Το Μάτσου Πίκτσου και τα «Ελγίνεια»

Από το protagon.gr

Σχεδόν έναν αιώνα μετά, το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Yale επέστρεψε στο Περού τον αρχαιολογικό θησαυρό που είχε αρπάξει από το περίφημο μνημείο του Μάτσου Πίκτσου, της λεγόμενης «Χαμένης Πόλης» των Ίνκας στις Άνδεις. Το Μάτσου Πίκστου, για να καταλάβετε, είναι για τους Περουβιανούς κάτι σαν τη δική μας Ακρόπολη. Η περίπτωση θυμίζει λίγο τα «Ελγίνεια» μάρμαρα του Παρθενώνα. Τα αρχαία μεταφέρθηκαν αρχικά στο εξωτερικό δήθεν για να προστατευθούν. Στη συνέχεια, το αμερικανικό Πανεπιστήμιο χρησιμοποιούσε ως δικαιολογία ότι δεν τα επιστρέφει επειδή στο Περού δεν θα ήταν ασφαλή. Κάτι σαν τα επιχειρήματα του βρετανικού μουσείου για τα «Ελγίνεια» δηλαδή.

Το Περού είχε αναγάγει την εκστρατεία για επιστροφή του αρχαιολογικού θησαυρού των Ίνκας σε εθνική υπόθεση. Αναρωτιέμαι τι περισσότερο έκαναν οι Περουβιανοί και κατέληξαν σε μια ιστορική συμφωνία με το αμερικανικό Πανεπιστήμιο, και εμείς δυο χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορέσαμε μέχρι σήμερα να βρούμε μια λύση. Οι Βρετανοί έλεγαν πάντοτε ότι στην Ελλάδα τα μνημεία αυτά δεν θα ήταν ασφαλή. Με το καινούργιο μουσείο της Ακρόπολης ο μύθος αυτός έπεσε. Και όταν επισκέφθηκα το βρετανικό μουσείο και είδα κάτω από ποιες συνθήκες φιλοξενούνται εκεί τα αρχαία μας πραγματικά προβληματίστηκα. Ο καθένας μπορούσε να αγγίξει την Καρυάτιδα, ορισμένα αρχαία είχαν σοβαρές αλλοιώσεις.

Τι συμβαίνει και δεν μπορούμε να πείσουμε να επιστραφούν τα αρχαία μας; Δεν διεκδικούμε σωστά το αίτημα μας; Μήπως το όλο θέμα θεωρείται από πολλούς εθνικιστικό και δεν υπάρχει η αναγκαία υποστήριξη; Γιατί δυστυχώς, στην Ελλάδα, αν αγωνίζεσαι για θέματα της ιστορίας και της παράδοσης σου μπορείς να χαρακτηριστείς εθνικιστής. Εμένα δεν με ενδιαφέρει καθόλου αυτή η πτυχή. Η επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα είναι ένα θέμα καθαρά πολιτιστικό. Καθόλου χρωματισμένο από πολιτικές παρατάξεις ή ιδεολογίες.

Ο πρόεδρος του Περού Άλαν Γκαρσία δήλωσε πως τα αρχαία του Μάτσου Πίκτσου «αν και δεν είναι κατασκευασμένα από χρυσό ή πολύτιμους λίθους πρόκειται για ανεκτίμητους θησαυρούς γιατί αντιπροσωπεύουν την αξιοπρέπεια και την υπερηφάνεια του Περού». Τα λόγια του με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνη γιατί το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο ένα κομμάτι της ιστορίας ενός λαού δεν έχει καμία σημασία. Και αν για τους Ισπανούς κατακτητές του 15ου αιώνα το υλικό είχε μεγαλύτερη αξία και κατέστρεφαν τα χρυσά αγάλματα των Ίνκας για να τα λιώσουν και να τα πάρουν στη χρεοκοπημένη Ισπανία, για τους σημερινούς κατοίκους του Περού, τους απόγονους των Ίνκας, αυτό που έχει αξία είναι ότι παίρνουν πίσω ένα κομμάτι της ιστορίας τους που το είχαν κλέψει εδώ και έναν αιώνα.

Η επιστροφή του αρχαιολογικού θησαυρού των Ίνκας στο Περού μετά από έναν αιώνα είναι ιστορικής σημασίας. Ο πρόεδρος της χώρας μάλιστα, έδωσε εντολή τα αρχαία να μεταφερθούν αρχικά στο προεδρικό Μέγαρο και οι πόρτες του Μεγάρου να ανοίξουν για τους πολίτες. Σκέφτομαι ότι το ίδιο πρέπει να γίνει όχι μόνο για τα δικά μας μάρμαρα του Παρθενώνα, αλλά και για τα αιγυπτιακά αρχαία που επίσης βρίσκονται στο βρετανικό Μουσείο. Κάθε άγαλμα, κάθε κομμάτι μαρμάρου, που είναι κομμάτι της ιστορίας θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί όπου ανήκει.

Αυτή τη στιγμή αυτό που χρειαζόμαστε και εμείς ως Έλληνες είναι να διατηρήσουμε κάτι από την υπερηφάνεια  και την αξιοπρέπεια μας. Χωρίς σεβασμό στην ιστορία μας ζούμε σε ένα παρόν σε κρίση και αν ονειρευόμαστε, ονειρευόμαστε ένα αβέβαιο μέλλον.

*Η Αναστασία Καραπατσιά είναι δημοσιογράφος.