Το μικρό πανηγύρι του εξωκλησιού Αη-Γιάννη του Προδρόμου στην ‘’ορεινή της Γρατσάνης’’.

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

Το μικρό εκκλησιαστικό πανηγύρι του εξωκλησιού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου Παλαιογρατσάνου της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης (που τιμάται στη μνήμη του Γενεσίου του, 23 και 24 Ιουνίου) έχει αναλογικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά με την Ορεινή της Ιουδαίας, τη γενέτειρα Ιωάννου του Προδρόμου. Γι’ αυτό και ο τίτλος ‘’ορεινή της Γρατσάνης’’.

Το ιστορικό αυτό πετρόχτιστο εξωκλήσι βρίσκεται σε λοφίσκο κάτω από το Παλαιογράτσανο, μεταξύ Βελβεντού και Πλατανορέματος και έχει θέα καταπληκτική προς την όμορφη λίμνη του Αλιάκμονα-Πολυφύτου και τη μεγάλη γέφυρα των Σερβίων.

Ο χωματόδρομος 4 χμ. περίπου (που με τη φροντίδα της Εκκλησιαστικής Επιτροπής του Εξωκλησιού και τη συνδρομή του Δήμου Σερβίων-Βελβεντού

είναι αρκετά βατός και στα ΙΧ μικρά αυτοκίνητα) σε μια παράλληλη προς τη λίμνη διαδρομή στο ύψος της ‘’ορεινής Γρατσάνης’’ οδηγεί τον επισκέπτη στο εξωκλήσι μέσα από ποικίλη βλάστηση δένδρων, φυτών και θάμνων.

Ο ερευνητής και συλλέκτης βοτάνων Γιάννης Παπαγόρας, μου έδωσε την ονομασία: παλιούρια, θεόρατα πουρνάρια, μεγάλες βελανιδιές, φουντωτοί κέδροι και αγριογκορτσιές, αγριελιές (γκραούσια)

φτελιές και λυγαριές, πλατάνια και γαβριά και θεραπευτικά φυτά: οστριά, θράψος, αλαδαντά, λαγοκοιμηθιά, ιππουρίς. Όλα αυτά και πολλά άλλα κάνουν τη διαδρομή ένα μικρό θαύμα, είναι η παρουσία του Θεού στην κτίση, που σε κάνει να αναφωνείς αυθόρμητα: ‘’ως εμεγαλύνθη τα έργα σου, Κύριε, πάντα εν σοφία εποίησας’’ (Ψαλμ. 103, 24).

Το τέλος της διαδρομής διασχίζει κάθετα

το φαράγγι της Γρατσάνης. Στην απέναντι όχθη του, στο ύψος της ορεινής, βρίσκεται το εξωκλήσι.  

Το εξωκλήσι του Αη-Γιάννη βρίσκεται μέσα στο διαρκές ενδιαφέρον των Εκκλησιαστικών Επιτροπών του για δεκαετίες: Οι πρώτοι, που ξεκίνησαν την ανακαίνισή και αποκατάστασή του (αρχές του 1980) για την επαναλειτουργία του, ήταν μια παρέα κυνηγών: ο Πέτρος Παπαγόρας, ο Νέστορας Τράντας, ο

Νικόλαος Σαπουνάς και ο Νικόλαος Τζινίκος. Κοντά σ’ αυτούς και ο Παύλος Παπανώτας που διέθετε το τρακτέρ του για τη μεταφορά υλικών. Και πολλοί άλλοι.  

Στο εξωκλήσι διαπιστώνεις την εμφανή αγάπη, πίστη και φροντίδα της σημερινής ευρείας επιτροπής του εξωκλησιού. Πεντακάθαρο, ασπρισμένο το ξωκλήσι και τα πέτρινα πεζούλια του, η περίφραξη του προαυλίου, τα φυτεμένα και κλαδεμένα δέντρα: καστανιές, απιδιές, ροδιές, κυδωνιές, η όμορφη βρύση, το κουρεμένο χόρτο, τα κλαδεμένα παλιά και νεότερα πουρνάρια, το ανακαινισμένο παλιό δωμάτιο, όλα με κέντρο το Ναό, συν-αποτελούν τη θεία σφραγίδα στην οποία συμμετέχει (και θα συνεχίζει να συμμετέχει) αβίαστα και ελεύθερα ο λαός του Θεού, χθες και σήμερα και εις τους αιώνας.

Εκκλησιαστικοί Επίτροποι του εξωκλησιού, σήμερα, είναι: ο Γεώργιος Καρδάκος, ο Γεώργιος Στεφάνου, ο Δημήτριος Αντωνίου και ο Δημήτριος Παπαδημητρίου. Για τον ευπρεπισμό του, μαζί με την Εκκλ. Επιτροπή, εργάστηκαν, η Ερμιόνη Καρδάκου, η Μαρία Ζαρούχα, η Άννα Στεφάνου και ο Γεώργιος Νικόπουλος.

Με την ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σερβίων και Κοζάνης κ. Παύλου τελέσαμε και φέτος (2015) τις ιερές Ακολουθίες. Έψαλαν στον Εσπερινό ο Γιάννης Παπαγόρας και ο Βασίλης Καρανώτας.

Στο φετινό πανηγύρι υπήρξε μεγάλη προσέλευση πιστών και παρουσία πολλών μικρών παιδιών συνοδευόμενα από τους γονείς και τους παππούδες τους. Έτσι η παράδοση μέσα στο χώρο της Εκκλησίας δεν είναι περιφορά μουσειακών εκθεμάτων, είναι γνωριμία, αφύπνιση, έρευνα, αποκάλυψη, υποψιασμός, είναι άνοιγμα της ύπαρξης, σχέση και κοινωνία του ανθρώπου με το Θεό και το συνάνθρωπο.

Η ιστορικότητα του εξωκλησιού (συν τοις άλλοις) έχει σχέση και με την πυρπόληση του Παλαιογρατσάνου το Δεκέμβριο του 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. Φιλοξένησε (μαζί με τις γύρω από αυτό καλύβες των κτηνοτρόφων) μέσα στο δριμύ χειμώνα, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού του χωριού, που το εγκατέλειψαν οι κάτοικοι μετά την ολοσχερή καταστροφή.

Απολυτίκιον Γενεσίου του Προδρόμου. Ήχος δ’.

Προφήτα και Πρόδρομε, της παρουσίας Χριστού, αξίως ευφημήσαι σε ουκ ευπορούμεν ημείς, οι πόθω τιμώντες σε, στείρωσις γαρ τεκούσης, και πατρός αφωνία, λέλυνται, τη ενδόξω και σεπτή σου γεννήσει, και σάρκωσις Υιού του Θεού, κόσμω κηρύττεται.

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας

παπαδάσκαλος (24-6-2015)