Γιώργος Α. Παπανδρέου: Μήνυμα του Ύπατου Αρμοστή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Volker Türk στις εργασίες του 27ου Συμποσίου της Σύμης.

«Αγαπητοί συμμετέχοντες, σας ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση να απευθυνθώ σε εσάς σήμερα.

Ως φοιτητής, επηρεάστηκα βαθιά από τους Αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους και την έμφαση που έδιναν στην ακεραιότητα, τη δικαιοσύνη και την ηθική. Ήμουν επίσης γοητευμένος από τις διαφορετικές απόψεις τους για την ελπίδα. Κάποιοι την αντιλαμβάνονταν ως κινητήρια δύναμη, άλλοι πίστευαν πως ήταν αυταπάτη.

Η δική μου άποψη είναι πως η ελπίδα πρέπει να είναι διαυγής και θεμελιωμένη στον Λόγο.

Καθώς αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις του σήμερα, συγκρούσεις, αυξανόμενες διαιρέσεις, την κλιματική κρίση έως και τις ανισότητες, η ελπίδα μπορεί να βρει σταθερό σημείο αναφοράς στα ανθρώπινα δικαιώματα.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν το κανονιστικό, νομικά δεσμευτικό πλαίσιο που ισχύει για όλους, παντού. Τα ανθρώπινα δικαίωμα είναι καθολικά και απαράγραπτα, θεμελιωμένα στις αξίες που όλοι μοιραζόμαστε.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να μας καθοδηγήσουν μέσα από την ομίχλη της σύγκρουσης και της βίας· είναι το πλαίσιο που μπορεί να μας κατευθύνει μέσα από την εντεινόμενη κλιματική κρίση και τους κινδύνους των νέων τεχνολογιών.

Ας ξεκινήσω με τον πόλεμο. Περισσότερες από 120 συγκρούσεις μαίνονται παγκοσμίως, από το Σουδάν και τη Γάζα, μέχρι την Ουκρανία και τη Μιανμάρ. Άμαχοι σκοτώνονται, λιμοκτονούν, βιάζονται, εκτοπίζονται και στερούνται ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ο πόλεμος είναι η απόλυτη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως τα ανθρώπινα δικαιώματα μάς δείχνουν επίσης τον δρόμο για την έξοδο από τη σύγκρουση, με επιμονή στη λογοδοσία και θέτοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο της διαμεσολάβησης και της ειρήνης.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να καθοδηγήσουν κοινωνίες που προσπαθούν να διαχειριστούν τις κληρονομιές του παρελθόντος.

Κατά τις πρόσφατες επισκέψεις μου σε Μπανγκλαντές, Σρι Λάνκα, Σερβία και Συρία, μεταξύ άλλων, η ανάγκη για λογοδοσία για σοβαρές παραβιάσεις, για δικαιοσύνη για τις οικογένειες των αγνοουμένων και η αναζήτηση της αλήθειας, ήταν στο επίκεντρο.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν επίσης να προλάβουν τις συγκρούσεις.

Η εργασία μας, μας έχει δείξει ξανά και ξανά πως, όταν οι διακρίσεις κατά των κοινοτήτων αγνοούνται, όταν ο δημόσιος χώρος για διάλογο περιορίζεται, τότε τα παράπονα υποβόσκουν και οι εντάσεις κλιμακώνονται.

Γι’ αυτό και πρέπει να επενδύσουμε πολύ περισσότερο στην πρόληψη της σύγκρουσης και της βίας και στην οικοδόμηση της ειρήνης.

Δεύτερον, το περιβάλλον και η οικονομία μας.

Οι άνθρωποι εξακολουθούν να προσκολλώνται στην πεποίθηση ότι μπορούμε να υποτάξουμε τη φύση στη θέλησή μας. Οι προσπάθειες να υποδουλώσουμε και να εκμεταλλευτούμε τα εύθραυστα οικοσυστήματά μας, μας έχουν οδηγήσει σε επικίνδυνες συνέπειες.

Η εξόρυξη και καύση ορυκτών καυσίμων παγιδεύει την ανθρωπότητα σε ένα καμίνι. Τα παγκόσμια συστήματα τροφίμων μειώνουν τη βιοποικιλότητα, και οι χώρες και οι άνθρωποι που συνέβαλαν λιγότερο στην κλιματική κρίση — μικρά νησιωτικά κράτη, αυτόχθονες λαοί, γυναίκες και μετανάστες, μεταξύ άλλων — υποφέρουν τις χειρότερες συνέπειες.

Χρειαζόμαστε νέες, δημιουργικές πηγές για τη χρηματοδότηση δράσεων για το κλίμα — από τις αγορές πράσινων ομολόγων έως φόρους στα υπερκέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων, καθώς και μια σοβαρή μεταρρύθμιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Χρειαζόμαστε επίσης οικονομικά συστήματα που να υπηρετούν τους ανθρώπους και τον πλανήτη, επενδύοντας στην υγεία, την εκπαίδευση και τη δράση για το κλίμα.

Και τρίτον, τα ανθρώπινα δικαιώματα διασφαλίζουν ότι οι φωνές των ανθρώπων ακούγονται.

Η ελευθερία του λόγου, η διαφωνία και το δικαίωμα στην ειρηνική διαμαρτυρία είναι θεμελιώδη για τη δημιουργία ισχυρών, ανθεκτικών κοινωνιών.

Όμως σήμερα, κυβερνήσεις σε κάθε περιοχή του κόσμου καταστέλλουν τη διαφωνία, τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός αυτού.

Υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, νομικοί, δημοσιογράφοι, ομάδες της κοινωνίας των πολιτών απειλούνται, παρενοχλούνται και στοχοποιούνται από επιβλαβή παραπληροφόρηση.

Μια ανησυχητική τάση είναι ότι οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν τη τεχνολογία για να επεκτείνουν τη δράση του πέρα από τα σύνορα, να εκφοβίσουν, να απαγάγουν ή ακόμα και να σκοτώσουν αντιπάλους και επικριτές.

Αυτό το φαινόμενο το αποκαλούμε διακρατική καταστολή.

Παράλληλα, οι ανεπαρκώς ρυθμιζόμενες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης φιμώνουν κάποιους ανθρώπους και κοινότητες, ενώ ενισχύουν άλλους.

Χρειαζόμαστε επειγόντως μια ανοιχτή δημόσια σφαίρα για διάλογο, που να υποστηρίζεται από ελεύθερα και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης.

Όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ουσιαστικά στις πολιτικές αποφάσεις που τους επηρεάζουν, να εκφράζονται διαδικτυακά, όσο και εκτός διαδικτύου χωρίς φόβο βίας ή βλάβης, και να έχουν το δικαίωμα να αμφισβητούν τις δημόσιες αποφάσεις, ζητώντας την αλλαγή.

Αξιότιμοι συμμετέχοντες, μερικά από τα πιο επιτυχημένα κοινωνικά κινήματα στην ιστορία — συμπεριλαμβανομένων αυτών για τα πολιτικά και τα δικαιώματα των γυναικών — τροφοδοτήθηκαν από την ελπίδα και καθοδηγήθηκαν από θεμελιώδη δικαιώματα: τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η αφοσίωσή τους μας υπενθυμίζει ότι η ελπίδα πρέπει να συνοδεύεται από δράση.

Είθε το θάρρος και η ευρηματικότητά τους να εμπνεύσουν όλους εμάς που εργαζόμαστε για ένα καλύτερο μέλλον, για όλους, παντού.

Σας στέλνω τις καλύτερες ευχές μου για έναν πολύ γόνιμο διάλογο.