Κοινωνική αυτοδικία

Του Ι. Κ. Πρετεντέρη

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ διαµαρτύρεται δια του «Ριζοσπάστη» και της «Αυγής» επειδή, λέει, κάποιοι βάζουν στο ίδιο τσουβάλι εκδηλώσεις κοινωνικής ανυπακοής (όπως το κίνηµα κατά των διοδίων) και απλές τραµπούκικες πρακτικές (όπως η επίθεση των χουλιγκάνων στο Θέατρο Τέχνης).

Ο «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», µάλιστα, ανακάλυψε και «ενιαίο κέντρο που κινεί τέτοια νήµατα» – για να τους διευκολύνω: η έδρα του βρίσκεται στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνιας (ΗΠΑ)...

ΚΑΝΟΝΙΚΑ, µε ανοησίες δεν ασχολείσαι. Πιστεύω, όµως, ότι µε αυτήν τη διαµαρτυρία ανέδειξαν (άθελά τους, υποθέτω...) το πραγµατικό πρόβληµα εκείνου που οι ίδιοι αποκαλούν ..«κίνηµα κοινωνικής ανυπακοής».

∆ΙΟΤΙ, ΑΝ ΕΙΝΑΙ να µην µπερδεύουµε τους τραµπούκους µε τους αγωνιστές, πρέπει πρώτα να βρούµε πώς θα τους χωρίσουµε.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ, δηλαδή, εκείνο που ξεχωρίζει την «κοινωνική ανυπακοή» από τις απλές «τραµπούκικες πρακτικές» µε τις οποίες δεν πρέπει να την τσουβαλιάζουµε; Και ποιος αποφασίζει εγκύρως τι αποτελεί «τραµπούκικη πρακτική» και τι «κοινωνική ανυπακοή»;

ΕΠ’ ΑΥΤΩΝ, ούτε ο «Ριζοσπάστης» ούτε η «Αυγή» παρέχουν την παραµικρή διευκρίνιση. Υποθέτω ότι, κατά πάγια παράδοση της Αριστεράς, διατηρούν το προνόµιο να προσδιορίζουν µόνοι τους τον χαρακτήρα της δράσης τους ανάλογα µε ό,τι τους βολεύει.

ΕΤΣΙ, ας πούµε, όταν κάποιος δεν πληρώνει διόδια ή εισιτήριο µετέχει σε «κίνηµα κοινωνικής ανυπακοής» αλλά όταν δεν πληρώνει ΦΠΑ θεωρείται «φοροφυγάς».

∆ΥΣΤΥΧΩΣ, αποτελεί παλαιό χαρακτηριστικό των ολοκληρωτικών κινηµάτων να χρησιµοποιούν αυθαίρετα τις λέξεις µε ένα κατά περίπτωση νόηµα. ∆εν θα σταθώ σε αυτό – το έχει τελεσίδικα περιγράψει ο Τζορτζ Οργουελ στο «1984».

ΘΑ ΣΤΑΘΩ, όµως, στο «ποιος αποφασίζει» και µε «ποια κριτήρια». ∆ιότι, αν κριτήριο αποτελεί η απλή δήλωση φρονήµατος του κάθε δράστη, τότε ειλικρινά δεν βρίσκω ουσιαστική διαφορά ανάµεσα σε εκείνους που ετσιθελικά δεν πληρώνουν επειδή θεωρούν ότι τους προσβάλλουν οι εργολάβοι και στους άλλους που έσπασαν ένα θέατρο επειδή θεώρησαν ότι προσβάλλεται ο Ολυµπιακός.

ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑΤΙ; Επειδή και στις δύο περιπτώσεις έχουµε ακριβώς την ίδια µέθοδο: την αυτοδικία.

ΜΟΝΟΣ ΜΟΥ αποφασίζω τι µε ενοχλεί και µόνος µου επιβάλλω το δίκιο µου. Άλλος δεν πληρώνει, άλλος µπουκάρει στο θέατρο κι άλλος βάζει βόµβες µε τη Συνωµοσία Πυρήνων της Φωτιάς. Οι συνέπειες σε κάθε περίπτωση είναι ασφαλώς διαφορετικής σοβαρότητας, αλλά η λογική είναι απολύτως η ίδια.

ΚΑΙ ΑΥΤΗΝ ακριβώς τη λογική της αυτοδικίας έχουν εξοβελίσει οι πολιτισµένες κοινωνίες. Όχι επειδή είναι δίκαιες – δεν είναι! Αλλά επειδή από τη στιγµή που ο καθένας αποκτά το δικαίωµα να πάρει το δίκιο στα χέρια του, τότε είναι προφανές ότι έχει εξίσου δικαίωµα να ορίσει µόνος του και ποιο δίκιο θα επιβάλει.