Η Αντίσταση της αγάπης ή της αυταπάτης

  Του Β.Π. Καραγιάννη

Το βράδυ της Ανάστασης, κάθε Ανάστασης, μαζεύεται τόσος πολύς κόσμος στους ναούς, λίγο πριν του Αγγέλματος δηλαδή, γιατί αμέσως μετά το ευκαιριακόν κατ’ όνομα χριστεπώνυμον εκκλησίασμα φυλλορροεί καθοριστικά, όσος μαζεύτηκε (και το είδα) το βράδυ της 18^ης Μαρτίου στο ναό των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (χωρίς ν’ αναχωρήσει κανείς άχρι τέλους) στην παρουσίαση του βιβλίου του αρχιμανδρίτου και συγγραφέως Αυγουστίνου Μύρου «Αντίσταση της αγάπης».
Είναι η Γ’ έκδοση του βιβλίου που κυκλοφόρησε  τη δεκαετία του 1980,  όταν, βαρυνθείς ο τότε νεαρός επιστήμων της θεολογίας,  ν’ ακούει τα ατέλειωτα υμνητικά τροπάρια για την Εθνική Αντίσταση και τα μεγαλεία της, καθώς αποσιωπούνταν η προσφορά της εκκλησίας σ’ αυτήν, θέλησε ν’ αντισταθεί κάπως σ’ αυτό το σαρωτικό, πληθωριστικό ρεύμα ηρωποίησης κάθε τι  που έπασχε «από την αφόρητη ιδεολογικοποίηση της εποχής». Ετσι συγκέντρωσε στοιχεία, προφορικές μνήμες και αφηγήσεις από εκατοντάδες κοζανίτες (αυτό κι αν είναι πολύτιμη παρακαταθήκη)  έγγραφα και περιοδικά για την περίοδο της Κατοχής στην πόλη της Κοζάνης 1941-1944 με κεντρικό πρόσωπο τον ιεροκήρυκα Αυγουστίνο Καντιώτη, μετέπειτα επίσκοπο Φλωρίνης κ.λπ., για ν’ αποδείξει την προσφορά της τοπικής εκκλησίας στο αγώνα επιβίωσης του λαού της πόλεως. Είχε ήδη εκτελεστεί από τους Γερμανούς ο μάρτυρας αρχιμανδρίτης Ιωκείμ Λιούλιας, ο δε ομώνυμός του  επίσκοπος της μητροπόλεως είχε «φύγει» για το βουνό (άλλοι λένε «το έσκασε» ή «δραπέτευσε» από τις ευθύνες και τα καθήκοντά του - η Συνοδική  απόφαση που τον καθαίρεσε μετέπειτα ήταν, έλεγε, γιατί εγκατέλειψε το ποίμνιόν του σε δύσκολες συνθήκες. 

Από την πρώτη έκδοση του βιβλίου, στάθηκα σ’ αυτό σαν μια πηγή όχι μόνον της αγαπητικής θέσης και σχέσης του σ. προς τον συναρπαστικό ιεροκήρυκα αλλά και ως  έργο αναφοράς για τις τότε συνθήκες που επικρατούσαν στην πόλη για την οποία ελάχιστες γραπτές μαρτυρίες υπάρχουν. Αρα έχει και μια χρήση παιδευτική για την ιστορική γνώση που καταθέτει, η οποία προέρχεται από την προσωπική δράση του πρωταγωνιστή ιερωμένου με τη δημιουργία των συσσιτίων της ΕΣΤΙΑΣ και τη συμμετοχή  των συμπολιτών σ’ αυτά, είτε ως επωφελούμενοι -κι ήταν χιλιάδες καθημερινά τα πιάτα της αγάπης-, είτε ως ενισχυτές τους, αφού όλοι όσοι μπορούσαν προσέφεραν σ’ αυτή την παγκοινιά της αγάπης, δηλαδή της σωτηρίας από την πείνα των ανθρώπων της πόλεως αδιακρίτως ιδεολογικών αντιλήψεων ή ψευδαισθήσεων.

Το βιβλίο του Α.Μ. εκτός του ότι είναι συναρπαστικό στη διεξαγωγή του, μας βάζει σε πολλά ερωτήματα και διλήμματα. Τί γνωρίζουμε σαν καταγεγραμμένη τοπική ιστορία για την εποχή εκείνη και όχι μόνον γι αυτήν, πως το γνωρίζουμε, τι έχουμε συνηθίσει κι «εμπεδώσει» σαν "ακλόνητες» αλήθειες οι οποίες αντέχουν ως το πρώτο σάρωμά τους από τη έρευνα και την πραγματικότητα. Τέλος αν αποδίδουμε ή αποδώσαμε το ιστορικό δίκιο σαν πόλη σε ξεχωριστούς ανθρώπους σε ιδιάζουσες καταστάσεις. Εχω την αίσθηση πως στην περίπτωση του Αυγ. Κνττ. και την αντίστασή της αγάπης του σε σχέση την ευρύτερη Αντίσταση εκείνου του καιρού, της πράξης και της κατοπινής «αποθέωσής» της, και στη συνέχεια του σημερινού εν πολλοίς διαστρεβλωμένου ή υπερβολικού συζητούμενου, είμαστε μεροληπτικοί κι ετεροβαρείς και έργω ή λόγω υπέρ του ευκολομάσητου συρμού.

            Ο σ. Α.Μ με την πολύμοχθη, πολύπλευρη έρευνά του γύρω από τα παραπάνω ζητήματα έθιξε ευρέως και απέδειξε με τον τρόπο του την πατριωτική κι ανθρωπιστική στάση της τοπικής Εκκλησίας στο πρόσωπο του Αυγ. Καντ., ειδικά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής.

ΥΓ. Δίκην απορίας. Η Μητροπολίτης Κοζάνης τότε Ιωακείμ έχει ποτέ μιλήσει για τον Αυγ. Καντιώτη εκείνου του καιρού; Κύριος οίδε ή μάλλον εμένα μου διαφεύγει.