Σταυροπροσκύνηση και χαρά στην οικουμένη όλη

του παπαδάσκαλου Κωνσταντίνου Ι. Κώστα

‘’Οψώμεθα λαοί, προκείμενον το Ξύλον, δι ου την σωτηρίαν, ημίν Χριστός βραβεύει, και πίστει ασπασώμεθα’’. (Απόστιχο Προσόμοιο. Ήχος β’. Οίκος του Ευφραθά. Μικρός Εσπερινός). Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης παντού. Και. Στο μέσον των ιερών ναών, μετά τη Δοξολογία του Όρθρου, τοποθετείται ο Σταυρός του Χριστού. Οι πιστοί προσέρχονται και τον προσκυνούν. Ο παπάς μοιράζει άνθη. Οι ψάλτες ψάλλουν: ‘’Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν’’.

Μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου (Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης, 19-3-2017) στους ιερούς ναούς της Ιεράς Μητροπόλεως Σερβίων και Κοζάνης αναγνώστηκε το παρακάτω κήρυγμα:

‘’Στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής, αδελφοί, η Εκκλησία προβάλλει τη γιορτή της Σταυροπροσκύνησης. Ακολουθεί εορτολογικά η Εκκλησία την πρακτική του Χριστού, που ενόψει της δίωξής του, της καταδίκης του και του σταυρικού θανάτου του, απευθύνει προς τους μαθητές του και το λαό που τον ακολουθούσε λόγο σκληρό, αλλά αληθινό. Είναι αυτός που ακούσαμε στο σημερινό Ευαγγέλιο:

Είπε ο Κύριος: ‘’Όποιος θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, ας σηκώσει τον σταυρό του κι ας με ακολουθεί. Γιατί όποιος θέλει να σώσει τη ζωή του θα τη χάσει, όποιος όμως χάσει τη ζωή του εξαιτίας μου και εξαιτίας του ευαγγελίου, αυτός θα τη σώσει. Τι θα ωφεληθεί ο άνθρωπος, αν κερδίσει ολόκληρο τον κόσμο αλλά χάσει τη ζωή του; Τι μπορεί να δώσει ο άνθρωπος αντάλλαγμα για τη ζωή του; Όποιος, ζώντας μέσα σ’ αυτή τη γενιά την άπιστη κι αμαρτωλή, ντραπεί για μένα και για τη διδασκαλία μου, θα ντραπεί γι’ αυτόν και ο Υιός του Ανθρώπου, όταν έρθει με όλη τη λαμπρότητα του Πατέρα του, μαζί με τους αγίους αγγέλους’’. Τους έλεγε ακόμη ο Ιησούς: ‘’σας βεβαιώνω πως υπάρχουν μερικοί ανάμεσα σ’ αυτούς που βρίσκονται εδώ, οι οποίοι δεν θα γευτούν τον θάνατο, πριν δουν να έρχεται δυναμικά η βασιλεία του Θεού’’.

Οι ακροατές του Χριστού ήξεραν ότι σταυρός σήμαινε κάτι το συγκεκριμένο, το πολύ σκληρό και αποτρόπαιο, σήμαινε διωγμό, απόρριψη, χλευασμό και καταδίκη. Δεν είχε καθόλου την έννοια της πνευματικής καταξίωσης και της θυσιαστικής δόξας, όπως σημαίνει για μας σήμερα. Ο σταυρός ήταν μια μαρτυρική πορεία και ένα μαρτυρικότατο τέλος. Ο Χριστός δεν ωραιοποιεί την ιστορική πραγματικότητα και δεν αποκρύπτει τον σκληρό καθημερινό ρεαλισμό της απόρριψης εξαιτίας του ονόματός του.

Το σημείο του Σταυρού κυριαρχεί στην ιστορία του κόσμου. Τον σταυρό διακρίνομε στη δημιουργία του ανθρώπου από το Θεό. Ο άνθρωπος πλάστηκε με σταυροειδή αποστολή. Να εφαρμόζει δηλαδή το θέλημα του Θεού, που κατά την εφαρμογή του είναι σταυρός. Γιατί έχει δυο διαστάσεις. Μια κάθετη και μια οριζόντια. Υπακοή στο Θεό, η κάθετη. Αγάπη στον συνάνθρωπο, η οριζόντια. Έπρεπε να γίνει ο άνθρωπος ένας σταυρός. Σταυρός αγιότητας με την εφαρμογή της διπλής αυτής εντολής του Θεού. Τα πόδια του να πατούν στη γη κι όλη του η ύπαρξη να κατευθύνεται κάθετα στο Θεό. Συγχρόνως να απλώνει τα χέρια του και να αγκαλιάζει όλους τους συν-ανθρώπους του, όλο τον κόσμο. Έτσι θα πραγματοποιείτο η διπλή αποστολή του ανθρώπου: η αγιότητα και η κοινωνικότητά του. Θα σχηματιζόταν η τομή των δύο αυτών διαστάσεων, της ένθεης ζωής του ανθρώπου και η αγάπη κατά το σχήμα του Ευαγγελίου. Αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου (κάθετη διάσταση) και τον πλησίον σου ως σεαυτόν (οριζόντια διάσταση).

Με την απάτη του διαβόλου και τη συγκατάθεσή του σ’ αυτόν, ο άνθρωπος παρέβηκε το θείο θέλημα και πάλι σταυροειδώς. Μέσα στον παράδεισο ο Αδάμ με την παρακοή καταργεί την κατακόρυφη διάσταση του σταυρού. Έξω από τον παράδεισο καταστρέφει ο Κάιν την οριζόντια, με την αδικία, σκοτώνοντας τον αδερφό του.

Η περιφρόνηση και η ανυπακοή στο θείο θέλημα, ο φθόνος και το μίσος ανάμεσα στους ανθρώπους έγινε ο ισχυρός (και μη αναστρέψιμος) κανόνας στην ιστορία του ανθρώπινου γένους.

Ο Χριστός αποκαθιστά τον άνθρωπο στη σχέση του με το Θεό και τον συν-άνθρωπό του. Όπως σταυροειδώς απομακρύνθηκε ο κόσμος από το Θεό, το ίδιο σταυροειδώς σώζει ο Χριστός τον κόσμο. Πώς;

Μέσα στη Γεθσημανή, τη νύχτα της Μ. Πέμπτης, την ώρα που ο Χριστός ετοιμάζεται να πιει το φοβερό ποτήρι, στήνεται το κάθετο δοκάρι του σταυρού Του, με το λόγο του: ‘’Πλην ουχ, ως εγώ θέλω, αλλ’ ως συ’’. Στο πρόσωπό Του και στο σταυρό του πεθαίνει η απείθεια και ανυπακοή στο θέλημα του Θεού. Η συμφιλίωση γης και ουρανού γίνεται πάλι πραγματικότητα.

Πάνω στο Γολγοθά, όταν ανάμεσα στους δυο ληστές, απλώνονται καρφωμένα στο Σταυρό τα δυο ματωμένα χέρια του Χριστού, χαράσσεται και το οριζόντιο δοκάρι του σταυρού του Χριστού με το λόγο Του: ‘’Πάτερ, άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι’’. Αυτός είναι ο πραγματικός σταυρός του Χριστού, πάνω και πέρα από το σταυρό του Πάθους του.

Το Σταυρό του Χριστού προσκυνούμε και σήμερα Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης και μαζί δοξάζομε την Ανάστασή Του: Τον Σταυρόν σου προσκυνούμεν Δέσποτα, και την αγίαν σου Ανάστασιν δοξάζομεν. Αμήν. π.Κ.Ι.Κ.’’. (http://www.imsk.gr)

Μέσα από το Σταυρό του Χριστού διαφαίνεται η Ανάστασή Του και η ανατολή του καινούργιου κόσμου. Όλα χαίρονται και πανηγυρίζουν: ‘’Πανηγύρεως ημέρα, τη Εγέρσει  Χριστού, θάνατος φρούδος ώφθη, ζωής ανέτειλεν αυγή, ο Αδάμ εξαναστάς, χορεύει χαρά, διό αλαλάξωμεν, επινίκιον άδοντες’’. (Τριώδιον, Κανών του Σταυρού. Ωδή α’. Ήχος α’. Αναστάσεως ημέρα. Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως).

π. Κωνσταντίνος Ι. Κώστας, παπαδάσκαλος, 20-3-2017