Κείμενο Παρέμβασης ΙΝΕ ΓΣΕΕ: Διά βίου Εκπαίδευση και Κατάρτιση: Θέσεις και προϋποθέσεις για μια ποιοτική επανεκκίνηση μετά την πανδημία

Το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ δημοσιεύει Κείμενο Παρέμβασης με τίτλο «Διά βίου Εκπαίδευση & Κατάρτιση: Θέσεις και προϋποθέσεις για μια ποιοτική επανεκκίνηση μετά την πανδημία».

Στην ανάλυση προτάσσεται το θέμα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της ηλεκτρονικής μάθησης,

το οποίο μετά την πρώτη φάση της πανδημίας αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες προβληματισμού για την επόμενη μέρα.

Συγκεκριμένα αναδεικνύονται τα εξής:

• Από τον συνδυασμό των δεδομένων για τον πληθυσμό και τα ποσοστά συμμετοχής, προκύπτει ότι στο τέλος Μαρτίου του 2020 παρακολουθούσαν προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων περίπου 40 εκατ. εκπαιδευόμενοι στην ΕΕ-28, ενώ για την Ελλάδα ο αριθμός αυτός προσεγγίζει τις 250.000.
• Στη χώρα μας η προσπάθεια ανταπόκρισης στην πρόκληση της συνέχισης της εκπαιδευτικής λειτουργίας κατά την πανδημία ανέδειξε ορισμένα χαρακτηριστικά: α) για το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα τον έντονα συγκεντρωτικό του χαρακτήρα, β) για το δημόσιο πανεπιστήμιο τη συσσωρευμένη τεχνογνωσία και τη δυνατότητα αντιμετώπισης έκτακτων συνθηκών και γ) για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση την απουσία συστήματος διακυβέρνησης και την υποχώρηση της ποιότητας που συστηματικά καταγράφεται τα τελευταία χρόνια.
• Οι τεχνικές υλοποιήσεις των προγραμμάτων δεν ήταν δυνατόν να ακολουθήσουν τις μεθοδολογικές αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Με άλλα λόγια, δεν επρόκειτο για εκπαίδευση εξ αποστάσεως αλλά εξ ανάγκης.
• Οι συγκεκριμένες λύσεις που δόθηκαν κατά την περίοδο της πανδημίας δεν μπορούν να υπηρετήσουν ευρύτερους εκπαιδευτικούς και αναπτυξιακούς στόχους αν δεν ενταχθούν σε ένα συγκεκριμένο σύστημα προδιαγραφών που θα διασφαλίζει την αποτελεσματική υλοποίηση.
• Πολλά από τα θεματικά αντικείμενα και τα προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης δεν είναι δυνατό να μετατραπούν σε εξ αποστάσεως και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν φαίνεται να επιθυμεί κάτι τέτοιο.
• Αναδεικνύεται η αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενός αξιόπιστου θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, την αντιστοίχιση της διάρκειας, την απόδοση πιστωτικών μονάδων με βάση το σύστημα ECVET (European Credit System for Vocational Education & Training) και την πιστοποίηση προγραμμάτων ηλεκτρονικής μάθησης.
• Αποτελεί αναγκαιότητα να τεθούν προδιαγραφές για την ανάπτυξη σύγχρονου, επίκαιρου εκπαιδευτικού υλικού, με βάση τις αρχές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της ηλεκτρονικής μάθησης.
• Επισημαίνεται η σημαντικότητα σχεδιασμού και υλοποίησης εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης των εκπαιδευτών διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση και την ηλεκτρονική μάθηση.
• Η λειτουργία του συστήματος των επιταγών κατάρτισης, που για περισσότερα από οκτώ συνεχή χρόνια θεωρήθηκε ως οιονεί διαδικασία διασφάλισης ποιότητας, αποδείχθηκε προβληματική. Η «εξατομίκευση της ευθύνης για κατάρτιση» είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας «εκπαιδευτικής» αγοράς όπου το εργατικό δυναμικό συμμετείχε με όρους καταναλωτικούς και όχι εκπαιδευτικούς.
• Απαιτείται επανεξέταση του συστήματος διακυβέρνησης του πεδίου διά βίου εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, το οποίο σήμερα χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό και έλλειψη ενός αναγνωρίσιμου κέντρου λήψης αποφάσεων και συντονισμού.
• Χρειάζεται ιδιαίτερη έμφαση στο πεδίο της γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων που έχει υποβαθμιστεί σημαντικά. Στη γενική εκπαίδευση ενηλίκων εντάσσονται εκπαιδευτικές δραστηριότητες που αφορούν τον πυρήνα της δημοκρατικής λειτουργίας, την ιδιότητα του ενεργού πολίτη, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, την εξοικείωση με τις ψηφιακές εφαρμογές, τον διάλογο, τη συμμετοχή στα κοινά κ.λπ.

Συμπερασματικά, αναδεικνύεται ότι τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια, η αιτία που διαρκώς καθορίζει την πορεία του πεδίου της δια βίου εκπαίδευσης είναι το έλλειμμα ποιοτικών προδιαγραφών για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση των δράσεων στο πεδίο, με δραματικές συνέπειες στην ποιότητα και άμεση ανάγκη όχι απλώς για επανεκκίνηση αλλά για αναμόρφωση και ανάταξη του συστήματος επαγγελματικής κατάρτισης, που έχει πλέον περιέλθει σε δεινή θέση.