Διασκέδαση και έθιμα «χειροποίητα» Απέναντι στην προκάτ κατανάλωση υπάρχει η παραγωγή της γειτονιάς

Από τη Ματίνα Τσικριτζή Μόμτσιου

Πέμπτη μεσημέρι, 23 Δεκεμβρίου στην Πλατεία Γιολδάση.

Ατμόσφαιρα εορταστική και χαρούμενη. Θυμίζει παραμονές Χριστουγέννων π.Κ. (προ Κρίσης). Ο χώρος ευπρεπισμένος, καθαρός και λαμπερός. Στολισμένος με λαμπιόνια και φωτάκια. Στην πάνω πλευρά ένας …θεατρικός χιονάνθρωπος, με το καπέλο του, με το κασκόλ του, με τα ξύλινα χέρια του, με τα όλα του.

Αυτό που θυμίζει όμως περισσότερο τα «παλιά τα χρόνια» είναι η απουσία κατήφειας.

Ο χώρος αντιλαλεί από φωνές και γέλια παιδιών που τρέχουν πάνω κάτω, κυνηγιούνται, πειράζονται και χαλούν τον κόσμο.

Δε λείπουν και οι μεγάλοι. Άνθρωποι διαφόρων ηλικιών που έρχονται βιαστικοί, χαιρετιούνται, βγάζουν παλτά και γάντια (ψόφος γαρ) και ανασκουμπώνονται. Εμπνέονται όλοι από κοινά αισθήματα. Τη διάθεση για προσφορά, την όρεξη για δουλειά, την επιθυμία να περάσουν στην επόμενη γενιά τις γνώσεις και τις αναμνήσεις τους από κοινωνίες παλαιοτέρων εποχών.

Έρχονται όμως ταυτόχρονα για να ξεφύγουν λίγο από τη μαυρίλα και την αγωνία των ημερών και να περάσουν καλά. Έρχονται για να δώσουν και να πάρουν. Παράγοντας αναψυχή και πολιτισμό. Ξεφεύγοντας τελείως από το καταναλωτικό μοντέλο που χαρακτηρίζει την οικονομική, την κοινωνική  αλλά και την πολιτιστική ζωή στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Που θέλει τους πολίτες με τα μούτρα κολλημένα στην TV, στο home cinema, στο internet. Περιφερόμενους σε «εκδηλώσεις» οργανωμένες  από κρατικοδίαιτους επαγγελματίες, που τις διεκπεραιώνουν χωρίς όρεξη, χωρίς μεράκι, χωρίς ψυχή.

Πίσω από όλο αυτό το γλέντι οι …συνήθεις ύποπτοι της Αυτοδιοικητικής Κίνησης «Κοζάνη – τόπος να ζεις». Που για εφτά μέρες έφκιαναν Χριστουγεννιάτικα χουσμέτια στην Πλατεία Γιολδάση, παρέα με γείτονες και μαγαζάτορες. Φουκάλτσαν , μερμέτσαν τα ντβάρια, σουβάτσαν, έβαψαν, κλάδεψαν τα δέντρα, πάτσαν κι ένα σφουγγάρσμα κι … έτοιμα όλα!

Χώρια η διακόσμηση, όχι μόνο του εξωτερικού χώρου, αλλά και  μιας μικρής αίθουσας που διαμορφώθηκε για να φιλοξενήσει τις δραστηριότητες. 

Πλατεία να ζεις, να δημιουργείς και να γιορτάζεις!

Κι ακολούθησαν για δύο βδομάδες οι τριάντα (30) εκδηλώσεις –δράσεις !! που στήθηκαν με εθελοντική προσφορά: Χρήματα από τα μέλη και τους φίλους της Κίνησης, υλικά από μικροπροσφορές καταστημάτων, φαγητά μαγειρεμένα από τα σπίτια, καλλιτεχνικό πρόγραμμα και εργαστήρια από τοπικούς καλλιτέχνες και ζωντανούς ανθρώπους της πόλης  που προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς.

Ξαναγυρίζω στην Πέμπτη 23/12, οπότε  έγινε ένα από τα εργαστήρια μαγειρικής.

Τι καλύτερος τρόπος να δώσεις στα παιδιά μια γεύση παλιών Χριστουγέννων από το να τους δείξεις πώς γίνονταν τα κόλιαντα και τα γιαπράκια με τη βοήθεια εκπροσώπων της μαγειρικής παράδοσης και τεχνικής του τόπου. Μπάμπες αλλά και νεότερες μαζί με τα σχολιαρούδια. Κουβεντούλα. Περιγραφές παλιών εθίμων. Ερωτήσεις. Σχόλια.

Κι εκεί που είναι όλα υπό έλεγχο,… βγαίνει το  ζυμάρι!  Μαζί με το απαραίτητο αλεύρι για να πλάσουν κόλιαντα καμιά σαρανταριά παιδιά. Εύκολο να φανταστεί κανείς τη συνέχεια! Χέρια γεμάτα ζυμάρια να προσπαθούν να δαμάσουν την πρώτη ύλη, που κολλάει παντού, στα χέρια, στις μπλούζες στα παλτά, στο πάτωμα, στα ντουβάρια, στη βρύση της τουαλέτας όπου προσφεύγουν κάθε τόσο οι μικροί chef για να καθαρίσουν ψίχα τα χέρια τους ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν το έργο τους.

Με τα πολλά, τα κόλιαντα είναι έτοιμα, τοποθετούνται σε ταψιά και μεταφέρονται στη διπλανή πιτσαρία για να ψηθούν. Κανείς δεν έχει χρόνο να αναπαυθεί, όμως ο χώρος πρέπει να ετοιμαστεί για το επόμενο … «εργαστήριο». Γιαπράκια! Όλα γίνονται με θαυμαστή δεξιοτεχνία κι από τις διδάσκουσες κι από τους διδασκόμενους: ανακάτωμα τα υλικά, γέμισμα τα φύλλα της αρμιάς, σφίξιμο να πάρει το γιαπράκι την τελική του μορφή, απόθεση στην κατσαρόλα. Βέβαια δε θυμίζουν όλα «τσιόμκις» (το ιδανικό σχήμα για το Κοζανίτικο γιαπράκι, όπως είναι ευρέως γνωστόν) αλλά υπάρχει ανοχή! Πρώτη για όλους!

Βέβαια αυτή η Πέμπτη δεν ήταν η μόνη μέρα που οι φίλοι και οι φίλες της Κίνησης αφιέρωσαν χρόνο και ενέργεια για να ζωντανέψουν το χώρο της Πλατείας Γιολδάση και να οδηγήσουν μικρούς και μεγάλους σ’ ένα ταξίδι  γνωριμίας με τα παλιά Χριστούγεννα. Σε όλη την περίοδο των γιορτών :

·        έδειξαν τρόπους κατασκευής Χριστουγεννιάτικων στολιδιών. Χειροποίητων. Με λίγα υλικά και πολύ μεράκι.

·        έστησαν κι ένα σωρό άλλα εργαστήρια με τη συμμετοχή εθελοντών που απαρατούσαν τα θκα τς τα χουσμέτια κι έσπευδαν να δώσουν χαρά και γνώση: κατασκευή καπέλων, αντικειμένων με πηλό, φιγούρας Καραγκιόζη, Origami, κούκλας για κουκλοθέατρο

·        τραγούδησαν κάλαντα της περιοχής, αλλά και τόπων πιο μακρινών

·        πρόσφεραν μουσικές βραδιές με διάφορα είδη μουσικής

·        έστησαν θεατρικές παραστάσεις και θεατρικό παιχνίδι

·        αφηγήθηκαν παραμύθια και παραμυθοτράγουδα

·        οργάνωσαν πάρτι για παιδιά και φιληναδιά για μεγάλους

Οι εκδηλώσεις συνοδεύτηκαν με συγκέντρωση μεταχειρισμένων παιχνιδιών και ρούχων για τα παιδιά της Παλαιστίνης. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, μέσα σε μια πολύ ζεστή γιορταστική ατμόσφαιρα  κι ενώ ο κόσμος απολάμβανε τις πίτες που είχαν παρασκευαστεί από τα παιδιά την προηγουμένη, άκουγε τα τοπικά κάλαντα, συναντούσε φίλους  κι αντάλλασσε ευχές μέσα στην απρόσμενη χειμωνιάτικη λιακάδα, κατέφθασε κι ο Άγιος Βασίλης (έμοιαζε με τον Τάκη το Σενδουκά ή μι φάνκιν;) να πάρει τα δώρα μαζί με τα μηνύματα των αποστολέων  για να τα μεταφέρει σε λιγότερο προνομιούχα παιδιά, τα παιδιά της Παλαιστίνης, που ξέχασαν όχι απλά τι θα πει παιχνίδι αλλά και τι θα πει να ζεις χωρίς φόβο.     

Όσοι κι όσες συμμετείχαμε σ’ αυτή τη διαρκή γιορτή της συμμετοχικότητας, της δημιουργίας  και της αναψυχής με όλη τη σημασία της λέξης, νιώσαμε ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για να στραφούμε σε τέτοιες μορφές δράσης. Να συνεργάζεσαι δηλαδή με ανθρώπους που μοιράζονται τα ίδια με σένα μεράκια, να δίνεις ότι καλύτερο διαθέτεις από ταλέντα και γνώσεις και να παίρνεις ότι καλύτερο έχουν οι άλλοι. Να προάγεις ό,τι σου έχει παραδοθεί με τρόπο όχι διδακτικό και βαρετό αλλά βιωματικό, συμμετοχικό και ευχάριστο.

Να παράγεις δηλαδή πολιτισμό, αντί να περιμένεις παθητικά να καταναλώσεις «προκάτ εκδηλώσεις» ως θεατής μαθημένος να κρίνει μόνο τη δουλειά των άλλων.

«Άξιος ο μισθός» όσων δούλεψαν για όλο αυτό το πανηγύρι γεύσεων, εικόνων και προσφοράς. Ας ελπίσουμε ότι το 2011 θα δει κι άλλες ομάδες να οργανώνονται και να ζωντανεύουν κι άλλες γωνιές της πόλης. Σε αυτούς τους καιρούς της εσωστρέφειας και της απελπισίας που μας ζώνουν από παντού, έχουμε ανάγκη να  φέρουμε τον πολιτισμό στα μέτρα μας με ενέργειες βαθιάς πολιτικής και κοινωνικής ευθύνης, όπως είναι οι πρωτοβουλίες αυτές που καλυτερεύουν τη ζωή του τόπου μας

Για την Αυτοδιοικητική Κίνηση «Κοζάνη, τόπος να ζεις»

Ματίνα Τσικριτζή Μόμτσιου