Τρύπιες σημαίες… Περί «λογικής», «μέλλοντος» και άλλων… δεινών Μια οφειλόμενη απάντηση

του Νίκου Τσιουκαρδάνη,

Φίλες και φίλοι,

τις τελευταίες ημέρες εκδηλώνεται απροκάλυπτα μια ανήθικη επίθεση εναντίον της κοινωνίας του Βελβεντού. Και είναι - τουλάχιστον – ανήθικη, γιατί εκπορεύεται από μη Βελβεντινούς οι οποίοι προσπαθούν λυσσαλέα από τη μία να «σπάσουν» το αρραγές μέτωπο του ΟΧΙ στο Δημοψήφισμα της Κυριακής 4 Ιουλίου και από την άλλη να προσβάλλουν, να λοιδορήσουν και εντέλει να απαξιώσουν τον αγώνα της κοινωνίας του Δήμου Βελβεντού. Η επίθεση αυτή δεν είναι καινούρια. Έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες και εντάθηκε όταν ο Δήμος Βελβεντού προτάθηκε ως πέμπτος Δήμος του νομού Κοζάνης. Αλλά δεν θα ασχοληθούμε με το πόσο μίσος και πόση χολή χύθηκε από κάποιους/ες «δεξιούς» ή «αριστερούς», «προοδευτικούς» ή μη το προηγούμενο διάστημα. Όχι σήμερα. Σήμερα θα επιδιώξουμε να μιλήσουμε για το αληθινό ζήτημα, που δεν είναι άλλο, παρά η πλήρης εξαφάνιση της σωφροσύνης, της φρονήσεως, όπως έλεγε ο Καστοριάδης.

Επιπροσθέτως, επιτίθενται λυσσαλέα εναντίον όλων εκείνων των μορφών ζωής που ξεφεύγουν από το δικό τους μέτρο.

Αποκαλούν όσους βιώνουν τέτοιες μορφές ζωής λαϊκιστές, ρομαντικούς, γραφικούς, ουτοπιστές, losers (sic). Υβρίζουν, με άλλα λόγια, την πραγματικότητα, τη λαϊκότητα, την καθημερινή συνύπαρξη, αδυνατώντας να κατανοήσουν ότι υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που αντιστέκονται στο δόγμα «ο θάνατός σου η ζωή μου» ή «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και σε παρεμφερή δόγματα ορθολογικού (εργαλειακού) χαρακτήρα.

Δεν κατάλαβαν ακόμα τίποτα. Η μάχη μπορεί να χάθηκε αλλά όχι ο πόλεμος. Και σήμερα βρισκόμαστε μπροστά σε έναν πολυμέτωπο πόλεμο. Θα υπάρξουν – και ευτυχώς άρχισαν να υπάρχουν – πολλές μάχες. Ο πόλεμος έχει (ευτυχώς) μέλλον ακόμα.

Δεν κατάλαβαν ότι η Δημοκρατία απειλείται. Δεν κατάλαβαν ότι η δημοκρατία συρρικνώνεται. Δεν έχουν υποψιαστεί, έστω, την τεράστια κρίση δημοκρατίας που βιώνουμε σήμερα.

Βλέπουν το δέντρο και έχουν χάσει ήδη το δάσος.

Ξέρουν να προσβάλουν, ξέρουν να απαξιώνουν. Προσπαθούν να μειώσουν, να γελοιοποιήσουν, να αποπροσανατολίσουν.

Δεν μπορούν όμως να αφουγκραστούν, να κατανοήσουν, να αντιληφθούν, να νιώσουν, να αισθανθούν. Έχουν πεθάνει… Τόσοι πεθαμένοι κυκλοφορούν αμέριμνοι με τα καλά τους χωρίς να γνωρίζουν πόσο νεκροί είναι. Πόζες, «άποψη», ενοχλητικός, ο, όποιος, διπλανός, απελπισία. Όντως, είναι αδύνατον να ξαναπεθάνει κάτι που είναι ήδη νεκρό. Το ίδιο και με το αντικείμενο, που δεν μπορεί πλέον να μας εμπνεύσει κανένα συναίσθημα. Είναι άψυχο, είναι κρύο και, επομένως, ακίνδυνο.

Το περιλάλητο «αλάνθαστο κριτήριό» τους δικαιώνει αναδρομικά τον Κλάιστ, που υποστήριζε ότι το πνεύμα δεν μπορεί να σφάλει εκεί όπου, απλούστατα, δεν υπάρχει.

Πιστέψτε με, τρομάζω μπροστά στην ενδοτικότητα τόσων καθώς πρέπει προσώπων, που έχουν μεταμορφωθεί σε πρωταθλητές της μοιρολατρίας. Που δηλώνουν ανοιχτά το σκεπτικισμό τους σχετικά με το ανώφελο της διαμαρτυρίας, λες και το να διαμαρτύρεται κανείς έχει γίνει κάτι το ενοχλητικό. «Είναι τόσο εύκολο να λειτουργήσει η προπαγάνδα και να χλευάζεται η εναντίωση». Χάρολντ Πίντερ

Η διαρκής αγωνιστική στάση της κοινωνίας των πολιτών του Δήμου Βελβεντού, είναι η καλύτερη απάντηση σε όλους αυτούς. Είμαστε μάρτυρες πως οι ιδέες που στοιχειώνουν το κεφάλι αυτών των ανθρώπων δεν έχουν καταφέρει ευτυχώς να κυριαρχήσουν σε μεγάλο βαθμό ως προς το σχέδιό τους, της δήθεν σωτηρίας όλων μας, αδιακρίτως.

Δεν μπορούμε ποτέ να πάψουμε να σκεφτόμαστε και να ονειρευόμαστε, όπως δεν μπορούμε και να πάψουμε να αναπνέουμε.

Ο επαναστατημένος άνθρωπος» έλεγε ο Μιχάλης Ράπτης, ο Πάμπλο, «είναι ο πιο ολοκληρωμένος τύπος ανθρώπου και ο πιο υγιής. Ο ιδιώτης, αντίθετα, που ομφαλοσκοπεί, πάσχει από νευρώσεις…».

«Η διαφωνία είναι η ύψιστη μορφή πατριωτισμού». Έχει υπάρξει ποτέ κοινωνία που να πέθανε από τη διαφωνία; Όχι! Πολλές όμως έχουν πεθάνει από ευπείθεια και από υποτέλεια στη διάρκεια της ζωής μας.

Οι καταπιεστές έχουν λοιπόν πολλούς λόγους να υμνούν τη συναίνεση. Οι καταπιεζόμενοι έχουν κάθε λόγο να τη σπάνε.

Ναι, πολύτιμη η ειρήνη, αλλ’ όχι η μαλθακή ειρήνη. Διότι σ’ αυτή τη μαλθακότητα βασίζονται οι εξουσίες και διαπράττουν εγκλήματα: οικονομικές πολιτικές, διαφθορά, κατοχές λαών-κρατών, βασανιστήρια, φυλακές…

Σε μια υγιή ειρήνη δεν χωρούν οι μίζεροι, οι κακόβουλοι, οι εξουσιολάγνοι, οι υπήκοοι.

Μια υγιής ειρήνη απαιτεί πολεμιστές’ πολεμιστές του πνεύματος, της ψυχικής εγρήγορσης.

«Μες απ' των δορυφόρων τις αόρατες γραμμές θα ενωθούνε. Θα ενωθούνε οι φωνές και τα συνθήματα, της Γένοβας, της Πράγας οι φωνές. Νο passaran... Νο passaran...», τραγουδάει ο Πάνος Κατσιμίχας.

Καιρός, λοιπόν, να εξεγερθούμε και για άλλα μικροπράγματα (δεν είναι μικρά, η μικρότητά μας τα αποκαλεί ούτω). Να αρνηθούμε, π.χ. να πληρώνουμε τη συνδρομή μας στη δημόσια (sic) τηλεόραση μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ, τα ακριβά εισιτήρια, τα διόδια. Και άλλα πολλά που πρέπει να καταγραφούν, ώστε συντόμως να εξαφανισθούν. Διότι, ουσιαστικά, είναι οικονομικά εγκλήματα. Να θυμηθούμε τον Αμερικανό ιντιβιντουαλιστή Γουίλιαμ Ντέηβιντ Θόροου, που αρνήθηκε να πληρώσει τους φόρους του. Όταν τον φυλάκισαν, τον επισκέφθηκε ο πολύς και μέγας Έμερσον και με έκπληξη του λέει: «Θόροου, γιατί είσαι εδώ;». Και αυτός του απάντησε: «Έμερσον, γιατί εσύ δεν είσαι εδώ;».

          Πολιτική ανυπακοή, ναι. Θυμάστε το «Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω» του Ιταλού δραματουργού Ντάριο Φο; Αλλά δεν χρειάζονται πρότυπα για τέτοιου είδους πολιτική δράση – αντίσταση. Κοινός νους χρειάζεται, κοινός στόχος, λίγη ζωντάνια, λίγη συζήτηση, έστω μέσα από ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Η γραφή είναι επικοινωνία, όπως και να εμφανίζεται.

«Δεν εκτίμησα ποτέ την ιερόδουλη γραμματική. Δεν θα πληρώσω εγώ τα νοσήλεια της σύνταξης» (Καρούζος).

                Και για όσες και όσους ακόμα δεν «κατάλαβαν» ας κάνουν μια μικρή «θυσία» και ας απολαύσουν το παρακάτω εξαιρετικό άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη, που δημοσιεύθηκε ακριβώς πριν δυο χρόνια, στις 6 Ιουλίου 2008, με τίτλο: Η κληρονομιά μιας επανάστασης

Γκαρδιακά χαροποιήθει

και του Βάσιγκτον η γη,

και τα σίδερα ενθυμήθει

που την έδεναν κι αυτή.

Διονύσιος Σολωμός,

«Ύμνος προς την Ελευθερία» (1823)

Ξημερώματα της 4ης Ιουλίου του 1826, ακριβώς πενήντα χρόνια μετά τη διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας, ο μεγάλος φιλελεύθερος στοχαστής και πολιτικός Τόμας Τζέφερσον άφηνε την τελευταία του πνοή. Ταυτόχρονα όμως άφηνε πίσω του μια τεράστια κληρονομιά ελευθερίας και ένα πλούσιο συγγραφικό έργο (δυστυχώς παντελώς άγνωστο στην Ελλάδα). Μερικές μέρες πριν, στις 24 Ιουνίου του 1826, έγραφε το τελευταίο του κείμενο. Ήταν μια ευγενική επιστολή άρνησης λόγω ασθενείας να συμμετάσχει στις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 50 χρόνια της Ανεξαρτησίας. Σ' αυτό το κείμενο συμπυκνώνεται όλη η φιλοσοφία της Αμερικανικής Επανάστασης.

«Με ιδιαίτερη χαρά θα συναντιόμουν και θα συνέχαιρα προσωπικά αυτή τη μικρή ομάδα των άξιων που απέμειναν, εκείνους που ενώθηκαν μαζί μας εκείνη τη μέρα, για να πάρουμε την τολμηρή και αβέβαιη απόφαση για τη χώρα μας εκλογή μεταξύ υποταγής και ξίφους. Και θα χαιρόμουν μαζί τους για το ενθαρρυντικό γεγονός ότι οι συμπολίτες μας, μετά μισό αιώνα εμπειρίας και ευημερίας, συνεχίζουν να εγκρίνουν την επιλογή που τότε κάναμε.

Ας είναι για όλο τον κόσμο -και πιστεύω ότι θα είναι (σε κάποια μέρη νωρίτερα και σε κάποια άλλα αργότερα, αλλά τελικά σε όλα)- έναυσμα αφύπνισης των ανθρώπων για να σπάσουν τις αλυσίδες τους, αυτές με τις οποίες πείσθηκαν να δεθούν από καλογερίστικη άγνοια και δεισιδαιμονίες, και να αναλάβουν την ευλογία και ασφάλεια της αυτοδιοίκησής τους. Αυτή η μορφή διακυβέρνησης που έχουμε υιοθετήσει αποκαθιστά το απεριόριστο δικαίωμα άσκησης του Λόγου και της ελευθερίας της σκέψης.

Όλα τα μάτια είδαν, ή βλέπουν, τα δικαιώματα του ανθρώπου. Η διάχυση του φωτός της επιστήμης απέδειξε την ατράνταχτη αλήθεια ότι οι μάζες των ανθρώπων δεν γεννήθηκαν με σαμάρια στην πλάτη, ούτε υπάρχουν μερικοί εκλεκτοί με μπότες και σπιρούνια που νομίμως θα τους καβαλήσουν στο όνομα του Θεού. Στα δικαιώματα αυτά θεμελιώνεται η ελπίδα για τους άλλους. Για εμάς, η επέτειος αυτής της μέρας θα πρέπει να καλλιεργεί τη μνήμη αυτών των δικαιωμάτων και την αμείωτη αφοσίωση μας σ' αυτά.»

Μπορεί να το ξεχνάμε αλλά η Αμερικανική Επανάσταση ήταν η πρώτη δημοκρατική (δεκατρία χρόνια πριν από τη Γαλλική) εξέγερση και η μόνη επιτυχημένη. Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ξέφτισε γρήγορα στην περίοδο της Τρομοκρατίας, στη Ναπολεόντειο Τυραννία, στην παλινόρθωση της μοναρχίας για να καταλήξει ύστερα από ένα αιώνα εξεγέρσεων και παλινδρομήσεων σε Δημοκρατία. Χωρίς βέβαια να μειώνεται κατ' ελάχιστον η συμβολή της -υπήρξε η θρυαλλίδα στην καταπιεσμένη Ευρώπη- πρέπει να σημειωθεί η διαφορά των δύο: οι Γάλλοι επαναστάτες ήθελαν και να αλλάξουν τον άνθρωπο και τον κόσμο. Έφτασαν μέχρι στην αλλαγή των ημερολογίων με εβδομάδα δέκα ημερών και ημέρες δέκα ωρών που είχαν εκατό λεπτά η κάθε μία. Από την απέναντι πλευρά οι Αμερικανοί υπήρξαν πολύ πιο πρακτικοί: ήθελαν απλώς την απελευθέρωσή του ανθρώπου και του κόσμου. Γι' αυτό και ο Έντουντ Μπεργκ, φιλελεύθερος ριζοσπάστης της εποχής, υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της Αμερικανικής Επανάστασης και σφοδρός πολέμιος της Γαλλικής. Στο βιβλίο του «Στοχασμοί πάνω στην επανάσταση των Γάλλων», προέβλεψε από το 1790 τα δεινά. Ένα χρόνο μετά την κατάληψη της Βαστίλης και τρία χρόνια πριν ξεκινήσει η Τρομοκρατία, έγραψε ότι η επανάσταση των Γάλλων θα κατέληγε σε εμφύλια αιματοχυσία και καταστροφή, διότι θεμελιωνόταν σε αφηρημένες ιδέες οι οποίες εμφανιζόταν ως δήθεν λογικές, αλλά κατ' ουσία παρέβλεπαν την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων πραγμάτων.

Αντιθέτως οι πατέρες του αμερικανικού έθνους (παρά τις επιμέρους πολιτικές διαφορές τους οι οποίες είχαν περισσότερο να κάνουν με το πόσο αντιπροσωπευτική θα είναι η δημοκρατία τους και πόσες εξουσίες θα είχε η κεντρική κυβέρνηση) είχαν ένα ξεκάθαρο θεωρητικό μοντέλο στο μυαλό τους, το οποίο πήγαζε κυρίως από το έργο του Τζον Λοκ. Στη «Δεύτερη Πραγματεία περί Κυβερνήσεως» ο μεγάλος Βρετανός φιλόσοφος έγραψε ότι οι άνθρωποι σύμφωνα με τον φυσικό νόμο γεννιούνται τελείως ελεύθεροι. Συναινούν να θυσιάσουν μέρος της ελευθερίας των για να σχηματίσουν οργανωμένες κοινωνίες, αλλά αυτή η θυσία υπόκειται στους κανόνες ενός άρρητου κοινωνικού συμβολαίου. Τα άτομα υπόκεινται τη διακυβέρνηση με αντάλλαγμα την ασφάλεια και από εξωτερικές απειλές, αλλά και από απειλές στη ζωή, την ελευθερία και την ιδιοκτησία που προέρχονται από άλλα μέλη της κοινότητας. Διακυβέρνηση, όμως, χωρίς την συναίνεση των κυβερνώμενων δεν είναι μόνο τυραννία. Αποτελεί απειλή στην ασφάλεια των ατόμων, αυτή την ασφάλεια που το κράτος πρέπει να παρέχει. Ετσι θεμελιώνεται το δικαίωμα στην επανάσταση. Ο λαός οφείλει να εξεγερθεί αμυνόμενος στην απειλή που αποτελεί μια απολυταρχική κυβέρνηση. Όλη αυτή η φιλοσοφία του Τζον Λοκ συμπυκνώθηκε στο προοίμιο της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, η οποία συμπληρώνεται από το κατηγορητήριο στον Βασιλέα Γεώργιο της Αγγλίας για την παραβίαση εκ μέρους του αυτού του κοινωνικού συμβολαίου.

Μετά 232 χρόνια, αυτά τα κείμενα παραμένουν φάρος ελευθερίας των ανθρώπων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, παρά τις σκιές που είχε κι έχει πολλές φορές η αμερικανική δημοκρατία, εξήγαγε την πιο σημαντική και μακροβιότερη επανάσταση στον κόσμο. Όταν ο Τόμας Τζέφερσον έγραφε το τελευταίο του γράμμα, η Ελλάδα ακόμη πάλευε για την Ελευθερία της, η Γαλλία είχε ξαναγίνει μοναρχία και οι ΗΠΑ ήταν η μοναδική δημοκρατία στον κόσμο. Σήμερα το 63% όλων των κρατών (121 συνολικά) είναι δημοκρατικά. Παρά τα προβλήματα και τις μεγάλες απειλές από τους ολοκληρωτισμούς ή τη θρησκευτική οπισθοδρόμηση, η προφητεία του Τζέφερσον βγαίνει αληθινή: η Αμερικανική Επανάσταση ήταν «έναυσμα αφύπνισης των ανθρώπων για να σπάσουν τις αλυσίδες τους»...

Τρεις αυταπόδεικτες αλήθειες

«...Θεωρούμε αυτές τις αλήθειες αυταπόδεικτες, ότι όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι και ότι είναι προικισμένοι από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα αναπαλλοτρίωτα Δικαιώματα ανάμεσα στα οποία είναι η Ζωή, η Ελευθερία και η επιδίωξη της Ευτυχίας. Ότι για να εξασφαλιστούν αυτά τα δικαιώματα δημιουργούνται ανάμεσα στους Ανθρώπους οι Κυβερνήσεις, οι δίκαιες εξουσίες των οποίων πηγάζουν από τη συναίνεση των κυβερνώμενων. Ότι οποτεδήποτε κάποια Μορφή Κυβέρνησης γίνεται καταστροφική γι' αυτούς τους σκοπούς είναι Δικαίωμα του Λαού να την αλλάξει ή να την καταργήσει και να θεσπίσει μια νέα Κυβέρνηση, έχοντας ως θεμέλιο αυτές τις αρχές και οργανώνοντας τις εξουσίες με τέτοιο τρόπο, όπως νομίζουν οι πολίτες θα εξυπηρετήσει την ασφάλεια και την ευτυχία τους...»

Στη συνέλευση της 4ης Ιουλίου 1776 η Ομόφωνη διακήρυξη των δεκατριών Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.

Ας κοιτάξει, λοιπόν, ο καθένας μας γύρω του κι ας παραδειγματιστεί απ' τον καλό λόγο, την καλή πράξη. Η κοινωνία μας μπορεί να βγει απ' αυτό το βαρέλι με τις έχιδνες.

Never doubt that a small group of thoughtful, committed citizens can change the world. Indeed, it is the only thing that ever has.

Μόνο ένας καλός άνθρωπος καταφέρνει να καταλάβει τους άλλους, τους σκοπούς τους, τις δυσκολίες τους, τις τραγωδίες τους και να συμμετάσχει στη μοίρα τους.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΡΧΗ

Μες στη βροχή, προσπαθεί ένα παιδί

να ανάψει λευκό, μικρό κερί.

Άνεμος φυσάει και κανείς δε βοηθάει,

να φανεί μια φλόγα στο κερί.

Περνάει ο καιρός, όλοι θέλουν λίγο φως

μα κανείς δεν είναι λίγο τολμηρός.

Υπάρχει πόνος που δε γιατρεύει ο χρόνος

της ψυχής αν δεν ανοίξει ο ουρανός.

Όλοι μαζί, μια νέα ελπίδα

όλοι μαζί μια νέα αρχή μια ηλιαχτίδα.

Το παιδί κρατάει το κερί και σας ρωτάει

ποιος θέλει πού’ χει την καρδιά ψυχρή να ζεσταθεί.

Μια αστραπή, που τη γέννησε η βροχή,

να μια λάμψη, ανάβει το μικρό λευκό κερί,

τότε όλοι ξεχνάνε, το φόβο και ζητάνε

Απ’ το παιδί να φωτίσει όλη τη ζωή.

Όλοι μαζί, μια νέα ελπίδα

όλοι μαζί μια νέα αρχή μια ηλιαχτίδα.

Είναι αρκετή, μια παλάμη παιδική,

να ανοίξει για να δεις πως είναι όμορφη η ζωή.

Από τα μικρά παιδιά του Παιδικού Σταθμού Βελβεντού, στην καλοκαιρινή τους γιορτή.

Ακούει κανείς;

Τσιουκαρδάνης Νικόλαος

Πολίτης, δημότης και κάτοικος

του Δήμου Βελβεντού