Κάθε χρόνο, αυτή την εποχή περίπου, εκδίδεται υπουργική απόφαση από τον εκάστοτε Υπουργό Περιβάλλοντος με την οποία κατανέμονται τα έσοδα από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπών CO2. Της έκδοσης της υπουργικής απόφασης προηγούνται διεργασίες, πιέσεις και συμβιβασμοί μεταξύ των συμφερόντων και των μερών που επιδιώκουν μεγαλύτερη πρόσβαση στα συγκεκριμένα έσοδα (Α.Π.Ε., Βιομηχανία κ.λ.π.).

Με βάση την νομοθεσία (Ν.4936/2022) οι πόροι θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των κλιματικών στόχων και μπορούν να κατανεμηθούν για την κάλυψη του ειδικού λογαριασμού ΑΠΕ, για την στήριξη της βιομηχανίας, για έργα εξοικονόμησης ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος, για έργα και δράσεις στις λιγνιτικές περιοχές της χώρας, ενώ πλέον ενισχύεται και το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης.

Από το 2018, με τον Ν. 4585/2018, έπειτα από συντονισμένη προσπάθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης της περιοχής, πρόσβαση στα συγκεκριμένα χρήματα απέκτησε και η περιοχή μας. Για το 2018 και το 2019 το ποσοστό για τις λιγνιτικες περιοχές ήταν 6% που μεταφράζεται σε 31εκκ και 30εκκ αντίστοιχα.

Έκτοτε και αντί να υπάρξει πίεση ώστε το ποσοστό κατανομής για τις λιγνιτικές περιοχές να αυξηθεί, ακολουθώντας την προσπάθεια πολιτικής απαξίωσης του συγκεκριμένου εργαλείου τόσο από την Κυβέρνηση, όσο και από μέρος της τοπικής αυτοδιοίκησης, το ποσοστό κατανομής ξεκίνησε να περιορίζεται και για το 2023 κατέληξε στο 1,125% (77,375% διατέθηκε στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης).

Όπως όμως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, μέχρι τώρα στις λιγνιτικές περιοχές κατανεμήθηκαν πάνω από 140εκκ€.
Στον πίνακα εμφανίζονται ταυτόχρονα και το σενάριο όπου το ποσοστό παραμένει σταθερό στο 6% μέχρι το 2030, όπου, με πολύ μετριοπαθείς υπολογισμούς, συγκεντρώνονται πόροι που ξεπερνούν τα 800εκκ€, αλλά και το σενάριο με σταθερό ποσοστό 1,125%.

Μέχρι και το 2024, από τον περιορισμό του ποσοστού έχουν αφαιρεθεί πόροι που ξεπερνούν τα 150εκκ€. Για την περίοδο 2024 – 2030 η απώλεια των πόρων προβλέπεται να ξεπεράσει τα 450εκκ€.
Και το ερώτημα που τίθεται είναι, θα διεκδικήσουμε ως περιοχή αυτούς τους πόρους;

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η κατανομή αυτών των πόρων είναι αποτέλεσμα σημαντικών πολιτικών, θεσμικών και επιχειρηματικών πιέσεων, θα πρέπει οι φορείς της περιοχής οργανωμένα να διεκδικήσουν όχι το 6% αλλά ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό για την περιοχή μας.

Οι πόροι του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης προσφέρουν σημαντικό περιθώριο χρηματοδότησης έργων και δράσεων που θα στηρίξουν την μετάβαση περιοχή, όπως π.χ., έργα αυτοπαραγωγής Ενεργειακών Κοινοτήτων και δίκαιης Ενεργειακής Μετάβασης, στήριξης της επιχειρηματικότητας, έργα υποδομών, προστασίας του περιβάλλοντος, κυκλικής οικονομίας και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας. Είναι επίσης κρίσιμο η αξιοποίηση αυτών των πόρων να γίνεται στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου και συνεκτικού σχεδίου, και όχι αποσπασματικά όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα.

Πιστεύω πως, θα πρέπει να υπάρξει συντονισμένη ενεργοποίηση σε τοπικό επίπεδο (Περιφέρεια, Δήμοι, Βουλευτές κ.λ.π.), να υπάρχει παρακολούθηση του διαλόγου και να διεκδικηθεί συντεταγμένα και τεκμηριωμένα, το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό για τις λιγνιτικές περιοχές. Ιδίως φέτος που η αποκλιμάκωση της ενεργειακής κρίσης αφήνει σημαντικά περιθώρια στην κατανομή των παραπάνω πόρων.