιστορικό του πεπρωμένο, που είναι φυσικά η σοσιαλιστική κοινωνία- ξαφνικά γίνονται αναγκαίες.
Αυτό είναι προϊόν της αμήχανης θεωρίας που έχει αναπτύξει εδώ κι έναν αιώνα η «επαναστατημένη Αριστερά» για τη σοσιαλδημοκρατία. Από τη μια μεριά αγωνίζεται για τη «βελτίωση των συνθηκών της ζωής των εργαζομένων» και από την άλλη μισεί το γεγονός ότι αυτές κατά καιρούς βελτιώνονται, διότι έτσι κάποιοι «γιαλαντζί αριστεροί» αδρανοποιούν τα «επαναστατικά γονίδια» του λαού και φρενάρουν την πορεία προς τον πραγματικό σοσιαλισμό. Μπορεί να χρειαστεί κανέναν αιώνα ακόμη, αλλά φανταζόμαστε ότι κάποια στιγμή η Αριστερά θα λύσει και αυτήν την αντίφαση στη θεωρία της. Για την άλλη μεγάλη αντίφαση της «επαναστατικής βίας» σε μια Δημοκρατία, ίσως να χρειαστεί παραπάνω από αιώνας.
Η ειρωνεία είναι ότι η άνοδος της Ακροδεξιάς κάνει πιο επιτακτική τη λύση των προαναφερθεισών αντιφάσεων. Η Χρυσή Αυγή χρησιμοποιεί πολλές από τις μεθόδους, ακόμη και την αντισυστημική φρασεολογία της Ακροαριστεράς. Είναι, από διαφορετική αφετηρία, κατά του καπιταλισμού, των ελεύθερων αγορών και της παγκοσμιοποίησης. Χρησιμοποιεί «επαναστατική» βία κατά των μεταναστών, τους οποίους θεωρεί «γουρούνια, δολοφόνους» και πιόνια ενός παγκοσμιοποιημένου συστήματος που στόχο έχει την αλλοίωση των εθνών. Αρχισε να καταλαμβάνει πλατείες για να παραγάγει το δικό της «κοινωνικό έργο» (αποκλειστικά για ιθαγενείς) κ.λπ. Το χειρότερο δε είναι ότι η άνοδός της είναι εκρηκτική σε σχέση με εκείνη της Αριστεράς.
Το πρόβλημα της Ακροδεξιάς δεν λύνεται με οιμωγές, καταγγελίες και επιδόματα. Λύνεται μόνο με δημοκρατική παιδεία. Αλλά εκεί πάλι πέφτουμε στις αντιφάσεις της Αριστεράς...