Παίζοντας με τη φωτιά

Του Παύλου Τσίμα

Το αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου μας άνοιξε ένα μεγάλο παράθυρο. Στην ψήφο μας έγκειται αν θα το δούμε ως ευκαιρία ή αν θα το ανοίξουμε προς την απόλυτη καταστροφή

Εδώ και δύο χρόνια συγκεντρώνω εκθέσεις διαφόρων δεξαμενών σκέψης, επενδυτικών οίκων και τραπεζών που υπολογίζουν το κόστος μιας ενδεχόμενης εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ. Στην αρχή έπρεπε να τις ψάχνω και να τις ξεθάβω μία - μία. Τον τελευταίο καιρό δημοσιεύονται πλημμυριδόν.

Οι εκτιμήσεις ως προς τις επιπτώσεις για την Ελλάδα την ίδια, μάλλον συγκλίνουν. Το νέο νόμισμα θα υποτιμηθεί αμέσως κατά 50%-60%, ο πληθωρισμός θα ξεπεράσει το 30%, το ΑΕΠ, το εθνικό μας εισόδημα, θα υποστεί μια απότομη μείωση από 20% έως 40% (επιπλέον της μείωσης 20% που έχει υποστεί στην πενταετία 2008-2012), το τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει και ένας νομικός Μινώταυρος θα απειλεί τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που έχουν δάνεια σε ευρώ ή άλλο νόμισμα. Οπως και να τους διαβάσεις αυτούς τους αριθμούς, η εικόνα που σχηματίζουν είναι μια εικόνα κατάρρευσης, πτωχοποίησης και χάους. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν, βέβαια, ότι μακροπρόθεσμα όταν τιμές, αξίες και μισθοί ισοπεδωθούν, η εισροή κεφαλαίων θα ενισχυθεί, τα φυγαδευθέντα ελληνικά κεφάλαια θα επιστρέψουν για να ψωνίσουν κοψοχρονιά, μια κάποια παραγωγική επανεκκίνηση θα χρηματοδοτηθεί και μια οικονομική ανάκαμψη θα ξεκινήσει. Αλλά, ως γνωστόν, μακροπρόθεσμα θα είμαστε όλοι νεκροί...

Από την άλλη, ως προς τις επιπτώσεις στην ευρωζώνη γενικά και τη διεθνή οικονομία γενικότερα, οι εκτιμήσεις αποκλίνουν. Οι πιο αισιόδοξοι κάνουν λόγο για ζημιές μετρήσιμες της τάξης των 300 δισ. ευρώ (έως 1 τρισ. ευρώ για τους πιο απαισιόδοξους ανάμεσα στους αισιόδοξους) και για τη δυνατότητα αποτελεσματικής προστασίας της ευρωζώνης και του τραπεζικού της συστήματος έπειτα από έναν ελληνικό - ή ελληνο-πορτογαλικό - ακρωτηριασμό. Θα φύγουμε δηλαδή εμείς, θα θυσιαστούμε ως Ιφιγένεια και κατόπιν οι υπόλοιποι θα κάνουν ό,τι έως τώρα δεν έκαναν για να σώσουν το κοινό νόμισμα. Οι απαισιόδοξοι, αντιθέτως, σημειώνουν ότι μια ελληνική έξοδος (Grexit, στην καθομιλουμένη των αγορών) θα πυροδοτήσει αλυσιδωτές πολιτικές και οικονομικές εκρήξεις, που θα οδηγήσουν ταχύτατα στη διάλυση της ευρωζώνης μέσω της τήξης του τραπεζικού της συστήματος, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη διεθνή οικονομία και ακόμη σοβαρότερες για την πολιτική Ευρώπη.

Αλλά αν τόσο ζοφερές περιγράφονται οι επιπτώσεις ακόμη και στα πιο αισιόδοξα σενάρια, τότε γιατί το συζητάμε; Γιατί το συζητούν; Γιατί εγγράφουμε στην εθνική μας ατζέντα (έστω και ως απευκταία εξέλιξη) την επιστροφή στη δραχμή και γιατί η Ευρώπη εγγράφει (ως απευκταία επίσης, αλλά πιθανολογούμενη πλέον εξέλιξη) την Grexit στην ατζέντα όχι μόνο των τεχνοκρατών της αλλά και των Συμβουλίων Κορυφής της; Γιατί καλούνται οι υπηρεσίες, όχι μόνο των τραπεζών και άλλων οικονομικών μονάδων αλλά και των Βρυξελλών, της Φρανκφούρτης και των εθνικών πρωτευουσών, να μελετήσουν και να αριθμοποιήσουν ένα σενάριο που (για εμάς μετά βεβαιότητας, για εκείνους πιθανότατα) ισοδυναμεί με σενάριο αυτοκτονίας;

Συγκρατώ την απάντηση που έδωσε στο ερώτημα αυτό ένας γερμανός σοφός. Το εκλογικό αποτέλεσμα στην Ελλάδα - είπε - σε συνδυασμό με τις αρνητικές οικονομικές εξελίξεις στην Ισπανία και την εκλογή Ολάντ στη Γαλλία, άνοιξε μια μεγάλη τρύπα στο τείχος των συνταγών της λιτότητας τις οποίες με θεολογική εμμονή και τιμωρητική πρόθεση μας επέβαλε έως τώρα το Βερολίνο. Δημιουργήθηκε ένα νέο πεδίο διαπραγμάτευσης, εκεί όπου πριν δεν υπήρχε. Και η άλλη πλευρά προσπαθεί να κλείσει την τρύπα, να πλαισιώσει την αναπόφευκτη διαπραγμάτευση, να την περιορίσει. Και αυτό το μπρα-ντε-φερ που βρίσκεται σε εξέλιξη αφήνει περιθώρια ελπίδας, αλλά περιέχει και μεγάλους κινδύνους. «Είναι σαν δύο έφηβοι να οδηγούν τα αυτοκίνητά τους ο ένας κατά πάνω στον άλλον, για να δουν ποιος θα φοβηθεί και θα στρίψει το τιμόνι πρώτος. Ο κίνδυνος δυστυχήματος μεγαλώνει κάθε λεπτό που περνά...».

Μεταφράζω στα καθ' ημάς πολιτικά και εκλογικά βάσανα: το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου μας άνοιξε ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας να διορθώσουμε τον οδικό χάρτη προς τη συμφορά, τον οποίο ακολουθούσαμε. Μπορεί όμως να αποδειχθεί - αν έτσι το διαχειριστούμε - και ένα παράθυρο προς την απόλυτη καταστροφή. Αυτό είναι το δίλημμα των επόμενων εκλογών, του Ιουνίου.