– Πριν από μερικές δεκαετίες, περπατούσα στους δρόμους της παλιάς Στοκχόλμης καθώς η οικογένειά μου ζούσε στην εξορία. Κάποια στιγμή, γύρισα προς έναν περαστικό να ζητήσω οδηγίες για ένα μικρό καφενείο που έψαχνα. Ο περαστικός γύρισε και με χαιρέτησε. Προς έκπληξή μου, ήταν ο Ουλωφ Πάλμε, ο πρωθυπουργός της Σουηδίας, ο οποίος επέστρεφε από την τοπική υπεραγορά με τη σύζυγό του Λίσμπετ.
«Γεια σου, Γιώργο, πού πας;» με ρώτησε.
Καθώς βοηθούσα την γυναίκα του Λίσμπετ με τις τσάντες με τα ψώνια στο κατώφλι του σπιτιού τους, μου έδειξε το δρόμο για ένα καφέ όπου πήγαμε και τα είπαμε, ενώ πίναμε μπύρα με μια ομάδα ομοεθνών του. Στο τέλος, έφυγε μόνος του με τα πόδια για το σπίτι χωρίς σωματοφύλακες.
 |
| Ουλωφ Πάλμε |
Αυτή η στάση ζωής του Ούλωφ ήταν μια συνειδητή επιλογή. Είναι η επιτομή και το όραμά του για μια κοινωνία χωρίς βία, με ισότητας και δημοκρατία. Η μάχη για την Ειρήνη ήταν άλλωστε μία από τις πολλές που έδωσε σε όλη την πολιτική του καριέρα.
Έτυχε να με γνωρίσει ως πρόσφυγα στη Σουηδία. Η οικογένειά μου, που προσπάθησε να ξεφύγει από το δικτατορικό καθεστώς των Ελλήνων συνταγματαρχών στα τέλη της δεκαετίας του ’60, βρήκε καταφύγιο και θερμή υποστήριξη από τον σουηδικό λαό και τις προοδευτικές κυβερνήσεις του. Όταν οι δικτάτορες μας αποκάλεσαν τρομοκράτες, η σουηδική κυβέρνηση απάντησε ότι θα πάλευε για την χαμένη ελευθερία μας. Θα είμαι πάντα ευγνώμων για αυτό το καλωσόρισμα.
«Μην ξεχνάτε ότι όταν ανοίγουμε την αγκαλιά μας στους διωκόμενους του κόσμου, δεν κάνουμε μόνο παντοτινούς φίλους, δεν εμπλουτίζουμε μόνο τη δική μας κουλτούρα, αλλά μπορούμε επίσης να βοηθήσει να αλλάξει η μοίρα των χωρών αυτών από την κάθε απολυταρχική διακυβέρνηση.»
Για μένα, όπως και για πολλούς άλλους πρόσφυγες που γνώρισα εκείνες τις ημέρες από την Ανατολική Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τη Νότια Αφρική, ήταν μια στιγμή μάθησης. Το όραμά και ο αγώνα μας για μια καλύτερη κοινωνία δεν ήταν μία ψευδαίσθηση, και η ζωή μας στη Σουηδία απέδειξε ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις. Έγινε βαθιά πεποίθηση ότι οι χώρες μας δεν χρειάζεται να υποφέρουν από τον αυταρχισμό, τις αδικίες, τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις. Η δημοκρατία, η κοινωνική δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η διαφάνεια θα μπορούσαν να πάνε χέρι-χέρι με την ευημερία, την ανταγωνιστικότητα και τη δημιουργικότητα.
Ο Olof Palme μου θύμισε την εκστρατεία που έκανε για να γίνει πρωθυπουργός το 1982. Τότε μόλις είχα επιστρέψει σε μια νεογέννητη δημοκρατία στην Ελλάδα και μόλις είχα εκλεγεί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Μου είχε ζητήσει να συμμετάσχω στην εκστρατεία του. Στάθηκα δίπλα του όταν μιλούσε σε μια γειτονιά στη Στοκχόλμη για τη σημασία της πολιτικής για τους πρόσφυγες της Σουηδίας.
«Μην ξεχνάτε,» έλεγε, «ότι όταν ανοίγουμε την αγκαλιά μας στους διωκόμενους του κόσμου, δεν κάνουμε μόνο παντοτινούς φίλους, δεν εμπλουτίζουμε μόνο τη δική μας κουλτούρα, αλλά μπορούμε επίσης να βοηθήσουμε να αλλάξει η μοίρα των χωρών αυτών από την κάθε απολυταρχική διακυβέρνηση.»
Στις ομιλίες του, υπενθύμιζε τον Willy Brandt, τον πρώην καγκελάριο της Γερμανίας, τον Bruno Kreisky, τον πρώην καγκελάριο της Αυστρίας και τον Oliver Tambo, πρώην πρόεδρο του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου του Νέλσον Μαντέλα, που όλοι τους είχαν βρει καταφύγιο και στήριξη με τον έναν ή άλλον τρόπο σε σκανδιναβικές χώρες. Σε μια ομιλία του, κάλεσε εμένα να μιλήσω για την εμπειρία μου ως πρόσφυγας, στη γλώσσα της χώρας υποδοχής μου, τα σουηδικά. Η εκδήλωση τελείωσε με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη στα Σουηδικά από τη φινλανδική τραγουδίστρια Arja Saijonmaa.
Θα μπορούσε αυτό το πνεύμα να επικρατήσει σήμερα στην Ευρώπη; Δεν είναι βέβαιο πως όσοι αναζητούν σήμερα καταφύγιο στην Ευρώπη από τις ωμότητες στη Συρία θα επιστρέψουν καποια μέρα στην πατρίδα τους. Αλλά πολλοί θα το πράξουν.
Η Ευρώπη έχει μια ιστορική δυνατότητα και καθήκον, να αναπτύξει ένα μεγάλο σχέδιο για μια βιώσιμη Μέση Ανατολή, όπου οι εξορισμένες κοινότητες θα διαδραματίσουν έναν σημαντικό ρόλο. Η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιήσει αυτή την ευκαιρία για να προετοιμάσει και να ενδυναμώσει την επιστροφή όλων αυτών που θα κληθούν να ξαναχτίσουν τις κατεστραμμένες κοινωνίες τους. Κυρίως, θα γίνουν οι αρχιτέκτονες και οι μηχανικοί των νέων κοινωνιών που θα μπορέσουν να αποκρούσουν τον αυταρχισμό των δικτατόρων, τους φονταμενταλιστές και τους λαϊκιστές. Είναι αυτοί που θα δημιουργήσουν διαφανείς θεσμούς που θα προστατεύουν την διαφορετικότητα, θα απελευθερωσουν το δυναμικό των γυναικών και των ανδρών και θα εγγυηθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ θα συμβάλουν στην αποτελεσματική και βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων των χωρών τους.
Η ευθύνη αυτή σημαίνει ότι πρέπει να αναμορφώσουμε το αφήγημά μας για τα εκατομμύρια των ανθρώπων που έρχονται στις ακτές της Ευρώπης. Βέβαια, δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί τη σημερινή μαζική έξοδο. Ως Έλληνας, είμαι γνώστης όλων αυτών των δυσκολιών αυτής της ανθρωπιστικής κρίσης. Αλλά ας μην χάσουμε αυτήν την ιστορική μας ευκαιρία.
Ακριβώς όπως Olof Palme “επένδυσε” σε όλους εμάς που ήμασταν πρόσφυγες σε μια παλαιότερη εποχή, έτσι κι εμείς, πρέπει να “επενδύσουμε” στις οικογένειες των Συρίων που έρχονται στην Ευρώπη σήμερα. Θα είναι αυτοί που μια μέρα θα οδηγήσει στην αραβική αναγέννηση. Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι μαθαίνουν από την ιστορία της Ευρώπης, οι δάσκαλοι, οι πολίτες, τα θεσμικά της όργανα και τις δημοκρατικές πρακτικές, όπως ακριβώς κάναμε εμείς στη δεκαετία του 1960. Δεν πρέπει μόνο να μάθουν πώς η Ευρώπη ξεπέρασε την εθνοκάθαρση, τους δικτάτορες, τον ρατσισμό και της μισαλλοδοξία στον παρελθόν της, αλλά να γίνουν οι μάρτυρες απο το πώς αγωνιζόμαστε ενάντια στην αυξανόμενη φοβικότητα που επικρατεί σήμερα στις χώρες μας. Θα πρέπει να δουν ότι εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε καθαρά απέναντι από τον υπερ-εθνικισμό και την ξενοφοβία που γεννιούνται εκ νέου, και στεκόμαστε απέναντι σε όλους τους πολεμοχαρείς των χωρών μας που είναι έτοιμοι να εκμεταλλευτούν το φόβο, το μίσος και η ανασφάλεια – εκείνους που θέλουν την κατασκευή νέων τοίχων στην Ευρώπη αποτρέποντάς μας από τις πραγματικές λύσεις.
Συλλογικά, θα πρέπει να διδαχτούμε από αυτές τις στιγμές . Αυτό είναι αναπόσπαστο μέρος οποιασδήποτε συντονισμένης προσπάθειας για την δημιουργία νέων κοινωνιών στη Μέση Ανατολή.
Έτσι θα τιμήσουμε με τον καλύτερο τροπο τον μεγάλο ηγέτη, Ούλωφ Πάλμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου