Ο Άγιος Αθανάσιος Αιανής και η ιστορία του

Δημήτρης Βαβλιάρας: Στην πρώτη φωτογραφία είναι ο Άγιος Αθανάσιος Αιανής όπως είναι σήμερα. Στη δεύτερη είναι η ψηφιακή απεικόνιση του Αγίου Αθανασίου όπως ήταν πριν την κατάρρευση του. Η ψηφιακή απεικόνιση έγινε για τις ανάγκες του ντοκιμαντέρ που κάνω για το προσκύνημα των καβαλάρηδων της Αιανής στο μοναστήρι της Ζάβορδας.

Λίγα λόγια για τον Άγιο Αθανάσιο διότι είναι ένα σπουδαίο μνημείο της περιοχής το οποίο δυστυχώς δεν έτυχε της ανάλογης προσοχής και επίσης οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ούτε της αξία του ούτε την ύπαρξη του.

Ο Άγιος Αθανάσιος είναι μετόχι της Μονής της Ζάβορδας, το μοναδικό που είχε η Μονή στην Κοζάνη. Από εδώ ξεκινούσαν οι καβαλάρηδες παλιότερα την πορεία για το μοναστήρι για αυτό και έγινε η προσπάθεια από μέρους μου της ψηφιακής του απεικόνισης και της ένταξης στο ντοκιμαντέρ.

Πριν γίνει χριστιανικός ναός και αργότερα λειτουργήσει ως Μετόχι της Ζάβορδας εκεί υπήρχε αρχαιοελληνικός ναός αφιερωμένος στον βασιλιά του κάτω κόσμου τον Πλούτωνα.

Εκεί βρέθηκαν μάλιστα και δυο σπουδαία ευρήματα. Μια αναθηματική στήλη που είναι αφιερωμένη στον θεό Πλούτωνα και το επιτύμβιο που μετέφερε ο Γάλλος Heuzey στο Παρίσι και σήμερα εκτίθεται στο μουσείο του Λούβρου.

Η παρουσία της πρώτης στήλης δείχνει ότι στην Αιανή υπήρχε ιερό αφιερωμένο στον Πλούτωνα, κάτι που καταδεικνύει τη λατρεία του θεού του Κάτω Κόσμου στην περιοχή. Το γεγονός ότι ο δωρητής προέβη σε αναθηματική πράξη “κατά όνειρο” υποδεικνύει ότι ίσως να είχε βιώσει κάποια θρησκευτική αποκάλυψη ή όραμα, που τον ώθησε στην αφιέρωση — κάτι αρκετά συνηθισμένο σε αρχαίες θρησκευτικές πρακτικές. Η αναφορά του Αχερόντιου ως επιμελητή υποδηλώνει ότι υπήρχε οργανωμένη λατρεία (ναός, ίσως και “ιερεύς” ή υπάλληλος του ιερού) και όχι απλά ιδιωτική αφιέρωση χωρίς δομή.

Το επιτύμβιο που σήμερα εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου προέρχεται από την αρχαία Αιανή της Ελιμείας και συγκεκριμένα από τον χώρο που σήμερα βρίσκεται ο Άγιος Αθανάσιος (Άνω Μακεδονία) και χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ. Πρόκειται για μαρμάρινη επιτύμβια στήλη με ανάγλυφη παράσταση οικογενειακής σκηνής, τυπική της ύστερης κλασικής περιόδου, όπου εικονίζεται ομάδα ανδρών και γυναικών σε στάση δεξίωσης (dexiosis), σύμβολο αποχαιρετισμού και διατήρησης των οικογενειακών δεσμών μετά θάνατον. Το μνημείο εισήχθη επισήμως στη συλλογή του Λούβρου το 1861.

Δυστυχώς μιλάμε για παράδοση για το παρελθόν μας και για το πως μπορούμε σήμερα μέσα από όλα αυτά που μας δόθηκαν σαν δώρο να προχωρήσουμε αλλά επιμένουμε να αφήνουμε πίσω μας πνευματικά και υλικά ερείπια…

prlogos.gr