Για τις πυρκαγιές δεν αρκούν μόνο τα μέσα, απαιτείται πρόληψη

Άρθρο του Νίκου Ανδρουλάκη στο iefimerida.gr

Τις προηγούμενες εβδομάδες η Νότια Ευρώπη, μαζί και η χώρα μας έζησε ένα παρατεταμένο κύμα καύσωνα δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την εκδήλωση πυρκαγιών. Όμως η κλιματική αλλαγή ούτε ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια όπως άστοχα δήλωσε ο πρώην Πρωθυπουργός ούτε μπορεί να αποτελεί συγχωροχάρτι για κάθε καταστροφή που συντελείται. Ενώ παρόμοιες συνθήκες επικρατούσαν και στην Ιταλία, στη γειτονική χώρα μέχρι σήμερα έχουν καεί 3 φορές παραπάνω εκτάσεις σε σχέση με το 2020, στην Ελλάδα, ο αντίστοιχος αριθμός είναι ήδη 8,5 φορές πάνω. 

Έχοντας εργαστεί για την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας από το 2017, αρχικά ως εισηγητής για τη Σοσιαλιστική Ομάδα και στη συνέχεια συνολικά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, βασικός στόχος μας ήταν η δημιουργία ενός εργαλείου αλληλεγγύης που δεν θα αφήνει κανένα κράτος αβοήθητο στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Όλα ξεκίνησαν όταν το 2017 η Πορτογαλία ήρθε αντιμέτωπη με ένα καταστροφικό κύμα πυρκαγιών, όπου πάνω από 100 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Το καλοκαίρι εκείνο, λόγω  του συντονισμού του φαινομένου των δασικών πυρκαγιών την ίδια περίοδο σε όλη την Ευρώπη, καμία χώρα δεν μπόρεσε να αποστείλει βοήθεια, όπως συνέβαινε και με τα περισσότερα αιτήματα μέχρι τότε. Για τον λόγο αυτό δημιουργήσαμε την πανευρωπαϊκή δεξαμενή rescEU, με μέσα που αγοράζονται από την ΕΕ και είναι πάντα διαθέσιμα να βοηθήσουν όποια χώρα έχει ανάγκη. Διευκολύναμε ακόμα  την αποστολή βοήθειας με εθνικά μέσα χρηματοδοτώντας κατά 75% τα έξοδα μεταφοράς και επιχειρήσεων. Επιπλέον, παρά τις αντιδράσεις του Συμβουλίου αυξήσαμε τον προϋπολογισμό από το 1 δις που ήταν η αρχική πρόταση στα 3,2 δις ευρώ που στο μέλλον είμαι σίγουρος ότι θα πολλαπλασιαστεί. 

Τη σημασία των αλλαγών που προωθήσαμε, την είδαμε έμπρακτα τις τελευταίες ημέρες στη χώρα μας, όπου είχαμε την μεγαλύτερη κινητοποίηση μέσων δασοπυρόσβεσης του Μηχανισμού μέχρι σήμερα. Πάνω από 9 αεροπλάνα, εκ των οποίων δύο ανήκουν στο rescEU, 225 πυροσβεστικά οχήματα και πάνω από 1000 πυροσβέστες από τις Ευρωπαϊκές χώρες συμμετείχαν ουσιαστικά στην κατάσβεση των πυρκαγιών σε όλη τη χώρα. Όμως ο μηχανισμός δεν περιορίζεται μόνο στην αποστολή αεροπλάνων και πυροσβεστών. Μέσω του rescEU, θα προμηθευτούμε δύο από τα νέα πυροσβεστικά αεροπλάνα που σχεδιάζουμε να παραγγείλουμε, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλαμβάνει το 100% των εξόδων αγοράς και συντήρησης. Επιπλέον, χάρη στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μπορέσαμε και επιδιορθώσαμε κάποια από τα παλαιωμένα Canadair που διαθέτουμε και ήταν για χρόνια καθηλωμένα. 

Ο Μηχανισμός δεν σκοπεύει και δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις αρμοδιότητες που έχουν οι εθνικές αρχές πολιτικής προστασίας, για αυτό η έγκαιρη ενεργοποίηση του είναι ευθύνη του κράτους που πλήττεται. Στα κράτη εναπόκειται ακόμα η κατάρτιση και η εκτέλεση των σχεδίων αντιμετώπισης κινδύνων. Για αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει ότι ενώ φέτος είχαμε στη διάθεσή μας τα περισσότερα εναέρια μέσα έχουμε τόσο απογοητευτικά αποτελέσματα.

Η βοήθεια του Μηχανισμού και η μεγάλη και απαραίτητη επένδυση που έχει ανακοινωθεί για την ενίσχυση των εναερίων μέσων, είναι ένα σημαντικό βήμα. Όμως πρέπει να μιλήσουμε ειλικρινά. Απαιτείται μία σημαντική επένδυση στην πρόληψη. Επιβάλλεται να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες που μας δίνει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την από κοινού αξιολόγηση και αναβάθμιση των εθνικών σχεδίων βάσει βέλτιστων πρακτικών άλλων χωρών.  Παράλληλα μέσω του  Ταμείου Ανασυγκρότησης, των Ταμείων Συνοχής και της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής να χρηματοδοτήσουμε δράσεις για να αντιμετωπίσουμε χρόνιες παθογένειες, όπως το πεπαλαιωμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας που παραμένει η πρώτη αιτία πρόκλησης πυρκαγιών, αλλά και ο καθαρισμός των περιαστικών δασών και η διάνοιξη και συντήρηση αντιπυρικών ζωνών και δασικών δρόμων. Όσα μέσα και να διαθέτουμε δεν μπορούμε να αποφύγουμε την καταστροφή χωρίς επένδυση στην πρόληψη και βελτιστοποίηση των σχεδίων πολιτικής προστασίας.