Ο Ευλάμπιος τον καιρό της κατάρρευσης

Του Δημήτρη Καμπουράκη

(Το κείμενο αυτό είναι συνέχεια τού «σεξ στον καιρό της κατάρρευσης» και πρόλογος για το «κέρατο στον καιρό της κατάρρευσης)

Για ένα τόσο λεπτό και ευαίσθητο θέμα, αναγκάζομαι κι εγώ να καταφύγω στη θεωρία των παιγνίων που κάθε τόσο επιστρατεύει ο Βαρουφάκης.Ένας τυχαίος άνθρωπος, ας τον πούμε Ευλάμπιο Γαμοκουτρουλάκη, διαθέτει 300 ευρώ ενώ έχει μπροστά του τρεις υποχρεώσεις να καλύψει. Ένα πολυεκκαθαριστικό της εφορίας 230 ευρώ, ένα χαράτσι μέσω ΔΕΗ 140 ευρώ και τη δόση στεγαστικού δανείου 170 ευρώ. Αν δεν πληρώσει την εφορία, η επιχείρηση του θα κλείσει το αργότερο σε δώδεκα μήνες.

Αν δεν πληρώσει το χαράτσι θα του κόψουν το ρεύμα σε δύο μήνες κι αν δεν πληρώσει το στεγαστικό θα τού βγάλουν το σπίτι στον πλειστηριασμό σε έξι μήνες. Με βάση τη θεωρία των παιγνίων, τι επιλογές έχει ο δυστυχής Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης; Μπορεί για παράδειγμα, να πληρώσει ως πρώτη επιλογή το χαράτσι της ΔΕΗ (αφού ο χρόνος του είναι πιο πιεστικός και η ανάγκη πιο ανελαστική) και με το υπόλοιπο ποσό να διαλέξει αν θα παλέψει να κρατήσει την επιχείρηση (που ίσως τού ξαναφέρει κάποτε το σπίτι που θα χάσει) ή αν θα θυσιάσει την χρεωμένη επιχείρηση για να προσπαθήσει να γλυτώσει τουλάχιστον το σπίτι. Θεωρητικώς έχει πολλές επιλογές ο Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης, αλλά αυτό που περιπλέκει μαθηματικά το πρόβλημα του είναι ότι κανένας αθροιστικός συνδυασμός ποσών και χρονικών περιθωρίων δεν τού επιτρέπει να αποσοβήσει ολοκληρωτικά τους δύο από τους τρεις κινδύνους. Ό,τι κι αν επιλέξει, καλύπτει πλήρως τη μία ανάγκη, εγκαταλείπει ολοκληρωτικά μία άλλη και αφήνει ημιτελή μια τρίτη. Είναι λοιπόν υποχρεωμένος να λύσει μια ασύμμετρη εξίσωση, μία εξίσωση στην οποία η θεωρία των παιγνίων από μόνη της αδυνατεί να δώσει πραγματική λύση.

Τι θα κάνει τελικά ο στριμωγμένος Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης; Όλες οι λογικές επιλογές του είναι μεν θνησιγενείς, αλλά όχι με μαθηματικά οριστικό τρόπο. Κάθε μια απ’ αυτές  δημιουργεί δυνητικά την ψευδαίσθηση ότι πλησιάζει σε μία λύση, καθώς μειώνει το συνολικό βάρος που σηκώνει στους ώμους του κι ας μην το εξαλείφει ολοκληρωτικά. Πρόκειται για τη μεταφορά στον κόσμο της οικονομίας, τού γεωμετρικού προβλήματος που αναζητά με πόσες κινήσεις θα φθάσει κάποιος σ’ ένα σημείο, καλύπτοντας κάθε φορά το μισό της απόστασης που απομένει ως αυτό. Οι κινήσεις είναι άπειρες, οι αποστάσεις που καλύπτονται μετά τις πρώτες κινήσεις τείνουν προς το μηδέν (μοιάζει σα να έχει φθάσει), όμως μαθηματικά ποτέ δεν θα ακουμπήσει ακριβώς το σημείο. Αυτή η διπλή ανάγνωση ενός κατά βάση άλυτου προβλήματος, κάνει τον Ευλάμπιο Γαμοκουτρουλάκη να καταφύγει σε μια άλλη οικονομική θεωρία. Να επιλέξει τη λύση με τη μεγαλύτερη οριακή χρησιμότητα κι ας μην είναι επαρκής αυτή η χρησιμότητα για να τον απαλλάξει απ’ το σύνολο του προβλήματος.

Να λοιπόν που δίπλα στην ατελέσφορη θεωρία των παιγνίων, επιστρατεύει επικουρικά και τη θεωρία της οριακής χρησιμότητας. Για να την εφαρμόσει όμως με επιτυχία, ο Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης πρέπει να έχει κατανοήσει τη λεπτεπίλεπτη διαφορά μεταξύ συνολικής και οριακής χρησιμότητας. Ως γνωστόν, στη σχέση προσφοράς και ζήτησης σε μια αγορά, κάθε επιπλέον μονάδα προϊόντος που προσφέρεται αυξάνει μεν τη συνολική χρησιμότητα των συγκεκριμένων προϊόντων στο σύνολο της αγοράς, μειώνει όμως (όχι αντιστοίχως, αλλά με βάση κάποιο μαθηματικό τύπο) την οριακή χρησιμότητα κάθε μονάδας προϊόντος. Αρκεί όμως αυτό; Διότι...

ΣΤΟΠ. Δεν θα σας πάω σε τρίτη κατά σειρά θεωρία που θα συμπληρώσει τις δυο πρώτες (την οικονομική εκδοχή της ακολουθίας τού Fibonacci για παράδειγμα), αφού κι ένα παιδάκι του δημοτικού μπορεί να αποδείξει ότι ο συνδυασμός θεωρίας των παιγνίων και οριακής χρησιμότητας δεν επαρκούν για να δώσουν λύση στο πρόβλημα τού Ευλάμπιου Γαμοκουτρουλάκη. Θα σας πάω κατευθείαν στη λύση του προβλήματος, παραλείποντας όλα τα ενδιάμεσα στάδια ως εξαιρετικά δυσνόητα για κάθε εγκέφαλο κατώτερο του Βαρουφάκη. Αφού ο Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης μελετήσει επί μακρόν όλα τα δεδομένα και τις πιθανές λύσεις, θα καταλήξει σε τρία βασικά συμπεράσματα και σε μία τελική δράση με τα χρήματα του.

Συμπεράσματα: Πρώτον, η λύση δεν βρίσκεται εντός, αλλά εκτός του συστήματος. Δεύτερο, αποκλείεται όλα αυτά να ξαναπεί απ’ την αρχή στη γυναίκα του και να αντέξει ν’ ακούσει τον αντίλογό της. Τρίτο, έχει ήδη τρομερό πονοκέφαλο. Η δράση: Ο Ευλάμπιος Γαμοκουτρουλάκης παίρνει τα 300 ευρώ του, μπαίνει στο πρώτο μπαρ που θα βρει μπροστά του, πίνει ουίσκι τα 80 και μετά διαθέτει άλλα 200 για να πηδήξει όποια γυναίκα βρει να κάθεται στον πάγκο. Τέλος, με τα τελευταία 20 ευρώ που τού απομένουν, αγοράζει στον γυρισμό άλλη μια μπουκάλα ουίσκι από τη διανυκτερεύουσα κάβα. Ως προνοητικός νοικοκύρης που είναι, θα την έχει καβάτζα την επόμενη μέρα που θα ξυπνήσει, που θα φάει τον καυγά της γυναίκας του και που θα ξανασκεφτεί το πρόβλημα του από την αρχή...

Μην αρχίσετε να με κατηγορείτε ως απολίτικο σκουλήκι, που αντί για τον οικονομικό ορθολογισμό ή τον κοινωνικό αγώνα, εγώ προτείνω τον αλκοολισμό, την πορνεία ή το χαζό σεξ. Όταν ακούω τέτοια επιταχύνεται η τριχόπτωση μου και δεν μου ‘χουν απομείνει πολλά. Απλώς δίνω μια επιστημονικο-ψυχολογική εκδοχή για τον τρόπο που λειτουργεί «το κέρατο στον καιρό της κατάρρευσης». Άλλες εκδοχές, ακολουθούν σύντομα...

www.protagon.gr