Πατριωτισμός ή αναλαμβάνω την ευθύνη

Του Δημήτρη Καμπουράκη Επειδή είμαι παλιός στο επάγγελμα και έτυχε να ζήσω πράγματα, θυμάμαι την απογοήτευση τουλάχιστον δύο Ελλήνων πρωθυπουργών και των υπουργών επί των εξωτερικών τους, μετά από συναντήσεις και συνομιλίες που είχαν με τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς κατά τη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων του Γιουγκοσλαβικού εμφύλιου το 1991 ως το 1995 και βέβαια της σύγκρουσης για το Κοσσυφοπέδιο το 1999.
Δεν είναι η ώρα και ο τόπος για να συζητήσουμε την ουσία του τότε Γιουγκοσλαβικού ούτε είναι αυτό το θέμα μας, απλώς υπενθυμίζω ότι για ιστορικούς λόγους η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα που βρέθηκε στο πλευρό των Σέρβων, ενώ παράλληλα ήταν μέλος του ΝΑΤΟ το οποίο υποστήριξε όλους τους αντιπάλους της Σερβίας σε όλες τις συρράξεις.

Θυμάμαι, λοιπόν, πολύ καλά τουλάχιστον δύο off the record ενημερώσεις προς τους πολιτικούς συντάκτες του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και του Κώστα Σημίτη ως πρωθυπουργών αλλά και κάμποσες του Θόδωρου Πάγκαλου ως υπουργού εξωτερικών, για τον τρόπο που αντιμετώπιζε ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς τις επίσημες και ανεπίσημες προειδοποιήσεις τους σχετικά με τις προθέσεις των ΝΑΤΟϊκών, των Αμερικανών και των Γερμανών. Όλοι τους και σε διαφορετικές περιόδους είχαν εξηγήσει στον Σέρβο ηγέτη ότι το διεθνές κλίμα και ο συσχετισμός δυνάμεων είναι δραματικά εναντίον του και ότι οι δυτικοί είναι αποφασισμένοι να τον τσακίσουν αν δεν κάνει σαφή βήματα υποχώρησης από τις θέσεις του.
Και οι τρεις έλεγαν ότι ο Μιλόσεβιτς αρνιόταν πεισματικά να δει την πραγματικότητα. Αν και είχε πλήρη πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες από τον διεθνή χώρο, έμοιαζε ανίκανος να τις ερμηνεύσει με φυσιολογικό τρόπο διότι «ζούσε μέσα σ’ ένα σερβικό σύμπαν, έξω από το οποίο όλα έμοιαζαν παράλογα». Απέναντι σε όλες τις ελληνικές προειδοποιήσεις ότι «θα τον διαλύσουν», ο Σέρβος αντιπαρέθετε:
Πρώτον τον πατριωτισμό και την ιστορία της χώρας του τα οποία δεν μπορούσε να προδώσει, δεύτερον τη θεωρία ότι μια απροκάλυπτη επέμβαση των ξένων στα γιουγκοσλαβικά εδάφη θα ανατίναζε όλη την ανατολική Ευρώπη συνεπώς δεν θα την τολμούσαν και τρίτον μια σειρά από «πολύ σοβαρές» διπλωματικές και στρατηγικές κινήσεις του, οι οποίες μονίμως βρισκόταν σε εξέλιξη και θα άλλαζαν τα δεδομένα.
Φυσικά, όλα τούτα ήταν μόνο μέσα στο κεφάλι του Μιλόσεβιτς. Παρέλαβε μια ενιαία Γιουγκοσλαβία και με ακλόνητο πατριωτισμό παρέδωσε μια καθημαγμένη χώρα σε έξι κομμάτια. Και οι τρεις Έλληνες πολιτικοί μάλιστα, μας εξηγούσαν ότι τα περιθώρια πιέσεών τους απέναντι στον Μιλόσεβιτς ήταν περιορισμένα, διότι ο Σέρβος ήταν πάντα έτοιμος να διαπιστώσει ότι «οι Έλληνες πέρασαν στο αντίπαλο στρατόπεδο και παριστάνουν τον φίλο ενώ παίζουν υπογείως το παιχνίδι του αντιπάλου».
Στην ίδια περιοχή, εκατό χρόνια νωρίτερα, το 1914 στο Σεράγιεβο, ο στρατιωτικός διοικητής της Βοσνίας Ερζεγοβίνης στρατηγός Όσκαρ Πότιορεκ είχε αρνηθεί πεισματικά να αυξήσει τα μέτρα φύλαξης του Φραγκίσκου Φερδινάνδου της Αυστρίας που επισκεπτόταν την πόλη. Σε όσους τον προειδοποιούσαν ότι επρόκειτο να γίνει δολοφονική απόπειρα εναντίον του αρχιδούκα, απαντούσε φλεγματικά με την περίφημη φράση που τον άφησε στην ιστορία, «αναλαμβάνω εγώ την ευθύνη». Ο Φερδινάνδος βέβαια δολοφονήθηκε, εξ αιτίας αυτού ξέσπασε ο Α’ παγκόσμιος πόλεμος, ανατινάχτηκε όλη η υφήλιος, είκοσι εκατομμύρια άνθρωποι έπεσαν νεκροί, αλλά ο Πότιορεκ είχε αναλάβει την ευθύνη.
Και τα δύο ιστορικά παραδείγματα του κειμένου είναι εντελώς τυχαία και ουδεμία σχέση έχουν με όσα συμβαίνουν (ή καταφθάνουν καλπάζοντας) στα νότια Βαλκάνια… 

ένα άρθρο των πρωταγωνιστών 

protagon.gr